Chuyện bố vợ nổi điên vì quên mang giá đỗ qua trạm thu giá

Theo Tiền Phòng, PGS.TS Nguyễn Hồng Cổn (Giám đốc Trung tâm Ngôn ngữ và Văn hoá Việt Nam, ĐH KHXH&NV, ĐHQG Hà Nội) cho rằngviệc đổi tên “trạm thu phí” sang “trạm thu giá” BOT được sử dụng lần đầu trong Thông tư 49/2016 của Bộ GTVT.

Bộ GTVT đã có giải thích sự khác biệt giữa khái niệm “phí” (do nhà nước ấn định) và “giá” (do doanh nghiệp ấn định), nhưng theo ông Nguyễn Hồng Cổn, dùng cụm từ “trạm thu giá” làm tên gọi cho các trạm thu phí cũ là không chính xác và không đúng với cách dùng của từ “giá” trong tiếng Việt. Do sự khác biệt giữa nghĩa của từ “phí” và từ “giá” trong tiếng Việt.

Ông Cổn dẫn Từ điển tiếng Việt và lý giải: “Phí” là “khoản tiền phải trả cho một công việc phục vụ, dịch vụ” cho nên có thể nói “nộp phí”, “thu phí”, theo nghĩa là nộp hay thu “một khoản tiền phải trả” cho một công việc hay dịch vụ nào đó. Ngược lại, từ ”giá” có nghĩa chính là “biểu hiện giá trị bằng tiền”, chứ không phải là “khoản tiền phải trả…”. Do đó, chỉ có thể nói “giá bao nhiêu?” hoặc “giá 5 triệu đồng” mà không thể nói “nộp giá”, “thu giá”.

“Như vậy, có thể hiểu vì sao việc dùng cụm từ ‘trạm thu giá’ không được dư luận đồng tình”, ông Cổn nói.

Theo vị chuyên gia ngôn ngữ trên, về mặt pháp lý thì dùng từ “thu giá” không có vấn đề gì, nhưng về văn hoá kinh doanh thì không nên.

Tiếng Việt có nhiều cách khác để lựa chọn, chẳng hạn thay “thu” bằng “trả”: Trạm trả phí (dịch vụ), hoặcTrạm trả cước (dịch vụ). Tất nhiên không phải là “Trạm trả giá (dịch vụ)”!

Về việc dùng “trạm thu giá đường bộ” của Bộ GTVT quá máy móc, sai tiếng Việt, ông Cổn cho rằng: “Đơn giản là tiếng Việt không nói như vậy”.

Để tránh từ “phí” được hiểu là do nhà nước ấn định, ông Cổn gợi ý, Bộ GTVT có thể dùng một từ khác gần nghĩa với từ phí là từ “cước”, hiện được dùng trong các đơn vị kinh doanh dịch vụ viễn thông, giao thông vận tải. Theo đó “Trạm thu phí/giá” có thể gọi là “Trạm thu cước (dịch vụ)” hoặc “Trạm trả cước (dịch vụ).

“Nếu cho rằng chưa có văn bản nào qui định về khái niệm “cước” và bắt buộc phải dùng từ “giá” (theo Luật Giá), nên dùng cả cụm từ “Trạm thu giá dịch vụ”, chứ không nên dùng cụm từ “Trạm thu giá”. Dù dùng như vậy cũng không phải là một sự lựa chọn hay, vì như đã nói ở trên “thu giá” là cách diễn đạt không bình thường, nếu không nói là sai trong tiếng Việt”, ông Cổn nói thêm.