Dùng Big data, AI để làm sạch thị trường chứng khoán

Những năm gần đây, sự sôi động trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã kéo theo nguy cơ từ các hành vi thao túng, khiến thị trường mất đi tính minh bạch và làm suy giảm lòng tin của nhà đầu tư.

Trong quá trình giám sát hoạt động giao dịch, các cơ quan quản lý đã nhận thấy nhiều hành vi thao túng thị trường diễn ra với phương thức ngày càng tinh vi, từ việc tạo cung cầu giả đến việc tác động giá thông qua giao dịch khối lượng lớn vào các thời điểm nhạy cảm. Những hành vi này gây nhiễu loạn giá trị cổ phiếu, tạo nên rủi ro cho nhà đầu tư và ảnh hưởng tiêu cực đến tính minh bạch của thị trường.

Nhiều trường hợp thao túng thường có biểu hiện giao dịch, diễn biến giá bất thường, không phù hợp với xu hướng thị trường hoặc tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Do vậy, về phía các nhà đầu tư, để tránh bị ảnh hưởng bởi hành vi thao túng thị trường, nhà đầu tư cần nâng cao nhận thức và kiến thức về đầu tư chứng khoán, nắm bắt thông tin về tình hình thị trường, tình hình doanh nghiệp để làm cơ sở đánh giá, chủ động trong quyết định giao dịch, không để các dấu hiệu bất thường ảnh hưởng đến việc đầu tư, giao dịch.

Ngoài ra, các nhà đầu tư cũng không nên mua bán theo những lời hô hào, lôi kéo trên các hội nhóm chứng khoán hoặc thông tin lan truyền không chính thống, có nhiều rủi ro và không có cơ sở.

Ở nước ta, các hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán nói chung, thao túng thị trường chứng khoán nói riêng là các hành vi có thể bị xử lý hình sự với mức án cao nhất với cá nhân là 7 năm tù.

Trước tình hình này, dư luận cho rằng cơ quan quản lý cần dùng những công cụ hiện đại như công khai về sổ lệnh giao dịch chứng khoán hay ứng dụng dữ liệu lớn (Big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để phát hiện được những giao dịch bất thường và làm minh bạch thị trường chứng khoán (TTCK).

Bộ Tài chính cho biết hoạt động giám sát nhằm phát hiện các hành vi vi phạm trên TTCK đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và thúc đẩy sự phát triển bền vững của TTCK. Bên cạnh biện pháp xử phạt hành chính và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực chứng khoán đối với những cá nhân có hành vi thao túng TTCK và cá nhân có hành vi cho mượn tài khoản dẫn đến hành vi thao túng TTCK.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước - Bộ Tài chính đã trình Chính phủ, Quốc hội sửa đổi, bổ sung (tại Dự án 1 luật sửa 9 luật thuộc lĩnh vực tài chính) quy định về hành vi thao túng thị trường chứng khoán nhằm đảm bảo hiệu lực pháp lý cao hơn và đáp ứng yêu cầu từ thực tiễn giám sát, kiểm tra giao dịch trên TTCK.

Với quy mô phát triển nhanh chóng của thị trường chứng khoán, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big data) vào giám sát giao dịch cũng đang được nghiên cứu và triển khai. AI có khả năng phát hiện các hành vi bất thường như thao túng giá, giao dịch nội gián, hay các hành vi giao dịch khác đối với dữ liệu giao dịch lớn. Các thuật toán học máy có thể phân tích khối lượng giao dịch lớn và nhận diện các mẫu hành vi phức tạp mà các hệ thống truyền thống khó có thể phát hiện, giúp can thiệp kịp thời và chính xác hơn.

Bên cạnh đó, AI cũng giúp dự báo xu hướng thị trường và tối ưu hóa việc quản lý dữ liệu nhà đầu tư. Điều này không chỉ tạo ra nền tảng vững chắc cho sự minh bạch mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bền vững của thị trường chứng khoán Việt Nam, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả và độ chính xác trong công tác giám sát thị trường chứng khoán.

"Hoàn thiện khung khổ pháp lý, áp dụng các giải pháp công nghệ, tăng cường công tác quản lý, giám sát đặc biệt là công tác giám sát giao dịch là các giải pháp căn cơ, thiết thực góp phần tạo dựng thị trường chứng khoán công bằng, minh bạch, giúp hạn chế các hành vi gian lận và bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của TTCK Việt Nam trong dài hạn", đại diện Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Trong khi đó, giới chuyên gia công nghệ cho rằng những công cụ được phát triển trên nền tảng lõi AI, Big data sẽ góp phần giúp cho thị trường minh bạch, lành mạnh hơn. Nhà đầu tư sẽ có một người đồng hành thông tuệ, nhờ khả năng thu thập, xử lý lượng thông tin khổng lồ với tốc độ cao, theo thời gian thực, có khả năng lọc và xử lý các thông tin nhiễu, giúp nhà đầu tư ra quyết định nhanh và hiệu quả, không bị chi phối bởi cảm xúc, hay tin đồn.