Thủ đô Czech thúc đẩy quan hệ với Đài Loan khiến Trung Quốc tức giận

Đầu tuần trước, chính quyền thành phố Prague đã ký thỏa thuận kết nghĩa để quảng bá văn hóa và thương mại với Đài Bắc, chỉ vài ngày sau khi bà Thái Anh Văn tái đắc cử lãnh đạo Đài Loan với số phiếu áp đảo.

Phát biểu tại buổi lễ ký kết quan hệ với Đài Bắc, thị trưởng Prague, ông Zdenek Hrib cho biết: “Mặc dù khoảng cách địa lý là điều không thể phủ nhận, nhưng chúng tôi kết nối với nhau bằng các giá trị dân chủ, tôn trọng cơ bản nhân quyền và các quyền tự do về văn hóa, do đó chúng tôi học hỏi lẫn nhau và truyền cảm hứng cho nhau”.

Theo ông Hrib, cả hai thành phố đều “mong đợi trở thành những người dẫn đầu trong lĩnh vực xây dựng thành phố thông minh và lĩnh vực sáng chế, điều này sẽ mang lại nhiều lợi ích tiềm năng lớn trong tương lai”.

Hrib, người nhậm chức thị trưởng Prague chỉ hơn 1 năm trước, đã công khai chỉ trích Trung Quốc về nhiều vấn đề nhân quyền tại Tây Tạng, Đài Loan. Trong một bài báo mới đây được đăng trên tờ DW của Đức, đề cập về quyết định chấm dứt mối quan hệ kết nghĩa với Bắc Kinh để chuyến hướng sang Đài Bắc, ông Zdenek Hrib đã gọi Trung Quốc là “một đối tác không đáng tin cậy và đầy rủi ro” cũng như “đầy sự thù hận”.

Đáp lại, chính quyền thành phố Thượng Hải, một trong những thành phố lớn nhất của Trung Quốc cho biết: “Chính quyền thành phố Prague liên tục có những động thái sai lầm đối với Đài Loan và các vấn đề lớn khác liên quan đến lợi ích cốt lõi của Trung Quốc, can thiệp thô bạo vào các vấn đề nội bộ của Trung Quốc và vi phạm công khai nguyên tắc Một Trung Quốc. Thượng Hải sẽ ngay lập tức chấm dứt mối quan hệ kết nghĩa và đình chỉ tất cả các trao đổi chính thức với Prague”. Thượng Hải sau đó đã loại Prague khỏi danh sách các thành phố liên kết trên trang web chính thức vào hôm 14.1.

Đáng chú ý, thủ đô của Cộng hòa Czech 3 tháng trước, từng tuyên bố chấm dứt quan hệ hợp tác “thành phố kết nghĩa” với Bắc Kinh sau khi từ chối cam kết tuân theo nguyên tắc “Một Trung Quốc”, cũng như phớt lờ việc công nhận Đài Loan là một phần của Trung Quốc đại lục.

Thị trưởng Prague đã từ chối ký kết thỏa thuận thành phố kết nghĩa với Bắc Kinh, sau khi thủ đô Trung Quốc yêu cầu đưa điều khoản về nguyên tắc "Một Trung Quốc" vào văn kiện thỏa thuận giữa hai thành phố. Ông Hrib cho rằng văn kiện này là “tuyên ngôn một chiều, và một thông cáo như vậy không có chỗ trong thỏa thuận giữa hai thành phố kết nghĩa".

Phản ứng trước động thái trên, đại sứ quán Trung Quốc tại Cộng hòa Czech ra tuyên bố nói rằng: "Hành động này gây tổn hại cho quan hệ Trung Quốc - Cộng hòa Czech và bầu không khí hợp tác, trao đổi. Chúng tôi kêu gọi chính quyền thành phố Prague có khởi đầu mới và quay trở lại con đường đúng đắn để thúc đẩy quan hệ song phương. Nếu không thì cuối cùng họ sẽ là bên chịu thiệt hại".

Ngoại trưởng Cộng hòa Czech Tomas Petricek sau đó khẳng định nước này vẫn duy trì lập trường là ủng hộ "một Trung Quốc". Tuy nhiên, họ cũng tôn trọng quyết định của hội đồng thành phố Prague.

Sau căng thẳng giữa chính quyền thủ đô Prague và Bắc Kinh, Tổng thống Cộng hòa Czech Milos Zeman đã viết thư cho Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và nói rằng ông không đồng tình với quyết định của thành phố Prague và vẫn hoàn toàn tôn trọng nguyên tắc “Một Trung Quốc”.

Dưới thời ông Zeman, Czech đã hoan nghênh phần lớn các dự án cơ sở hạ tầng năm trong sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Ông thậm chí đã mô tả quốc gia của mình như là một cửa ngõ cho Trung Quốc tiến vào Châu Âu. Kể từ khi nhậm chức, Ông Zeman đã thăm chính thức Trung Quốc5 lần vàlà lãnh đạo EU duy nhất góp mặt ở lễ duyệt binh kỷ niệm 70 năm kết thúc Chiến tranh thế giới thứ hai tại Bắc Kinh.

Tuy nhiên, sau khi hoạt động đầu tư của Trung Quốc vào Czech cũng như trên khắp Trung và Đông Âu suy yếu dần, nhà lãnh đạo Czech đã bày tỏ sự không hài lòng và thay đổi đổi thái độ, gọi hiện trạng đầu tư yếu kém của đối tác châu Á là “vết nhơ trong quan hệ hai nước”.

Tổng thống Zeman sau đó cũng đã quyết định không góp mặt tại hội nghị cấp cao 17+1 do chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chủ trì, dự kiến diễn ra vào tháng 4 tới.

Theo các chuyên gia nhận định, sự vắng mặt của ông Zeman tại hội nghị 17+1 sẽ khiến Trung Quốc mất đi sự ủng hộ của một trong số nhà hậu thuẫn cốt lõi trong số lãnh đạo châu Âu, và gây trở ngại đáng kể cho tầm nhìn của Bắc Kinh trong việc mở rộng hợp tác với Liên minh châu Âu (EU) trong bối cảnh những bất đồng về thương mại với Mỹ chưa có dấu hiệu kết thúc hoàn toàn.