Khám phá xác tàu đắm chở tàn tích của đền Parthenon

Chuyến thám hiểm mới nhất của các thợ lặn tới xác tàu Mentor, bị chìm ngay ngoài khơi đảo Kythera (còn gọi là Kithira và Kythira) vào năm 1802, đã phát hiện một số mảnh dây buộc neo, tiền xu, đế lót giày, khóa kim loại, đồng xu để chơi bài, hai quân cờ, mảnh vỡ của dụng cụ nấu ăn và các đồ vật khác.

Khi bị chìm, con tàu chở các tác phẩm điêu khắc bằng đá cẩm thạch có nguồn gốc từ đền Parthenon bị phá hủy nặng nề ở Athens (còn có tên là Parthenon Marbles). Những tác phẩm này mô tả các vị thần Hy Lạp, anh hùng và động vật, hiện được trưng bày tại Bảo tàng Anh ở London.

Nhà khảo cổ Dimitris Kourkoumelis ở Cục cổ vật dưới nước thuộc Bộ Văn hóa và Thể thao Ai Cập, cho biết những vật thể nhỏ được tìm thấy từ xác tàu hé lộ những khía cạnh hấp dẫn về cuộc sống của những người trên con tàu vào thời điểm bị đắm.

Kourkoumelis nói với Live Science: “Mục tiêu là để hiểu cuộc sống trên tàu ra sao, không chỉ với các hành khách mà còn cả thủy thủ đoàn. Chúng tôi đã tìm thấy những đồng tiền vàng từ Hà Lan và Tây Ban Nha cùng những đồng tiền từ Đế chế Ottoman. Có thể đó là một nhóm người đa quốc gia trên tàu Mentor”.

Những tác phẩm điêu khắc bị tranh chấp

Mentor là tàu hai buồm do Mỹ đóng, thuộc về nhà ngoại giao Thomas Bruce, một quý tộc Scotland có danh hiệu Bá tước Elgin đời thứ 7. Bruce sử dụng con tàu để chở cổ vật về Anh. Chúng được thu thập khi Bruce đóng quân ở Constantinople với tư cách là đại sứ Anh tại Đế chế Ottoman. Khi chiếc tàu đi qua Kythera, hành khách và thủy thủ đoàn vội vã chạy lên bãi đá trong khi tàu Mentor mau chóng chìm xuống độ sâu 20 m dưới mặt nước.

Thư ký của Bruce, William Hamilton, đã dành gần 2 năm ở Kythera để giám sát việc trục vớt các tác phẩm điêu khắc. Các tác phẩm này sau đó được chuyển đến Anh và Elgin đã bán chúng cho Bảo tàng Anh vào năm 1816. Elgin tuyên bố ông đã trả tiền cho các tác phẩm điêu khắc và xin được sắc lệnh từ chính quyền Ottoman để mang chúng đi. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào về sắc lệnh này được tìm thấy sau đó.

Khi Hy Lạp giành độc lập vào năm 1832, nước này bắt đầu hàng loạt dự án để lấy lại các tác phẩm nghệ thuật bị cướp phá và Parthenon Marbles trở thành mục tiêu hàng đầu trong danh sách. Kể từ đó, chính phủ Hy Lạp liên tục yêu cầu trả lại các tác phẩm điêu khắc nhưng Bảo tàng Anh đã đề nghị tạm thời mượn số tác phẩm này.

Con tàu đắm nổi tiếng

Nhà khảo cổ Kourkoumelis đã dẫn đầu các cuộc thám hiểm đến xác tàu Mentor vào mỗi mùa hè kể từ năm 2009, sau khi chính phủ Hy Lạp ban hành luật bảo vệ con tàu đắm và chính thức cho các nhà khảo cổ khai quật nó. Theo Kourkoumelis, cấu trúc Mentor rất khác so với các tàu tương tự được đóng ở Địa Trung Hải.

“Những con tàu của Mỹ được đóng để đi ngoài biển khơi, vì vậy chúng kiên cố hơn rất nhiều. Thật thú vị khi được làm việc trên một con tàu như vậy”, ông nói.

Sau hơn 200 năm ngâm dưới nước, chiếc tàu đang mục ruỗng và nhóm nghiên cứu chỉ có thể khai quật thêm vài năm nữa. Tuy không còn đồ vật nào trong bộ sưu tập của Elgin được tìm thấy, nhưng xác tàu đã mang lại rất nhiều cổ vật trong những năm qua, bao gồm đồ trang sức bằng vàng, tiền xu cổ và đồ gốm Hy Lạp.

Phát hiện gần đây nhất vào năm ngoái là hai quân cờ bằng gỗ. Sáu quân cờ khác từ cùng một bộ đã được tìm thấy trong những năm trước. Ngoài ra, các nhà khảo cổ còn tìm thấy một đồng xu kim loại có thể được sử dụng trong một trò chơi bài.

Kourkoumelis cho biết, các nhà khảo cổ có kế hoạch kiểm tra một cách khoa học tất cả các đồ vật thu thập từ con tàu. Nhiều cổ vật trong số đó sẽ được trưng bày tại Bảo tàng Acropolis ở Athens. Bảo tàng hiện trưng bày khoảng một nửa số tác phẩm điêu khắc Parthenon còn lại và có không gian dành riêng cho các Parthenon Marbles nếu chúng được đưa trở lại Hy Lạp.