Cách ông Trump trừng phạt SMIC chưa đủ mạnh để làm tê liệt ngành bán dẫn Trung Quốc

Mỹ thêm vào danh sách đen SMIC (nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc) cùng hơn 60 công ty Trung Quốc cùng ngành được coi là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia, tước bỏ các đầu vào của Mỹ từ phần mềm đến hóa chất cần thiết để sản xuất sản phẩm. Điều khoản quan trọng của hành động chống lại SMIC là hạn chế bán thiết bị và các mặt hàng khác được sử dụng để sản xuất chip tiên tiến, một lĩnh vực mà các nhà cung cấp của Mỹ chiếm ưu thế.

Song trong một bức thư gửi Bộ trưởng Thương mại Mỹ - Wilbur Ross hôm 22.12, Thượng nghị sĩ Marco Rubio và Hạ nghị sĩ Michael McCaul đã cảnh báo rằng “hành động này là hoàn toàn không hiệu quả" và không thể làm tê liệt việc Trung Quốc thúc đẩy chất bán dẫn thế hệ tiếp theo.

Bộ đôi này lặp lại những lo ngại của các nhà lãnh đạo trong ngành và quan chức chính phủ, cho rằng Nhà Trắng nên làm nhiều hơn nữa để cản trở SMIC, một trong số các công ty đóng vai trò quan trọng trong tham vọng của Trung Quốc về việc thay thế sự thống trị của Mỹ ở nhiều lĩnh vực, bao gồm cả chất bán dẫn. Được cho là một trong những ngành công nghiệp quan trọng nhất thế giới, khả năng sản xuất chất bán dẫn rất quan trọng với mọi thứ, từ trí tuệ nhân tạo, trung tâm dữ liệu đến ô tô tự động, smartphone và hệ thống vũ khí tiên tiến.

Trong nỗ lực ngăn chặn tham vọng bán dẫn của Trung Quốc, Tổng thống Trump đang chuyển sang một số công cụ tương tự được triển khai chống lại Huawei. Những biện pháp đó đã thành công trong việc kìm hãm sự phát triển của Huawei, nhưng không thể làm suy yếu vị trí dẫn đầu của công ty này trong mạng 5G hoặc tiêu diệt bộ phận smartphone khổng lồ của họ.

Giống như hãng đồng hương, SMIC đã dự đoán hành động của Mỹ nên dự trữ nhiều hóa chất và nguyên liệu thô khác để giữ cho dây chuyền tiếp tục hoạt động trong 18 tháng, những người thân cận với công ty cho biết.

SMIC đã dự tính tăng ngân sách chi tiêu hai lần trong năm nay lên 6,7 tỉ USD trước khi thu hồi với lý do không chắc chắn về biện pháp trừng phạt của Mỹ.

“Chúng tôi lo ngại sâu sắc rằng các quy tắc theo danh sách thực thể với SMIC sẽ hoàn toàn không hiệu quả trong việc giải quyết mối đe dọa an ninh quốc gia đang gia tăng này. Chúng tôi vô cùng lo ngại rằng việc Cục Công nghiệp và An ninh đưa SMIC vào danh sách thực thể được thực hiện chỉ để phô trương”, Marco Rubio và Michael McCaul viết.

Trung Quốc từ lâu đã lo lắng chiến dịch phối hợp của Nhà Trắng nhằm ngăn chặn sự phát triển vượt bậc về công nghệ và sẽ làm sụp đổ ngành công nghiệp chip đang phát triển nhanh chóng của nước này. Mỹ đã nhắm mục tiêu vào bộ phận HiSilicon bí mật của Huawei, trong khi SMIC đang vật lộn với các quy tắc được đưa ra vào đầu năm nay nhằm cắt đứt nguồn cung cấp cho quân đội Trung Quốc.

Đáp lại, Trung Quốc được cho đang chuẩn bị hỗ trợ rộng rãi cho chất bán dẫn thế hệ thứ ba và dành cùng một loại ưu tiên cho nỗ lực xây dựng năng lực nguyên tử của mình.

Các quan chức Nhà Trắng không phản hồi về việc liệu các biện pháp của Mỹ có quá hạn hẹp hay không.

Nhiều lần phủ nhận cung cấp sản phẩm cho Quân đội Giải phóng Nhân dân, đại diện SMIC từ chối bình luận ngoài tuyên bố trong tuần này rằng lệnh trừng phạt tác động bất lợi lớn cho các kế hoạch của họ.

Trong nội bộ công ty SMIC, các kỹ sư đang đua nhau đánh giá sự cố và tìm ra các giải pháp để đảm bảo thiết bị mà họ cần, giống như Huawei làm 2 năm trước.

Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross khẳng định Chính phủ Mỹ sẽ ngăn cản SMIC tiếp cận loại công nghệ dùng để sản xuất chất bán dẫn ở mức độ tiên tiến, tức từ 10 nanomét trở xuống. Theo ông Wilbur Ross, Bộ Thương mại Mỹ sẽ không để công nghệ hiện đại của Mỹ tiếp tay xây dựng quân đội đối thủ.

Dù vậy, SMIC có thể tái sử dụng 80% thiết bị thế hệ cũ để tạo ra các chip tiên tiến hơn, nhưng chiến thuật đó sẽ không duy trì sản xuất lâu dài và phụ thuộc nhiều vào việc Tổng thống đắc cử Joe Biden quyết định áp dụng các quy tắc này đến đâu.

Xiang Ligang, Tổng giám đốc công ty Information Consumption Alliance có trụ sở tại Bắc Kinh cho biết: “SMIC đã có các thiết bị và vật liệu quan trọng cần thiết để tiếp tục sản xuất. Trước đây, Trung Quốc không quá nhạy cảm về những nút thắt công nghệ mà họ mắc phải. Nhưng giờ đây, Bắc Kinh hoàn toàn nhận thức được thiệt hại có thể xảy ra và quyết tâm giải quyết những vấn đề này”.

Được chính phủ Trung Quốc hậu thuẫn, SMIC sản xuất chip cho các tên tuổi toàn cầu từ Qualcomm đến Broadcom, nhưng dựa vào thiết bị của Mỹ cho lộ trình công nghệ dài hạn của mình. Dù các kỹ sư của SMIC có thể duy trì nghiên cứu và sản lượng trong thời gian ngắn, các biện pháp trừng phạt mới nhất về cơ bản đã đóng băng khả năng của họ trong khi ngành công nghiệp bán dẫn phát triển.

Nếu chính quyền Biden sử dụng biện pháp này ở mức tối đa, SMIC có thể bị chặn khỏi công nghệ 7 nanomét hoặc tiên tiến hơn trong khi các đối thủ như TSMC (nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới ở Đài Loan) thống trị thị trường.

Dù quy tắc đó có vẻ gây khó khăn nhưng lại bỏ sót điểm rằng phần lớn thiết bị cần thiết cho công nghệ 10 nanomét hoặc tốt hơn đã được sử dụng trong việc sản xuất kém tiên tiến hơn. Điều này đồng nghĩa SMIC có thể đã có thiết bị cần thiết để duy trì các nhà máy hoạt động trong một thời gian. Marco Rubio và Michael McCcho rằng SMIC có thể tái sử dụng gần 95% các công cụ thế hệ cũ có sẵn.

Cuộc tranh luận nêu bật khó khăn với các nhà hoạch định chính sách của Mỹ trong việc lựa chọn một ngành công nghiệp kỹ thuật và toàn cầu hóa như vậy để lập các mục tiêu địa chính trị. Điều đó xảy ra sau hàng loạt các cuộc tấn công nhằm vào một số tên tuổi nổi tiếng nhất Trung Quốc với các mức độ thành công khác nhau. Thẩm phán Mỹ chặn các lệnh cấm TikTok của ByteDance và WeChat của Tencent vào phút chót, còn cổ phiếu công ty giám sát video khổng lồ Hàng Châu Hikvision Digital Technology đã tăng 37% năm nay dù cùng với Huawei bị đưa vào danh sách thực thể.

Đến nay, Trung Quốc là thị trường lớn nhất cho chất bán dẫn và phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu. Hai nhà cung cấp thiết bị, dịch vụ và phần mềm để sản xuất chip của Mỹ như Applied Materials và KLA cùng các cơ sở sản xuất ở châu Á có thể lập luận rằng máy móc được sản xuất ở đó không thuộc quyền tài phán của Mỹ, dù quan chức thương mại cho biết các công ty xuất khẩu bộ phận được sản xuất bên ngoài Mỹ cho SMIC sẽ vẫn phải đối mặt với các hạn chế tùy thuộc vào bao nhiêu công nghệ của họ xuất xứ từ Mỹ.

Tính hợp pháp của kẽ hở đó dường như vẫn chưa rõ ràng, đặc biệt là khi các quan chức Mỹ gây áp lực buộc các đồng minh cắt đứt các khách hàng Trung Quốc.

Một mối quan tâm khác là sự phức tạp cơ bản của ngành, có nghĩa là các nhà ra quyết định của Mỹ phải dựa vào chính các công ty để giải thích sự phức tạp sản phẩm của họ. Đó là một phần lý do tại sao quá trình nộp đơn lên Bộ Thương mại Mỹ để xin giấy phép xuất khẩu kéo dài.

Bertrand Loy, Giám đốc điều hành của Entegris và đồng thời là Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất bán dẫn thế giới (SEMI), nói rằng vẫn chưa ai biết rõ các lệnh trừng phạt mới nhất sẽ diễn ra như thế nào. “Những sản phẩm được nhắm mục tiêu chính xác là không hoàn toàn rõ ràng”, ông chia sẻ với Bloomberg.