Niên vụ mía 2019-2020 của nông dân H.Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng đã kết thúc, khi Công ty cổ phần Mía đường Sóc Trăng (đơn vị thu mua phần lớn mía của nông dân) đã có thông báo ngưng thu mua. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 150 héc-ta mía của nông dân xứ cù lao đứng trước khả năng mất trắng, phải đốn bỏ vì không tiêu thụ được.
Trong khi đó, chưa đầy 1 tháng nữa là bước vào mùa mưa, những rẫy mía phải đốn bỏ để chuẩn bị cho một mùa vụ mới. Theo chia sẻ của các hộ dân trồng mía ở H.Cù Lao Dung, những năm trở lại đây, giá mía đường xuống thấp, sức thu mua của Công ty cổ phần Mía đường Sóc Trăng cũng chỉ ở mức cầm chừng. Nhiều diện tích nằm ở giáp đường giao thông đã dần chuyển sang trồng mía nước (bán lấy nước uống).
Nhiều rẫy mía đã chết khô - Ảnh: Vũ Phong
Tuy nhiên, cũng chỉ sau vài năm chuyển đổi thuận lợi, trong niên vụ 2019-2020 này, người trồng mía nước ở H.Cù Lao Dung lại rơi vào “vết xe đổ” của cây mía đường. Bởi đã kết thúc vụ mía, mà nhiều diện tích vẫn chưa được thu hoạch, thương lái chỉ thu mua ở mức cầm chừng. Còn với nông dân, giờ chờ thương lái cũng không được mà hủy hợp đồng đã ký cũng không xong (phải đền cho thương lái), mà mía thì càng ngày cứ khô dần.
Nhiều nông dân cho biết, khoảng 1 tháng tới, nếu những diện tích mía này không kịp thu hoạch thì cũng phải đốn bỏ để chuẩn bị làm đất mà xuống giống vụ mới. Bà Nguyễn Thị Yên (ấp Đoàn Văn Tố A, xã Đại Ân 1) cho biết: “Nhà tôi trồng mía, có 3.000 m2 đã đến ngày thu hoạch nhưng hạn hán, xâm nhập mặn, năng suất bị ảnh hưởng. Thương lái mua tất cả dự kiến được 6 triệu đồng, nhưng không thấy vào mua, chắc là họ chạy rồi”.
Chị Đặng Thị Cẩm Giang (ấp Văn Sáu, xã Đại Ân 1) chia sẻ: “Năm nay gia đình trồng 2 héc-ta mía nước. Tuy nhiên, đến nay chỉ mới thu hoạch được 5 công (mỗi công 1.000 m2), còn 15 công chưa kịp thu hoạch. Nếu khoảng nửa tháng nữa mà không thu hoạch xong diện tích mía còn lại thì khả năng phải đốn bỏ để chuẩn bị cho vụ trồng mới là rất cao. Vụ này thì lỗ cả trăm triệu luôn”.
Thương lái hứa mua nhưng cứ hẹn, mía thì khô dần - Ảnh: Vũ Phong
Theo chị thì năm nay do ảnh hưởng của hạn mặn và dịch bệnh COVID-19 nên việc thu mua mía của thương lái rất chậm, nhiều chỗ thương lái thu mua mía nhưng lại ép giá người dân. Nên nhiều hộ phải bấm bụng chịu lỗ mà thu hoạch cho xong các ruộng mía, có được chút đồng vốn còn đỡ hơn phải thuê thêm công đốn mía bỏ.
Theo Phòng NN-PTNT H.Cù Lao Dung, niên vụ mía năm nay gặp rất nhiều khó khăn. Hiện tình hình xuống giống mía cho niên vụ mía cũng tương đối chậm do nguồn nước ngọt còn khan hiếm. Do đó, theo dự báo của ngành nông nghiệp huyện thì kế hoạch xuống giống khoảng 3.500 héc-ta mía niên vụ 2020-2021 sẽ khó đạt.
Cây mía trước đây được xem là cây trồng chủ lực, giúp nhà nông làm giàu nên nhiều hộ chọn cây mía để trồng, Cù Lao Dung trở thành “cù lao mía”, diện tích lúc cao điểm lên trên 8.000 héc-ta mỗi niên vụ. Giờ đây, cây trồng này đã không còn mặn mòi với nhà nông, thậm chí trở thành gánh nặng nên nhiều hộ đã bỏ mía chuyển đổi sang các mô hình khác như đào ao nuôi tôm, trồng cây ăn trái như cam, bưởi, nhãn, thanh long, đu đủ...
Diện tích trồng mía giảm nhanh khi toàn huyện hiện chỉ còn khoảng 3.500 héc-ta mía trong mỗi vụ và dự kiến sẽ còn tiếp tục giảm xuống nhanh trong các niên vụ tới. Điều đáng nói, không phải hộ trồng mía nào muốn chuyển đổi từ cây mía sang cây trồng khác là được và dễ dàng. Bởi sau nhiều năm thất bại, nợ nần đã đeo cùng người dân, ngay cả vốn liếng để đầu tư cho giống mía mới, người nông dân cũng hết khả năng.
Diện tích xuống giống niên vụ mới rất ít - Ảnh: Vũ Phong
Giờ bỏ mía thì không có vốn để chuyển đổi. Còn nếu tiếp tục bám trụ cùng cây mía thì cũng không hề khả quan, khi mà thời tiết ngày càng cực đoan, giá cả thì ngày càng xuống thấp, năng suất mía cũng càng ngày càng giảm nhiều. Người nông dân đang bám trụ cùng cây mía Cù Lao Dung giờ đang trong tình cảnh “tiến thoái lưỡng nan”.
Vũ Phong