‘Quả bom hẹn giờ’ trong phép màu kinh tế Ấn Độ

Chàng trai 28 tuổi Sunil Kumar học tập rất chăm chỉ. Anh sở hữu 1 bằng cử nhân, 1 bằng thạc sĩ và đang cố gắng lấy tấm bằng thứ 3. Tất cả đều nhằm tìm kiếm công việc lương cao tại một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới.

“Tôi học để có thể thành công trong cuộc sống. Khi bạn chăm chỉ thì sẽ kiếm được việc”, Kumar chia sẻ. Giờ đây anh đã có việc làm nhưng không phải công việc đúng ngành học, và chắc chắn không phải công việc anh hằng mong ước.

Kumar dành 5 năm cho công việc chính là quét dọn một trường học trong làng, kèm việc phụ là dạy kèm học sinh nhỏ tuổi. Tổng thu nhập tháng chỉ 85 USD - khoản tiền mà anh thừa nhận không nhiều, đặc biệt khi anh phải nuôi cha mẹ già cùng một em gái.

Hoàn cảnh của Kumar không cá biệt mà là tình trạng mà hàng triệu thanh niên Ấn Độ phải đối mặt. Tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên đang tăng mạnh, đem đến nguy cơ làm suy yếu lực lượng lao động trẻ tuổi đóng vai trò “con cưng mới” của kinh tế toàn cầu.

Vị thế quốc gia đông dân nhất thế giới Ấn Độ vừa giành được đem lại hy vọng kinh tế toàn cầu có động cơ tăng trưởng trẻ trung mới khi dân số Trung Quốc già đi và sụt giảm. Dân số trong độ tuổi lao động của Ấn Độ hiện rất trẻ và không ngừng tăng (dự kiến đạt 1 tỉ người trong thập niên tới) – nguồn lao động cũng như nguồn tiêu dùng khổng lồ mà Mỹ mô tả là “phép màu kinh tế”.

Nhưng với thanh niên như Kumar, “phép màu” có mặt trái: quá ít việc làm, cạnh tranh quá gay gắt.

Từ “kỳ tích” đến “vỡ mộng”

Trái ngược với Trung Quốc, nơi giới chuyên gia lo ngại không có đủ người lao động nuôi dưỡng dân số già ngày càng tăng, ở Ấn Độ lại tồn tại lo ngại không có đủ việc làm cho số người lao động ngày càng tăng.

Dữ liệu từ Trung tâm Giám sát kinh tế Ấn Độ (CMIE) cho thấy tính đến tháng 12.2022, tỷ lệ người dưới 25 tuổi - chiếm hơn 40% dân số đất nước - thất nghiệp lên đến 45,8%. Một số nhà phân tích gọi đây là “quả bom hẹn giờ” sẽ làm bùng nổ bất ổn xã hội.

Kumar hiểu rõ cảm giác thất vọng vì việc làm khan hiếm: “Tôi rất tức giận vì bản thân dù có trình độ và học vấn lại không có được công việc thành công. Tôi nghĩ lỗi thuộc về nhà nước, họ nên tạo ra nhiều việc làm hơn cho dân”.

Không may cho Kumar lẫn chính phủ Ấn Độ, giới chuyên gia cảnh báo tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn khi dân số tăng, cạnh tranh việc làm ngày càng gay gắt.

Giáo sư Kaushik Basu (Đại học Cornell) - cựu cố vấn kinh tế chính phủ Ấn Độ - nhận xét tỷ lệ thanh niên thất nghiệp ở nước này cao đến kinh ngạc: “Thất nghiệp từng tăng chậm trong khoảng 15 năm, thế nhưng 7 - 8 năm gần đây lại tăng mạnh. Nếu thanh niên không tìm được việc làm thì lợi thế nhân khẩu học có thể trở thành thách thức và vấn đề lớn với Ấn Độ”.

Cạnh tranh gay gắt

Giới chuyên gia chỉ ra Ấn Độ có nhiều cách để giải quyết vấn đề, chẳng hạn như phát triển ngành gia công sản xuất cần nhiều lao động.

Nhưng loạt biện pháp tầm vĩ mô chẳng giúp ích nhiều cho những người đang gặp khó khăn hiện nay. Học sinh trung học như Megha Kumari phải tự tìm cách để có thêm lợi thế cạnh tranh.

Kumari rời quê nhà Dumka (bang Jharkhand) đến Học viện Vibrant (bang Rajasthan) xa hơn 1.300km học tập. Đây là một trong số trung tâm luyện thi cho học sinh đủ điều kiện vào đại học hàng đầu, em tin rằng học viện là cơ hội tốt nhất để hiện thực hóa giấc mơ làm giáo sư, tất nhiên phải tiêu tốn nhiều tiền bạc lẫn công sức.

Học phí 1 năm tại Học viện Vibrant trong khoảng 145 - 1.872 USD. Theo số liệu chính thức gần đây thì mức lương trung bình của lao động phổ thông Ấn Độ chỉ khoảng 225 USD/tháng.

“Môi trường thực sự rất cạnh tranh. Sống một mình, xa gia đình và phải trải qua căng thẳng là điều khó khăn với một học sinh”, Kumari chia sẻ.

Sarang Agrawal đang chuẩn bị tham gia thi tuyển công chức cho biết: “Chúng tôi đã đối mặt với sự cạnh tranh như vậy ngay từ nhỏ. Kỳ thi nào ở Ấn Độ cũng cạnh tranh. Cạnh tranh ở khắp nơi”.

Không có kế hoạch B

Như Kumar và Kumari, Agrawal hiểu rõ về cạnh tranh. Anh nằm trong số hơn 1 triệu người nộp đơn thi tuyển công chức mỗi năm. Công chức thuộc số công việc được săn đón nhất Ấn Độ, chưa đến 1% người tham gia thi tuyển được chọn, có cả một ngành giúp người muốn làm công chức chạm tay vào “tấm vé vàng”.

Giám đốc trung tâm luyện thi công chức Study IQ Madhusudan cho biết: “Khi dân số tăng thì cạnh tranh cũng tăng. Vì vậy cơ hội của mọi người giảm đi”.

Giới trẻ Ấn Độ cảm thấy áp lực. Nhiều học viên tìm đến Madhusudan nói rằng họ không ngủ được. Có rất ít thời gian để giảm căng thẳng. Agrawal chia sẻ: “Không giao tiếp xã hội, không yêu đương, nhưng ít nhất chúng tôi có mục tiêu”.

Agrawal thi tuyển 4 lần đều thất bại. Gia đình anh tốn khoảng 3.000 USD mỗi năm cho học phí, ăn ở: “Với số tiền chi cho tôi họ có thể mua 3 - 4 chiếc ô tô. Nhưng không còn lựa chọn nào khác, không có kế hoạch B”.