‘Mộng đường sắt’ của Trung Quốc ở nước ngoài khó thành hiện thực

Với sáng kiến Một vành đai, Một con đường của Chủ tịch Tập Cận Bình, Trung Quốc thời gian qua đã hợp tác với nhiều nước xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông mà đặc biệt là đường sắt cao tốc. Tuy nhiên nỗ lực của Bắc Kinh gặp không ít trở ngại với nhiều lý do khác nhau, báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP)cho biết.

Quy định của nước sở tại

Không đáp ứng được các quy định của nước sở tại là nguyên nhân đầu tiên ngăn cản các dự án đường sắt cao tốc của Trung Quốc. Hai dự án tại Thái Lan và Indonesia là minh chứng rõ nhất.

Mới đây, dự án đường sắt Thái Lan - Trung Quốc lại một lần nữa bị hoãn và có nguy cơ không thể bắt đầu trong năm nay. Lý do cho lần trì hoãn lần này là giới chức quản lý môi trường Thái chưa cho phép tiến hành xây dựng vì công tác nghiên cứu tác động môi trường chưa hoàn thành, SCMP cho biết.

Kể từ khi được công bố vào năm 2014, dự án này liên tục bị chậm trễ do các vấn đề về điều khoản cho vay, quy định lao động, tài chính, quy định sử dụng đất và quy định bảo vệ môi trường. Hai bên đã phải tổ chức hơn 20 cuộc đàm phán để giải quyết.

Chuyện tương tự cũng xảy ra ở Indonesia. Dự án đường sắt Jakarta- Bandung trị giá 5,5 tỉUSD đã không có tiến triển gì mặc dù một buổi lễ động thổ đã được tổ chức. Bộ Giao thông vận tải Indonesia ngày 26.1.2016 xác nhận chưa cấp phép cho dự án này vì liên doanh nhà thầu Trung Quốc- Indonesia PT Kereta Cepat Indonesia China chưa nộp đủ số giấy tờ được yêu cầu liên quan đến giải trình kế hoạch kinh doanh, chính sách cấp phép cho dịch vụ đường sắt, mua lại đất đai.

Nhà thầu Trung Quốc đã giành được dự án này từ đối thủ Nhật Bản bởi chào thầu giá rẻ hơn và chính phủ Trung Quốc cam kết cấp 75% vốn vay giá rẻ cho dự án thông qua Ngân hàng Phát triển Trung Quốc, theo Jakarta Post.

Chi phí cao

SCMP cho biết Trung Quốc có khả năng xây được đường sắt cao tốc rẻ hơn các đối thủ Nhật Bản và Đức. Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới (WB), giá xây dựng các tuyến đường sắt Trung Quốc vào khoảng 17-21 triệu USD/km, trong khi của châu Âu là 25-29 triệu USD/km. Nhưng theo SCMP, mức giá này vẫn còn quá cao và đây là một trong những nguyên nhân chính khiến dự án Thái Lan- Trung Quốc bị đình trệ.

Cụ thể, phía Trung Quốc vào năm 2016 đã đặt giá cho dự án này đến 16,09 triệu USD (560 tỉbaht), cao hơn rất nhiều so với ngân sách của chính phủ Thái Lan. Sau khi đàm phán về thiết kế và giá đất, giá dự án giảm đến 2/3 xuống còn khoảng 5,15 tỉUSD (179 triệu baht).

Chi phí tăng cũng khiến dự án ở Indonesia gặp vấn đề. Số tiền đầu tư cho tuyến đường sắt này tăng từ 5,2 tỉUSD lên gần 6 tỉUSD do phải thay đổi thiết kế vì mua phải đất tư nhân, SCMP cho biết.

Biến động chính trị và kinh tế

Sau khi nội chiến nổ ra tại Lybia vào năm 2011, Công ty cổ phần xây dựng đường sắt Trung Quốc (CRCC) đã buộc phải từ bỏ dự án trị giá đến 3,55 tỉUSD nối thủ đô Tripoli với thành phố Sirte, quê của cố lãnh đạo Muammar Gaddafi.

Ngoài ra, kế hoạch trong năm ngoái về xây dựng tuyến đường sắt dài 468 km Venezuela cũng bị hủy do nước này lâm vào khủng hoảng kinh tế. Đây là dự án đường sắt đầu tiên của Trung Quốc ở Nam Mỹ, SCMP cho biết.

Theo các nhà thầu Trung Quốc, nguyên nhân hủy bỏ dự án này là vì phía Venezuela thiếu vốn.

Lý do khác

Vào năm 2014, chính quyền Mexico do lo ngại tiến trình đấu thầu không minh bạch đã hủy hợp đồng trị giá 3,75 tỉUSD xây dựng tuyến đường sắt Mexico City- Queretaro vốn đã được trao cho một liên doanh do công ty Trung Quốc đứng đầu.

Hai năm sau, công ty tư nhân XpressWest của Mỹ cũng đã hủy một hợp đồng xây dựng tuyến đường sắt cao tốc Las Vegas- Los Angeles ký kết với Công ty Quốc tế đường sắt Trung Quốc (CRI).

Phía XpressWest cho biết sở dĩ hợp đồng bị hủy là do “khó khăn trong thực hiện dự án đúng hạn, và những thách thức đến từ phía CRI trong cung cấp giấy tờ cần thiết nhằm thực hiện những hoạt động phát triển dự án”.

Tờ Los Angeles Times cho biết khó khăn lớn nhất của dự án này: chính phủ Mỹ yêu cầu các đoàn tàu cao tốc phải được làm ở Mỹ.