Đằng sau chỉ thị tích hợp generative AI vào tất cả sản phẩm hơn 1 tỉ người dùng của Google

AI (trí tuệ nhân tạo) được cho là lĩnh vực chuyên môn của Google. Google đã tạo dựng một danh tiếng với việc đặt cược dài hạn vào các công nghệ xa xôi khác nhau và hầu hết các nghiên cứu là nền tảng cho làn sóng chatbot AI hiện tại đã diễn ra tại các phòng thí nghiệm của họ.

Tuy nhiên, OpenAI đã sớm nổi lên như một công ty dẫn đầu trong generative AI bằng cách ra mắt ChatGPT vào tháng 11.2022. Thành công bất ngờ của ChatGPT khiến Alphabet (công ty mẹ của Google) chạy nước rút để bắt kịp một lĩnh vực công nghệ quan trọng mà Giám đốc điều hành Sundar Pichai nói sẽ “sâu sắc hơn lửa hoặc điện”.

Generative AI là một loại trí tuệ nhân tạo mà máy tính được lập trình để tự động tạo ra nội dung mới, như văn bản, hình ảnh, âm thanh và video. Nó khác với các hệ thống AI khác như máy học sâu (deep learning) hoặc học máy (machine learning) trong việc dự đoán kết quả từ dữ liệu đã có sẵn. Thay vì dựa trên dữ liệu huấn luyện, hệ thống generative AI có khả năng tự tạo ra dữ liệu mới và phong phú hơn. Các ví dụ của generative AI bao gồm các mô hình ngôn ngữ tự động tạo văn bản, các hệ thống nhận dạng hình ảnh, video và âm thanh.

Là kẻ thách thức với công cụ tìm kiếm truyền thống Google, ChatGPT dường như được xem có mối đe dọa gấp đôi do mối quan hệ chặt chẽ giữa OpenAI với Microsoft. Hôm 23.1, Microsoft cho biết đã đầu tư hàng tỉ USD vào OpenAI trong một thỏa thuận kéo dài nhiều năm sẽ chứng kiến gã khổng lồ phần mềm trở thành nhà cung cấp dịch vụ đám mây độc quyền cho công ty khởi nghiệp tại thành phố San Francisco, Mỹ.

Cảm giác rằng Google có thể bị tụt lại phía sau trong lĩnh vực từng là thế mạnh chính của họ dẫn đến sự lo lắng không hề nhỏ ở trụ sở công ty tại thành phố Mountain View (bang California, Mỹ). Như một nhân viên hiện tại nói với trang Bloomberg: “Có một sự kết hợp không lành mạnh giữa những kỳ vọng cao bất thường và sự bất an lớn với bất kỳ sáng kiến nào liên quan đến AI”.

Theo một cựu nhân viên Google, nỗ lực này đã khiến Sundar Pichai sống lại những ngày còn là giám đốc sản phẩm, khi ông tham gia trực tiếp vào các chi tiết của tính năng sản phẩm, nhiệm vụ thường sẽ không thuộc cấp bậc của ông,

Hai người đồng sáng lập Google, Larry Page và Sergey Brin, cũng đã tham gia nhiều hơn vào công ty so với những năm trước. Sergey Brin thậm chí còn đệ trình các thay đổi mã cho Bard, chatbot của Google để cạnh tranh với ChatGPT.

Ban quản lý cấp cao đã tuyên bố một "mã màu đỏ" đi kèm với chỉ thị rằng tất cả sản phẩm quan trọng nhất Google - có hơn 1 tỉ người dùng - phải tích hợp generative AI trong vòng vài tháng, theo một người có kiến thức về vấn đề này.

Trong một ví dụ ban đầu, Google đã thông báo rằng những người sáng tạo trên YouTube sẽ sớm có thể sử dụng công nghệ này để hoán đổi trang phục ảo hoặc tạo ra "cảnh quay phim huyền diệu" những tháng sắp tới.

Một số cựu nhân viên Google nhớ lại lần gần nhất công ty triển khai yêu cầu nội bộ để truyền cảm hứng cho mọi sản phẩm chính bằng ý tưởng mới, đó là nỗ lực bắt đầu từ năm 2011 để thúc đẩy mạng xã hội Google+. Đây không phải là một so sánh hoàn hảo vì Google chưa bao giờ được coi là dẫn đầu trong lĩnh vực mạng xã hội, còn chuyên môn của họ về AI là không bàn cãi. Song có một cảm giác tương tự.

Các nhân viên hiện tại và trước đây cho biết ít nhất một số xếp hạng và đánh giá nhân viên Google có thể sẽ bị ảnh hưởng bởi khả năng tích hợp generative AI vào công việc của họ. Mã đỏ đã dẫn đến hàng chục kế hoạch tích hợp generative AI sẽ được triển khai. "Chúng tôi đang ném spaghetti vào tường, nhưng điều đó chưa đủ để biến đổi công ty và cạnh tranh được", một nhân viên của Google nói.

Cuối cùng, việc huy động xung quanh Google+ đã thất bại. Google+ phải vật lộn để thu hút người dùng và Google tuyên bố vào năm 2018 rằng sẽ đóng cửa mạng xã hội này. Một cựu lãnh đạo Google coi thất bại đó là lời cảnh báo: “Nhiệm vụ của Larry Page là mọi sản phẩm đều phải có thành phần xã hội. Nó kết thúc khá tồi tệ”.

Một người phát ngôn của Google chống lại sự so sánh giữa mã đỏ và chiến dịch Google+. Trong khi yêu cầu Google+ đạt tới tất cả sản phẩm, đợt thúc đẩy AI hiện tại chủ yếu khuyến khích nhân viên Google thử nghiệm các công cụ AI của công ty trong nội bộ. Đa số nhân viên Google chưa chuyển sang dành thêm thời gian cho AI, chỉ những người làm việc trên các dự án liên quan mới làm như vậy, theo người phát ngôn.

Google không đơn độc khi tin rằng AI giờ là tất cả. Thung lũng Silicon đã bước vào chu kỳ cường điệu hóa toàn diện, với việc các nhà đầu tư mạo hiểm và doanh nhân đột nhiên tuyên bố họ là những người có tầm nhìn về AI, chuyển hướng khỏi những sự tập trung gần đây như blockchain. Các công ty thấy giá cổ phiếu của họ tăng vọt sau khi thông báo tích hợp AI.

Những tuần gần đây, Giám đốc điều hành Meta Platforms, Mark Zuckerberg, đã tập trung vào AI thay vì metaverse - công nghệ mà ông từng tuyên bố là nền tảng cho công ty đến nỗi cần phải thay đổi tên, theo hai người có thông tin về vấn đề này.

Những chỉ thị mới là tin vui với một số người tại Google. Họ nhận thức được lịch sử của công ty trong việc đào sâu vào đầu tư nghiên cứu cho đến khi vấp ngã khi thương mại hóa sản phẩm. Các thành viên của một số đội làm việc trong các dự án generative AI hy vọng rằng giờ đây họ sẽ có thể “xuất xưởng nhiều hơn và có nhiều sản phẩm hơn thay vì chỉ nghiên cứu thứ nào đó”, theo một trong những người có kiến thức về vấn đề này.

Sundar Pichai bắt đầu gọi Google là công ty “ưu tiên AI” vào năm 2016. Google đã sử dụng máy học để thúc đẩy hoạt động kinh doanh quảng cáo của mình trong nhiều năm, đồng thời đưa AI vào các sản phẩm tiêu dùng chính như Gmail và Google Photos, nơi hãng sử dụng công nghệ này để trợ giúp người dùng soạn email và sắp xếp hình ảnh. Trong một phân tích gần đây, công ty Zeta Alpha đã kiểm tra 100 tài liệu nghiên cứu về AI được trích dẫn nhiều nhất từ năm 2020 đến 2022 và nhận thấy rằng Google thống trị lĩnh vực này.

Amin Ahmad, cựu nhân viên nghiên cứu AI tại Google và là một trong những người đồng sáng lập Vectara, công ty khởi nghiệp cung cấp công cụ tìm kiếm trò chuyện cho doanh nghiệp, nói rằng: "Cách mà Google thực hiện trông giống như họ là kẻ khổng lồ ngủ gật và đang chơi trò đuổi bắt, nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy. Google thực sự rất giỏi trong việc áp dụng công nghệ này vào một số sản phẩm chủ chốt của họ từ nhiều năm trước so với toàn bộ ngành công nghiệp”.

Google cũng phải vật lộn với sự căng thẳng giữa các ưu tiên thương mại của mình và nhu cầu xử lý công nghệ mới nổi một cách có trách nhiệm. Có một xu hướng được ghi chép đầy đủ về các công cụ tự động phản ánh những thành kiến tồn tại trong các tập dữ liệu mà chúng được đào tạo, cũng như những lo ngại về tác động của các công cụ kiểm tra với công chúng trước khi chúng sẵn sàng. Generative AI nói riêng đi kèm với những rủi ro khiến Google không thể vội vã tung ra thị trường.

Google cũng phải đấu tranh với sự căng thẳng giữa các ưu tiên kinh doanh và nhu cầu xử lý công nghệ mới một cách có trách nhiệm. Có một xu hướng đã được ghi chép rõ ràng về các công cụ tự động phản ánh các định kiến tồn tại trong các tập dữ liệu mà chúng đã được đào tạo trên đó, cũng như những lo ngại về những hệ quả của việc thử nghiệm các công cụ trên công chúng trước khi chúng sẵn sàng.

Đặc biệt là khi generative AI kèm theo những rủi ro khiến Google không vội vàng tung ra thị trường. Ví dụ: Trong tìm kiếm, một chatbot có thể đưa ra câu trả lời duy nhất dường như đến trực tiếp từ công ty tạo ra nó, tương tự như cách ChatGPT dường như là tiếng nói của OpenAI. Về cơ bản, đây là một đề xuất rủi ro hơn so với việc cung cấp danh sách liên kết đến các trang web khác nhau.

Người phát ngôn nói những nỗ lực của Google được điều chỉnh bởi các nguyên tắc AI của họ (bộ hướng dẫn được công bố vào năm 2018 để phát triển công nghệ một cách có trách nhiệm), đồng thời cho biết thêm rằng công ty vẫn đang thực hiện cách tiếp cận thận trọng.

Một trong những đóng góp quan trọng nhất mà các nhà nghiên cứu Google đã thực hiện cho lĩnh vực này là một bài viết mang tính bước ngoặt có tiêu đề “Chú ý là tất cả những gì bạn cần”. Trong đó, các tác giả đã giới thiệu Transformer (mô hình học máy): Hệ thống giúp các mô hình AI tập trung vào những phần thông tin quan trọng nhất trong dữ liệu họ đang phân tích.

Transformer hiện là khối xây dựng chính cho các mô hình ngôn ngữ lớn, công nghệ cung cấp sức mạnh cho các chatbot hiện tại. Chữ T trong ChatGPT là viết tắt của Transformer.

5 năm sau khi xuất bản bài viết, hầu hết tác giả đã rời Google, với lý do mong muốn thoát khỏi sự khắt khe của hãng công nghệ lớn, chậm phát triển.

Họ nằm trong số hàng chục nhà nghiên cứu AI đã chuyển sang OpenAI cũng như một loạt công ty khởi nghiệp nhỏ hơn, bao gồm Character.AI, Anthropic và Adept. Một số công ty khởi nghiệp được thành lập bởi các cựu nhân viên Google, gồm Neeva, Perplexity AI, Tonita và Vectara, đang tìm cách mô phỏng lại hoạt động tìm kiếm bằng cách sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn.

Sara Hooker, cựu nhân viên Google Brain đang làm việc tại công ty khởi nghiệp AI Cohere, cho biết việc chỉ có vài địa điểm chủ chốt có kiến thức và khả năng để xây dựng mô hình ngôn ngữ lớn làm cho cuộc cạnh tranh cho nhân tài đó trở nên "cực kỳ khốc liệt hơn so với các lĩnh vực khác, nơi các cách thức huấn luyện các mô hình không được chuyên môn hóa như vậy".

Không có gì lạ khi những người hoặc tổ chức đóng góp đáng kể vào sự phát triển của công nghệ đột phá này hay công nghệ đột phá khác, thấy người khác đạt được lợi nhuận tài chính kinh khủng mà không có họ.

Keval Desai, cựu nhân viên Google, hiện là Giám đốc điều hành công ty đầu tư mạo hiểm Shakti, trích dẫn ví dụ về Xerox Parc, phòng thí nghiệm nghiên cứu đã đặt nền móng cho phần lớn kỷ nguyên máy tính cá nhân, nhưng chứng kiến Apple, Microsoft xuất hiện và xây dựng đế chế ngàn tỉ USD của họ.

Keval Desai nói: “Google muốn đảm bảo rằng đó không phải là Xerox Parc trong thời đại của nó. Tất cả sự đổi mới đã xảy ra ở đó, nhưng không có thực hiện nào".