Ông Trump quyết tâm cải tổ WTO

“Chúng tôi sắp làm một điều rất kịch tích. Tổng giám đốc Roberto Azevedo cùng các đại diện WTO sẽ sang Washington vào khoảng tuần tới hoặc tuần sau nữa”, Tổng thống Trump cho hay.

Tổng giám đốc Azevedo xác nhận kế hoạch thảo luận với Tổng thống Mỹ cũng như với nhà lãnh đạo các nước thành viên khác sớm nhất có thể. Ông nhấn mạnh: “WTO phải đổi mới nếu làm tốt vai trò trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hiện tại. Chúng tôi cam kết tiến hành thay đổi”.

Thành lập năm 1995, WTO chịu trách nhiệm soạn thảo và quản lý thực hiện những quy tắc thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, thời gian gần đây công tác của tổ chức gặp khó vì đạt đồng thuận giữa 164 thành viên gần như là bất khả thi.

Tổng thống Trump đánh giá Mỹ chịu thua thiệt do những quy tắc WTO tồn tại nhiều lỗ hổng pháp lý khiến một số nước (Trung Quốc) được hưởng một số lợi ích nhất định.

Hai năm qua Mỹ sử dụng quyền phủ quyết để bác hàng loạt bổ nhiệm mới của Cơ quan phúc thẩm (Appellate Body) thuộc WTO. Kết quả là đơn vị được xem là tòa tối cao của thương mại toàn cầu này chỉ còn lại 3 trên 7 thành viên - mức tối thiểu để xét xử tranh chấp.

2 trong số 3 thẩm phán kết thúc nhiệm kỳ vào ngày 10.12.2019, qua đó khiến Cơ quan phúc thẩm mất khả năng đưa ra phán quyết cho nhiều vụ tranh chấp, trong đó có 7 vụ chống lại thuế nhôm thép và thuế nhập khẩu Tổng thống Trump ban hành năm ngoái.

Tòa cấp thấp hơn vẫn có thể xét xử tranh chấp, nhưng phán quyết họ đưa ra sẽ vô dụng nếu bên thua kháng cáo lên Cơ quan phúc thẩm cấp cao hơn đã tê liệt. Không còn biện pháp răn đe từ WTO, các quốc gia có thể dùng thuế quan lẫn những phương thức trừng phạt khác nhằm hạn chế nhập khẩu một cách tùy tiện.

Chính quyền Washington mới đây vừa giành 2 chiến quan trọng: thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 với Trung Quốc cùng Thỏa thuận Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) thay thế Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA). Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) Davos 2020, Tổng thống gọi đây là mô hình cho thế kỷ 21.