Tập đoàn Wagner như rắn mất đầu sau vụ rơi máy bay nghi chở ông trùm Prigozhin

Truyền thông Nga và phương Tây cho biết chiếc máy bay bị rơi gần làng Kuzhenkino ở tỉnh Tver của Nga thuộc sở hữu bởi Yevgeny Prigozhin khi đang trên đường đến St. Petersburg từ thủ đô Moscow. Nguyên nhân của vụ tai nạn vẫn chưa rõ ràng, mặc dù một đoạn video từ hiện trường cho thấy chiếc máy bay lao xuống đất bốc cháy sau khi người dân địa phương nghe thấy nhiều tiếng nổ.

Bản kê khai hành khách có tên ông Prigozhin, chỉ huy quân sự, đồng sáng lập Wagner Dmitry Utkin, và giám đốc an ninh Wagner Valery Chekalov, cùng với hai chỉ huy khác của Wagner, hai vệ sĩ của Prigozhin và ba thành viên phi hành đoàn. Toàn bộ 10 người trên máy bay đều thiệt mạng.

Theo Newsweek, Prigozhin là gương mặt đại diện của Wagner, nổi lên như một trong những nhân tố chính trong cuộc chiến tại Ukraine. Ông đã nhận được sự ủng hộ đáng kể của công chúng khi lãnh đạo Wagner thường xuyên đăng video từ tiền tuyến ở Ukraine và liên tục thúc giục Điện Kremlin và Bộ Quốc phòng Nga tăng cường hỗ trợ vũ khí và nhân lực. Tuy nhiên, thủ lĩnh Wanger đã nhiều lần to tiếng với Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu và Tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov.

Tương lai không chắc chắn của Wagner

“Nếu Prigozhin và Utkin thực sự thiệt mạng trong vụ tai nạn máy bay này, điều đó có nghĩa là Wagner hiện không có người lãnh đạo. Toàn bộ thành viên và ban lãnh đạo Wagner còn lại có thể sẽ được đưa vào biên chế quân đội chính quy dưới sự quản lý của Bộ Quốc phòng Nga”, Alex Kokcharov, nhà phân tích rủi ro người Nga tại S&P Global Market Intelligence, nói với Newsweek.

Nhà phân tích cấp cao về Nga tại tổ chức nghiên cứu Crisis Group Oleg Ignatov cho rằng Wagner hiện đang phải đối mặt với một tương lai không chắc chắn nếu không có người đứng đầu. Tổ chức này sẽ không thể tồn tại như trước vì Prigozhin là một nhân vật “độc nhất vô nhị”.

“Prigozhin ấy đã thiết lập một cơ cấu và tổ chức quân sự rất độc đáo. Sau cuộc nổi loạn, Wagner đã mất đi rất nhiều quyền hạn, ít nhất là ở Nga, đồng thời số phận của tập đoàn quân sự tư nhân này ở Châu Phi và Trung Đông cũng đang bị đặt dấu hỏi”, ông cho hay.

Hai trong số các chỉ huy hàng đầu của Prigozhin dường như đã thiệt mạng trong vụ rơi máy bay hôm 23.8, khiến cuộc khủng hoảng đối với Wagner trở nên sâu sắc hơn. Utkin, cựu sĩ quan lực lượng đặc biệt trong quân đội Nga, được coi là nhân vật quân sự hàng đầu của Wagner.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) trụ sở tại Mỹ, hôm 24.8 cho biết: “Không thể phủ nhận Prigozhin và Utkin là những gương mặt đại diện của Wagner, sự việc này sẽ có tác động mạnh mẽ đến cơ cấu chỉ huy của Wagner và thương hiệu Wagner”.

Trong một lần xuất hiện trong một video được quay cùng với ông Prigozhin ở Belarus sau cuộc nổi loạn, đồng sáng lập Wagner Utkin cho biết: “Đây không phải là sự kết thúc, đây chỉ là sự khởi đầu của công việc vĩ đại nhất thế giới”.

Một nhân vật quan trọng không kém của Wagner được cho là thiệt mạng trong vụ rơi máy bay là giám đốc an ninh Wagner Valery Chekalov. Ông đảm nhiệm công việc giám sát vận chuyển và hậu cần cho Wagner. Ông cũng chịu trách nhiệm đảm bảo các lợi ích kinh doanh dân sự của Wagner. Chekalov đã bị Mỹ trừng phạt vào tháng 7 vì vai trò hỗ trợ việc vận chuyển vũ khí cho Nga.

Bộ Quốc phòng Nga có tiếp quản được Wagner?

Vốn đã bị suy yếu do cuộc nổi loạn vào tháng 6, các chỉ huy và thành viên còn lại của Wagner đang rơi vào tình thế khó khăn. Họ  đang hiện diện tại khắp Nga, Belarus, Syria và Châu Phi và bị tước bỏ hầu hết vũ khí hạng nặng.

Nhà phân tích Kokcharov cho biết ông "khá nghi ngờ" về triển vọng của một cuộc nổi loạn sẽ diễn ra sau cái chết của ông trùm Wagner. "Ai sẽ lãnh đạo họ? Chúng ta phải nhớ những người này là lính đánh thuê. Họ ở đó vì tiền. Đó không phải là ý thức hệ quá nhiều mà là về tiền bạc. Tôi không nghĩ có lý do thực tế nào để họ nổi loạn”, ông nói.

Việc mất đi Prigozhin và Utkin sẽ mở ra cơ hội cho những chỉ huy kém nổi bật hơn của Wagner - được Bộ Quốc phòng Nga tin tưởng - lên nắm quyền. Theo Kokcharov, những cá nhân như vậy "sẽ tạo điều kiện cho Bộ Quốc phòng Nga tham gia quản lý các hoạt động của Wagner”. "Điều này rõ ràng cho thấy sự kiểm soát trực tiếp ngày càng tăng của Moscow đối với Wagner”, ông nhận định.

Chuyên gia Ignatov cho biết cuộc nổi loạn ngắn ngủi hồi tháng 6 đã thay đổi cơ cấu của Wagner. “Tổ chức quân sự tư nhân này đang bị phân tán. Những người trung thành nhất với Prigozhin đã buộc phải đến Belarus. Trong số những người ở lại Nga, tôi không mong đợi bất kỳ tuyên bố cứng rắn nào từ họ. Bây giờ họ sẽ phải chịu quản lý trực thuộc Bộ Quốc phòng. Có thể chúng ta sẽ thấy một số tuyên bố từ những người ở Belarus", ông cho biết.