Vụ bán rẻ đất công: Yêu cầu truy trách nhiệm nhiều cá nhân ở Quốc Cường Gia Lai

VKSND TP.HCM vừa ra quyết định trả hồ sơ vụ án ông Tất Thành Cang (nguyên Phó Bí thư thường trực Thành ủy TP.HCM), ông Trần Công Thiện (nguyên Tổng giám đốc Công ty Tân Thuận) và các đồng phạm về tội "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí" theo điều 219, Bộ luật Hình sự cho Cơ quan An ninh điều tra - Công an TP.HCM để điều tra bổ sung.

Thứ nhất, VKSND TP.HCM đề nghị Cơ quan An ninh điều tra tiếp tục định giá tài sản để xác định chính xác giá trị tài sản của Công ty Tân Thuận tại thời điểm công ty này và Công ty Quốc Cường Gia Lai ký hủy hợp đồng chuyển nhượng phần đất đã đền bù tại dự án khu dân cư Phước Kiển.

Thời điểm là lúc 2 công ty ký hợp đồng chuyển nhượng một phần dự án khu dân cư Ven Sông vào tháng 11.2017. Đồng thời, VKS đề nghị Cơ quan An ninh điều tra xác định giá đất thời điểm khởi tố vụ án tháng 9.2019. Từ đó, xác định chính xác tài sản của Nhà nước bị thất thoát tương ứng với các thời điểm của dự án trong vụ án.

Thứ hai, VKS yêu cầu điều tra tiếp tục điều tra, xác định và kết luận về trách nhiệm của các cá nhân thuộc Công ty Quốc Cường Gia Lai trong vụ án.

Thứ ba, VKS yêu cầu điều tra làm rõ việc cấp giấy chứng nhận cho các cá nhân tại khối A, khu IV thuộc dự án khu dân cư Ven Sông đã được Công ty Quốc Cường Gia Lai đầu tư xây dựng hoàn thiện và bàn giao cho khách hàng như thế nào; xác định trách nhiệm dân sự của các cá nhân liên quan đến hậu quả thiệt hại, gây thất thoát tài sản Nhà nước.

Thứ tư, xác định trách nhiệm của bà Thái Thị Bích Liên và ông Phạm Nhớ Hồng Thương trong vụ án này. Thứ năm, bổ sung kết quả xử lý về mặt Đảng đối với các bị can trong vụ án.

Dự án 32 ha Phước Kiển bị bán rẻ ra sao?

Hồi tháng 6, Công an TP.HCM đã ra quyết định khởi tố bị can đối với ông Tất Thành Cang cùng ông Phạm Văn Thông (nguyên Phó chánh văn phòng Thành ủy TP.HCM), Huỳnh Phước Long (nguyên Trưởng phòng quản lý đầu tư kinh doanh vốn của Văn phòng Thành ủy TP.HCM) và Phan Thanh Tân (nguyên Phó chánh văn phòng Thành ủy TP.HCM).

Các bị can này bị khởi tố tội "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí" do sai phạm 32 ha đất Phước Kiển, Nhà Bè.

Tân Thuận là công ty 100% vốn Nhà nước do Văn phòng Thành ủy TP.HCM quản lý, hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản. Tháng 6.2017, Công ty Tân Thuận và Công ty Quốc Cường Gia Lai có ký hợp đồng chuyển nhượng 32 ha đất trong tổng diện tích 50 ha tại xã Phước Kiển, huyện Nhà Bè.

Theo Công ty Quốc Cường Gia Lai, 32 ha đất này được đền bù không tập trung, không có mặt tiền và đường vào khu đất. Khu đất cũng không liên quan tới dự án dân cư Bắc Phước Kiển, diện tích 91,6 ha mà Quốc Cường Gia Lai được chấp thuận đầu tư và đã thỏa thuận chuyển nhượng cho Công ty Sunny Island.

Công ty này còn cho biết tổng giá trị nhận chuyển nhượng các thửa đất nông nghiệp từ Tân Thuận là 632 tỉ đồng (có VAT), bình quân 1,9 triệu đồng/m² (gồm VAT). Ngoài ra, Quốc Cường Gia Lai còn phải nộp thêm 170,8 tỉ do nhận thấy 1,9 triệu đồng/m² là giá đất được trừ vào số tiền sử dụng đất phải nộp khi chuyển mục đích từ đất nông nghiệp sang đất ở khi thực hiện dự án

Tuy nhiên, Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM yêu cầu Công ty Tân Thuận hủy hợp đồng chuyển nhượng khu đất cho Công ty Quốc Cường Gia Lai. Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM đánh giá việc ký kết hợp đồng giữa Công ty Tân Thuận và Công ty Quốc Cường Gia Lai là không đúng quy chế quản lý, sử dụng tài sản là nhà, quyền sử dụng đất tại các công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên thuộc sở hữu của Đảng bộ TP.HCM (quyết định 1087-QĐ/TU ngày 31.3.2009).

Giá chuyển nhượng chưa đảm bảo giá trị ngang giá thị trường tại thời điểm chuyển nhượng và thấp hơn giá do Hội đồng thẩm định giá thành phố thẩm định, đồng thời thấp hơn giá do Công ty xây dựng phương án giá dự kiến thỏa thuận đền bù tiếp theo với người dân.

Quốc Cường Gia Lai sau đó đưa ra các văn bản phản hồi đến báo chí. Trong đó, khẳng định quyền sử dụng đất nông nghiệp với diện tích 32 ha không phải đất công và việc chuyển nhượng cũng không phải thông qua đấu giá theo quy định pháp luật.

Phía doanh nghiệp này cũng cho rằng các thửa đất nhận chuyển nhượng có một số bất lợi như vị trí không tập trung, da beo nhiều, chưa kể có 1 ha bị sạt lở ven sông và hơn 4,5 ha hành lang an toàn.

Qua so sánh với giá thị trường ở các thửa đất cùng khu vực, Quốc Cường Gia Lai cho rằng đơn giá đàm phán mua từ Tân Thuận là phù hợp với giá thị trường thời điểm đó và với đặc điểm khu đất.

Trong trường hợp hợp đồng giao dịch với Công ty Tân Thuận không thành công, Quốc Cường Gia Lai khẳng định không ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh và chiến lược tương lai. Công ty này đã trả mặt bằng cho Tân Thuận. Phía Tân Thuận cũng đã hoàn trả tiền cho doanh nghiệp.

Hồi tháng 5.2018, Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM đã có cuộc họp khẩn, xem xét báo cáo bước đầu của đoàn kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm của Ủy ban Kiểm tra Thành ủy đối với các cá nhân là lãnh đạo Văn phòng Thành ủy và Công ty TNHH MTV Đầu tư và xây dựng Tân Thuận (Công ty Tân Thuận).

Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM kết luận Văn phòng Thành ủy đã không thực hiện đúng và đầy đủ trách nhiệm là cơ quan đại diện chủ sở hữu tại Công ty Tân Thuận và đối với Đảng bộ TP.

Việc văn phòng Thành ủy không thẩm định giá đề xuất chuyển nhượng của Công ty Tân Thuận khi giá này không phù hợp với điều kiện thị trường, sẽ gây thất thoát nghiêm trọng nếu Ban Thường vụ Thành ủy không chỉ đạo hủy hợp đồng kịp thời.

Kết luận này cũng thể hiện Phó bí thư thường trực Tất Thành Cang đã chấp nhận chủ trương chuyển nhượng nói trên không đúng thẩm quyền và sai quy định. Ông Tất Thành Cang cũng không báo cáo Thường trực và Ban Thường vụ Thành ủy trước khi quyết định, khiến việc chuyển nhượng đất có nguy cơ gây thất thoát lớn cho Đảng bộ TP.HCM.

Thành ủy TP.HCM xác định ông Cang có trách nhiệm khi chấp thuận chủ trương chuyển nhượng đất của Công ty Tân Thuận và có trách nhiệm về chủ trương chuyển nhượng hợp đồng với Công ty Quốc Cường Gia Lai. Do đó, Ban thường vụ Thành ủy yêu cầu kiểm điểm trách nhiệm đối với Phó bí thư thường trực Thành ủy Tất Thành Cang.

Khu dân cư Ven Sông về tay Quốc Cường Gia Lai

Tháng 11.2001, UBND TP.HCM có quyết định giao đất cho Công ty Tân Thuận để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng Khu dân cư Ven Sông - khu đô thị mới Nam Thành phố, phường Tân Phong, quận 7.

Năm 2008, Công ty Tân Thuận đã ký hợp đồng hợp tác với Công ty cổ phần Hoàng Anh Gia Lai với tỷ lệ 55:45 để đầu tư xây dựng dự án Khu cao ốc căn hộ - thương mại ven sông Tân Phong tại khu 4 – Khu dân cư Ven Sông. Dự án sau đó phải dừng vì liên quan đến quy hoạch nút giao thông Nguyễn Văn Linh – Nguyễn Hữu Thọ.

Đầu năm 2012, 45% vốn góp trong hợp đồng này đã được Công ty Hoàng Anh Gia Lai chuyển qua công ty con rồi thuộc về Công ty Quốc Cường Gia Lai. Giữa tháng 12.2015, Công ty Quốc Cường Gia Lai có văn bản đề nghị Công ty Tân Thuận chuẩn bị tài sản thế chấp để vay vốn triển khai dự án hoặc chuyển nhượng tiếp 55% còn lại cho Công ty Quốc Cường Gia Lai để công ty này thực hiện dự án.

Sau khi nhận văn bản, ông Trần Công Thiện, Tổng giám đốc Công ty Tân Thuận bàn bạc với lãnh đạo doanh nghiệp và thống nhất chuyển nhượng 45% trong 55% vốn góp tại dự án. Ông Thiện ký hợp đồng tư vấn, dịch vụ thẩm định giá với Công ty Cổ phần thẩm định giá Thương Tín để thẩm định giá khu 4 khu dân cư Ven Sông với mục đích “hợp tác đầu tư”.

Đầu năm 2016, Công ty Thương Tín có chứng thư thẩm định giá, xác định giá trị bình quân khu 4, Khu dân cư Ven Sông là hơn 17,6 triệu đồng/m². Tiếp đó, ông Thiện đã tổ chức họp hội đồng xây dựng giá để xây dựng giá chuyển nhượng 45% trong 55% vốn góp với giá 19,5 triệu đồng/m².

Tuy nhiên, hội đồng xây dựng giá đã sử dụng sai mục đích chứng thư thẩm định giá, chứng thư là “hợp tác đầu tư” nhưng lại được sử dụng làm mục đích chuyển nhượng vốn góp. Dù không đúng quy chế xây dựng giá bất động sản trong kinh doanh công ty nhưng các thành viên vẫn thống nhất.

Đến đầu tháng 2.2016, ông Thiện ký biên bản làm việc với Công ty Quốc Cường Gia Lai thống nhất giá chuyển nhượng 45% trong 55% vốn góp của Công ty Tân Thuận với giá 20 triệu đồng/m².

Hội đồng thành viên Công ty Tân Thuận thống nhất thông qua đề xuất chuyển nhượng 45% trong 55% vốn góp cho Công ty Quốc Cường Gia Lai với giá 20 triệu đồng/m².

Tháng 9.2017, Công ty Quốc Cường Gia Lai lại có văn bản đề nghị được mua tiếp 10% vốn còn lại của Công ty Tân Thuận và lập thủ tục chuyển nhượng dự án cho Công ty Quốc Cường Gia Lai làm chủ đầu tư. Công ty Tân Thuận đã thống nhất hoán đổi 10% vốn góp còn lại thành sàn căn hộ, đơn giá hoán đổi là 23 triệu đồng/m².

Tuy nhiên, tháng 11.2017, ông Trần Công Thiện ký chuyển nhượng tiếp một phần dự án Khu dân cư Ven Sông cho Quốc Cường Gia Lai với giá 20 triệu đồng/m². Cơ quan chức năng xác định ông Trần Công Thiện ký hợp đồng chuyển nhượng một phần dự án mà không thực hiện xây dựng giá lại, dẫn đến giá trị chuyển nhượng không đảm bảo nguyên tắc thị trường, gây thiệt hại cho nguồn vốn Nhà nước hơn 80 tỉ đồng.