Gặp sự cố về thủ tục, cá ngừ Việt Nam vẫn hút khách châu Âu

Sau hơn 2năm Ủy ban Châu Âu quyết định rút "thẻ vàng" với thủy sản Việt Nam, giá trị xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang khối thị trường này liên tục sụt giảm. Việc không còn được hưởng ưu đãi thuế quan theo Chương trình ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) của EU đã khiến cho các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam giảm khả năng cạnh tranh tại khối thị trường này, thị phần giảm. Tỷ trọng xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang thị trường EU đã giảm từ 24% trong năm 2018 xuống còn 19% trong năm 2019.

Khi EVFTA có hiệu lực, ngành cá ngừ Việt Nam đượckỳ vọng sẽ có sự phục hồi về hoạt động xuất khẩu tại thị trường này. Ngày 1.8 vừa qua, Hiệp định EVFTAchính thức được thực thi giúp ngành cá ngừ Việt Nam tăng trưởng xuất khẩu mạnh sang EU. Cùng với việc EU từng bước kiểm soát được dịch COVID-19, EVFTA có hiệu lực đã tác động tích cực tới hoạt động xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam.

Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, kể từ khi EVFTA chính thức thực thi vào đầu tháng 8, hoạt động xuất khẩu sang thị trường Châu Âu đã có nhiều diễn biến tích cực. Tính riêng nửa đầu tháng 8 vừa qua, giá trị xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang EU đã tăng 11% so với cùng kỳ tháng 7và tăng 65% so với cùng kỳ năm 2019, đạt gần 6,3 triệu USD.

Số lượng đơn hàng trong giai đoạn này chủ yếu tập trung ở những mặt hàng thịt cá ngừ đông lạnh mã HS030487, thịt cá ngừ hấp đông lạnh các loại mã HS16041490, cá ngừ ngâm dầu/sốt đóng hộp mã HS16041419… các sản phẩm đang được miễn thuế hoàn toàn/miễn thuế theo hạn ngạch ngay khi hiệp định có hiệu lực.

Tuy nhiên, trong tháng đầu tiên thực hiện Hiệp định, các doanh nghiệp xuất khẩu cho biết đã có một số trục trặc về thủ tục xuất khẩu. Cụ thể, một số lô hàng cá ngừ của Việt Nam xuất khẩu sang các nước EU đã bị Hải quan của nước sở tại thông báo một số C/O mẫu EUR.1 của Việt Nam có màu xanh lam thay vì màu xanh lá cây nên không đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật của Hiệp định EVFTA, khiến các C/O này không được Hải quan tại đây chấp nhận. Điều này đã khiến cho các lô hàng xuất khẩu không làm được thủ tục, ảnh hưởng đến việc hưởng ưu đãi thuế quan đối với hàng hóa xuất khẩu vào một số thị trường EU và tăng thêm chi phí cho doanh nghiệp.

Trước sự việc này, Bộ Công Thương đã trao đổi với đầu mối phía EU về vấn đề trên. Ngày 31.8 vừa qua, phía EU đã có ý kiến phản hồi, theo đó, EU chấp nhận các C/O với màu nền hiện tại như mẫu mà Việt Nam đã thông báo tới EU. Đồng thời, cơ quan đại diện phía EU đã gửi thông báo tới cơ quan hải quan các nước thành viên để đảm bảo các C/O theo mẫu hiện tại mà tổ chức cấp C/O của Việt Nam cấp cho doanh nghiệp sẽ không bị từ chối cho hưởng ưu đãi thuế quan.

Hiện Đức, Ý và Hà Lan là 3 thị trường nhập khẩu nhiều nhất cá ngừ của Việt Nam trong khối EU. Với sự tăng trưởng vượt bậc tại các thị trường, các doanh nghiệp nhận định việc được hưởng ưu đãi thuế quan từ hiệp định EVFTA đang tạo ra sức hút cho các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam tại thị trường EU. Bên cạnh đó, Hiệp định EVFTA tạo ra cơ hội phục hồi cho ngành cá ngừ Việt Nam trong bối cảnh xuất khẩu sang các thị trường gặp khó khăn do tác động của COVID-19.

EVFTA được thực thi, mức thuế đối với các loại sản phẩm cá ngừ tươi và đông lạnh sẽ nhanh chóng được loại bỏ. Mức thuế cho sản phẩm cá ngừ lon đông lạnh hoặc phi lê sẽ được loại bỏ trong khoảng thời gian 3 năm từ mức 18% về 0%. Đối với cá ngừ chế biến sử dụng cho cá ngừ đóng hộp, tỷ lệ cơ bản 24% sẽ được giảm trong lịch trình 7 năm.

Đối với cá ngừ đóng hộp và bao gói, mức hạn ngạch sẽ là 11.500 tấn mỗi năm sẽ được miễn thuế. Sau đó, mức thuế như ban đầu 20,5% sẽ được áp dụng, mức thuế này sẽ giảm 3,5% mỗi năm. Mức thuế này có thể giúp gia tăng xuất khẩu sang các thị trường thuộc khu vực EU.

Trước cơ hội này, các doanh nghiệp được khuyến cáo có sự chuẩn bị kĩ lưỡng, đưa ra các kế hoạch hành động để tận dụng được những ưu đãi và lợi thế từ hiệp định này để mở rộng xuất khẩu hải sản, trong đó có cá ngừ sang EU. Đặc biệt chú trọng nguồn gốc xuất xứ để tránh gặp rủi ro trong xuất khẩu.