Gửi bình luận
Thị trường đã xuất hiện doanh nghiệp phát hành trái phiếu chưa minh bạch, lòng vòng trong việc sử dụng vốn.
Tăng cường thanh kiểm tra
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng nhanh trong thời gian gần đây đã phát sinh những rủi ro khi xuất hiện các trường hợp doanh nghiệp có mục đích phát hành chưa minh bạch, lòng vòng trong việc sử dụng vốn, khối lượng phát hành lớn trong khi vốn chủ sở hữu nhỏ, tài sản bảo đảm chưa được định giá, đăng ký giao dịch bảo đảm.
Bên cạnh đó, một bộ phận nhà đầu tư cá nhân không tuân thủ quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp để mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ thông qua dịch vụ do một số công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại chào mời. Một số tổ chức cung cấp dịch vụ trên thị trường chưa đảm bảo chất lượng, thông tin cung cấp cho nhà đầu tư còn thiếu minh bạch, chưa có đại diện người sở hữu trái phiếu.
Đặc biệt, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước mới đây đã ra quyết định hủy bỏ 9 đợt phát hành trái phiếu của Công ty Ngôi Sao Việt, Công ty Cung điện Mùa đông, Công ty Soleil thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh do có hành vi công bố thông tin sai sự thật, che giấu thông tin trong hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ.
Thực trạng thị trường xuất hiện những rủi ro từ các hành vi gian lận đã đặt ra yêu cầu cần phải rà soát, sửa đổi pháp lý theo hướng chặt chẽ, tăng cường cơ chế quản lý để phù hợp với thực tiễn, khắc phục, loại bỏ những rủi ro mới phát sinh.
Song song với việc hoàn thiện khung pháp lý, đại diện Bộ Tài chính cho biết sẽ đẩy mạnh việc kiểm tra, siết chặt quản lý giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng như các dịch vụ như kiểm toán độc lập, thẩm định giá. Hiện nay, Bộ Tài chính đang tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp phát hành và công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ.
Đồng thời, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước trong quản lý, giám sát việc các tổ chức tín dụng phát hành, đầu tư và cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Cùng với đó là phối hợp chặt chẽ, cung cấp thông tin cho Bộ Công an khi có các dấu hiệu nghi ngờ trong quá trình thanh, kiểm tra.
Trong thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục tăng cường công tác quản lý giám sát, thanh, kiểm tra các hoạt động liên quan đến phát hành, cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp của các công ty chứng khoán, doanh nghiệp phát hành và các tổ chức cung cấp dịch vụ để phát hiện và xử lý nghiệm các hành vi vi phạm, tăng cường tính minh bạch của thị trường để đảm bảo thị trường trái phiếu doanh nghiệp trở thành một kênh huy động vốn quan trọng, hiệu quả cho doanh nghiệp.
Tình hình doanh nghiệp phát hành trái phiếu
Trong quý 1/2022, khối lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ đạt 138,8 nghìn tỉ đồng, tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2021. Tuy nhiên, trong tháng 4, sau khi có những thông tin về việc hủy các đợt phát hành trái phiếu của 3 công ty liên quan đến Tân Hoàng Minh, khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sụt giảm mạnh và ở mức khoảng 30 nghìn tỉ đồng, giảm 33% so với cùng kỳ năm 2021.
Doanh nghiệp bất động sản và xây dựng là 2 nhóm phát hành nhiều nhất trong quý 1/2022, chiếm lần lượt 50,98% và 18,87%. Các ngân hàng thương mại chiếm 4,85%, các doanh nghiệp thương mại dịch vụ chiếm 6,8%, doanh nghiệp sản xuất chiếm 9,2%. Trong tháng 4.2022, chủ yếu là trái phiếu do các tổ chức tín dụng phát hành (chiếm 63,4%), trái phiếu của nhóm bất động sản chiếm 11,6%.
Hoạt động mua lại trái phiếu trước hạn tiếp tục được các doanh nghiệp thực hiện với khối lượng lớn. Trong 3 tháng đầu năm 2022, khối lượng mua lại trước hạn là 12,8 nghìn tỉ đồng. Tính đến cuối tháng 4 vừa qua, tổng khối lượng trái phiếu đã mua lại trước hạn là 24,7 nghìn tỉ đồng, tăng 17,9% so với cùng kỳ năm 2021. Đặc biệt khối lượng trái phiếu được mua lại trong tháng 4 là 11,9 nghìn tỉ đồng, tương đương khối lượng mua lại trong cả quý 1.
Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp đã phát hành trái phiếu chủ động thực hiện công bố thông tin bất thường hoặc đính chính thông tin đã công bố về mục đích và phương án sử dụng vốn trái phiếu gửi cho Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội.
Đồng thời, sau chỉ đạo của Bộ Tài chính, các doanh nghiệp phát hành và tổ chức tư vấn đã thực hiện rà soát lại điều kiện và hồ sơ phát hành trước khi triển khai chào bán mới. Theo đó, khối lượng phát hành trong 2 tuần đầu tháng 5 tiếp tục giảm, đạt 5,2 nghìn tỉ đồng, chỉ tương đương 1/3 khối lượng phát hành cùng kỳ năm 2021.
Nhà đầu tư lưu ý khi mua trái phiếu riêng lẻ
Về phía nhà đầu tư, thị trường trái phiếu doanh nghiệp cung cấp thêm một công cụ, sản phẩm đầu tư mới ngoài các kênh đầu tư như gửi tiền ngân hàng, mua cổ phần, cổ phiếu của doanh nghiệp. Đối với trái phiếu doanh nghiệp, nhà đầu tư còn có lợi thế về tính thanh khoản khi có thể bán lại trái phiếu trên thị trường thứ cấp.
Đặc biệt, trong những năm gần đây, Ngân hàng Nhà nước điều hành thận trọng tỷ lệ tăng trưởng tín dụng ngân hàng. Lãi suất huy động tiền gửi thấp, trong khi lãi suất trái phiếu doanh nghiệp bình quân khoảng 9%, cá biệt có những trường hợp lãi suất cao hơn trên 10% đã hấp dẫn các nhà đầu tư. Đây là nguyên nhân khiến trái phiếu doanh nghiệp hấp dẫn nhưng cũng gây rủi ro phát sinh đối với nhà đầu tư nhỏ lẻ chỉ quan tâm đến lợi nhuận, không tìm hiểu đầy đủ hồ sơ của doanh nghiệp phát hành và rủi ro của trái phiếu.
Trước thực trạng thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển nóng và phát sinh nhiều rủi ro, đại diện Bộ Tài chính khuyến nghị, các nhà đầu tư cần phải hiểu biết mình là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp theo đúng quy định của pháp luật, đánh giá được đầy đủ rủi ro khi đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp, không nên mua trái phiếu thông qua chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ khi chưa tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và các điều kiện, điều khoản của trái phiếu.
Gần đây, vụ việc 9 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp của các công ty con thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh đã có tác động đến nhiều nhà đầu tư cá nhân. Thực chất, các nhà đầu tư không mua trái phiếu do Tân Hoàng Mình phát hành mà mua trái phiếu của 3 công ty con của Tân Hoàng Minh thông qua hình thức hợp đồng cùng đầu tư trái phiếu, Tân Hoàng Minh không chuyển quyền sở hữu trái phiếu cho nhà đầu tư theo quy định của pháp luật chứng khoán.
Nhà đầu tư trong sự việc này thực tế không nắm giữ các trái phiếu, không có bất kỳ quyền lợi nào của chủ sở hữu trái phiếu theo quy định của pháp luật. Theo đó, nhà đầu tư cần đặc biệt lưu ý quy định hiện hành chỉ cho phép nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.
"Mọi hành vi gian lận để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp không chỉ khiến nhà đầu tư chịu nhiều rủi ro, tổn thất khi mua trái phiếu (có thể mất toàn bộ tiền đầu tư) mà còn là hành vi vi phạm pháp luật. Cơ quan quản lý nhà nước sẽ thực hiện thanh kiểm tra để xử lý nghiêm minh những hành vi gian lận này", đại diện Bộ Tài chính nhấn mạnh.
Đối với các doanh nghiệp huy động trái phiếu doanh nghiệp, việc phát hành khối lượng lớn, lãi suất cao vượt quá năng lực tài chính là rất rủi ro, khi hoạt động sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn thì doanh nghiệp sẽ không có khả năng thanh toán gốc, lãi trái phiếu theo cam kết trái phiếu. Các doanh nghiệp phát hành cần lưu ý việc vi phạm quy định về công bố thông tin, sử dụng vốn sai mục đích đã công bố ngoài việc bị xử lý vi phạm theo quy định có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây thiệt hại cho nhà đầu tư.
Đối với các tổ chức cung cấp dịch vụ cần tuyệt đối tuân thủ pháp luật trong việc cung cấp thông tin đầy đủ, minh bạch, chính xác cho nhà đầu tư, đảm bảo tư vấn để doanh nghiệp phát hành tuân thủ quy định của pháp luật; xác định đúng đối tượng nhà đầu tư chuyên nghiệp mua trái phiếu. Việc tổ chức cung cấp dịch vụ chào mời, phân phối trái phiếu doanh nghiệp cho nhà đầu tư không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp hoặc dùng các hình thức lách quy định của pháp luật cũng sẽ bị xử phạt nghiêm minh.
"Trong thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục tăng cường công tác quản lý giám sát tình hình phát hành, đầu tư và cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp và bám sát theo quy định của pháp luật. Đồng thời, Bộ Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công An, các cơ quan điều tra Khi phát hiện các dấu hiệu bất thường như: gian lận thông tin, chuyển vốn lòng vòng, các hình thức lách luật để phân phối cho nhà đầu tư cá nhân... mà phạm vi công tác thanh tra, kiểm tra không thể xác định được để xử lý nghiêm minh, đảm bảo sự phát triển minh bạch của thị trường", đại diện Bộ Tài chính cho hay.
