Cổ phần hóa chậm do các chủ doanh nghiệp sợ mất vị thế

3 yếu tố ảnh hưởng đến cổ phần hóa

Trao đổi với báo chí ngày 30.8 về nguyên nhân khiến tiến độ cổ phần hóa vẫn chậm so với kế hoạch, ông Đặng Quyết Tiến -Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết có 3 vấn đề lớn ảnh hưởng đến tiến độ cổ phần hóagồm: Thể chế, thị trường và nhận thức của người đứng đầu doanh nghiệp.

Về việc tổ chức thực hiện và quyết tâm thay đổi nhận thức của người đứng đầu doanh nghiệp, theo ông Tiến có 3 việc chưa làm được. Thứ nhất là tính kỷ luật chấp hành chỉ đạo của cấp trên, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chưa được thực hiện nghiêm. Thứ hai là còn sự e ngại trong việc thực hiện thực chất đổi mới khi cổ phần hóa “bình mới, rượu mới”; tâm lý sợ mất vị trí, vai trò sau cổ phần hoá; tư tưởng yên vị vẫn còn đã và đang kìm hãm tiến độ đổi mới.

Thứ ba là tư tưởng né tránh trách nhiệm, sợ va chạm nên chưa làm quyết liệt, mạnh mẽ khi thực hiện quy trình mới chặt chẽ, công khai minh bạch, rõ ràng hơn và phải có nhiều bước đi hơn gắn với trách nhiệm cá nhân người đứng đầu doanh nghiệp, cơ quan.

Để tiến độ cổ phần hóa cuối năm 2018 có sự cải thiện, ông Tiến cho rằng cần tăng cường công tác đôn đốc, kiểm tra, giám sát và chế tài đối với cơ quan đại diện chủ sở hữu, người đứng đầu doanh nghiệp. Đặc biệt cần rà soát lại các danh mục cổ phần hóa, thoái vốn nếu đơn vị nào làm chậm phải có nhắc nhở, kiểm điểm. Trường hợp danh mục thoái vốn cơ quan, doanh nghiệp đã đăng ký năm 2017, 2018 không làm được thìchuyển giao về Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC).

Bên cạnh đó theo ông cũng cần yêu cầu các cơ quan, doanh nghiệp công bố công khai rõ ràng lộ trình thực hiện, theo tiến độ quý, 6 tháng, ghi rõ tên người chịu trách nhiệm. Ví dụ như chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh chịu trách nhiệm cổ phần hóa doanh nghiệp A, B cần ghi rõ luôn trong lộ trình năm 2018, 2019, 2020. Việc kê rõ sẽ làm rõ tiến độ, đầu mối xử lý vướng mắc cũng rõ trách nhiệm người đứng đầu.

Một trong những giải pháp quan trọng khác sẽ được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đưa ra trong Hội nghị đổi mới cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước tới đây là tập trung mạnh hơn ở khâu tổ chức thực hiện gắn vớichế tài, trách nhiệm đối với người đứng đầu doanh nghiệp, cơ quan đại diện chủ sở hữu; đẩy mạnh việc công khai, minh bạch về lộ trình, tiến độ, kết quả và trách nhiệm người thực hiện. Lộ trình đó có giải pháp rõ ràng sẽ đảm bảo tiến độ cổ phần hóa tại các doanh nghiệp này.

Số doanh nghiệp về SCIC còn rất thấp

Người đứng đầu Cục Tài chính doanh nghiệp cho biết hiện việc bàn giao các doanh nghiệp sau cổ phần hóa về SCIC còn chậm, đặc biệt giai đoạn 2016-2017, danh mục là 62 doanh nghiệp bàn giao nhưng thực tế chỉ bàn giao được 37 doanh nghiệp. Trong 8 tháng đầu năm nay mới có 4 doanh nghiệp được bàn giao. Nguyên nhân là ở vấn đề e ngại của người đứng đầu doanh nghiệp.

"Họ sợ về tổ chức doanh nghiệp lúc đó sẽ tiến hành quản lý theo mô hình doanh nghiệp, công khai minh bạch theo cơ chế thị trường. Trong khi đó việc đánh giá hiệu quả và quyền lợi của người lãnh đạo doanh nghiệp nếu ở cơ quan đại diện chủ sở hữu hiện đang làm hai nhiệm vụ vừa là cơ quan chủ sở hữu, vừa quản lý doanh nghiệp việc can thiệp sẽ không soi kỹ và còn du di về đánh giá hiệu quả gắn với trách nhiệm ban lãnh đạo doanh nghiệp", ông Tiến nói

Bên cạnh đó là sự quyết tâm của cơ quan đại diện chủ sở hữu, vẫn còn sự luyến tiếc về đơn vị mà mình đã quản lý dẫn đến một số cơ quan ngại bàn giao và lấy nhiều lý do khác nhau để trì hoãn. Nếu đưa về SCIC đối với những doanh nghiệp đã cổ phần hóa, SCIC có thể gia tăng giá trị của doanh nghiệp và thoái vốn tốt hơn.

Bên cạnh đó, khi thành lập Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, một số cơ quan còn tư tưởng đợi Ủy ban hoạt động để về đây cho tương xứng với vị trí của mình thay vì về SCIC. Tuy nhiên việc này đã được Bộ Chính trị, Chính phủ công bố rõ, danh mục về Ủy ban là 19 tập đoàn, tổng công ty trong đó có SCIC.

Các doanh nghiệp sau cổ phần hóa cần tiếp tục bàn giao về SCIC để đảm bảo thống nhất một đầu mối quản lý vốn nhà nước. Trong đó Ủy ban là cơ quan sở hữu trên SCIC, SCIC sẽ tiếp nhận các doanh nghiệp nhỏ. Cần đảm bảo sau năm 2020 - 2021 sẽ thu gọn được đầu mối quản lý DNNN theo đúng yêu cầu quản lý tách chức năng chủ sở hữu ra khỏi chức năng quản lý nhà nước.

Chỉ ra giải pháp đẩy nhanh tiến độ bàn giao các doanh nghiệp sau cổ phẩn hóa về SCIC, ông Tiến cho biết tới đây trong Hội nghị đổi mới cơ cấu lại DNNN, Bộ Tài chính sẽ kiến nghị với Thủ tướng chính phủ cho phép những bộ, ngành xã hội như:Lao động Thương binh và Xã hội, Y tế, Văn hóa Thể thao và Du lịch có doanh nghiệp nào phải bàn giao ngay về SCIC. Đối với các bộ kinh tế ngành còn lại, đề nghị giảm bớt việc giao nhiệm vụ thoái vốn cho các bộ, ngành có doanh nghiệp đã cổ phần hóa và đề nghị bàn giao về SCIC thực hiện để nhanh hơn, hiệu quả hơn, và công khai, minh bạch hơn.

Thực tếtrong 2 năm 2017-2018, theo danh mục có gần 300 doanh nghiệp phải thoái vốn tuy nhiên kết quả còn hạn chế. Trước mắt những doanh nghiệp đã cổ phần hóa, đang trong quá trình thoái vốn trong danh mục năm 2017, năm 2018 chưa thực hiện được thì trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ kiên quyết bàn giao về SCIC. Những doanh nghiệp còn tồn tại về tài chính trong giai đoạn các cơ quan đại diện chủ sở hữu là bộ ngành, ủy ban nhân dân quản lý chưa xử lý được thì phải quyết liệt xử lý dứt điểm xong đủ điều kiện bàn giao về SCIC.

Cần rà soát lại danh mục các doanh nghiệp cổ phần hóa trong năm 2019 - 2020 nếu thấy vấn đề mà các bộ ngành không làm được thì bàn giao về SCICđảm bảo hiệu quả sử dụng đồng vốn nhà nước và có đầu mối chịu trách nhiệm. Bởi nếu để các bộ ngành quản lý thì việc chịu trách nhiệm vẫn còn “du di” bởi vừa quản lý nhà nước nên ít có thời gian quản lý vốn. Khi xảy ra sự đổ vỡ việc quy trách nhiệm rất khó khăn và không rõ ràng. Bên cạnh đó, cần làm theo đúng cơ chế thị trường, công khai, minh bạch, ông Tiến cho biết.