Trung Quốc trước nỗi sợ bị Mỹ tung đòn trừng phạt tài chính

Vài tháng gần đây, cả quan chức lẫn chuyên gia kinh tế Trung Quốc đều công khai thảo luận về những tình huống xấu nhất: không thể tiến hành thanh toán bằng USD, chính quyền Washington đóng băng hoặc tịch thu một phần khoản nợ khổng lồ mà Trung Quốc nắm giữ.

Lo ngại khiến tiếng nói kêu gọi tăng cường sức ảnh hưởng toàn cầu của đồng Nhân dân tệ, giảm phụ thuộc USD càng thêm mạnh mẽ. Một số nhà kinh tế học thậm chí còn đề xuất ý tưởng xuất khẩu vắc xin COVID-19 bằng Nhân dân tệ hoặc dùng Nhân dân tệ phiên bản kỹ thuật số để tránh thanh toán USD.

“Quốc tế hóa Nhân dân tệ trước đây là điều nên làm nhưng bây giờ trở thành điều phải làm. Nguy cơ tài chính Mỹ - Trung chia tách nhau nay hiển hiện trước mắt”, nhà kinh tế học Đinh Sảng làm việc cho ngân hàng Standard Chartered Bank đánh giá.

Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới hoàn toàn tách biệt nhau rất khó xảy ra, tuy vậy chính quyền Tổng thống Donald Trump đang thúc đẩy chia tách ở các lĩnh vực trọng yếu liên quan đến hoạt động thương mại, công nghệ, tài chính. Giới chức Washington thời gian qua thực hiện hàng loạt hành động nhắm vào đối tác châu Á trong đó có cân nhắc cấm doanh nghiệp Trung Quốc không đạt tiêu chuẩn kế toán Mỹ niêm yết chứng khoán tại Mỹ và cấm hai ứng dụng TikTok, Wechat. Tình hình nhiều khả năng sẽ ngày một căng thẳng.

Theo giáo sư Dư Vĩnh Định thuộc Viện Khoa học xã hội Trung Quốc (CASS): “Cuộc chiến tài chính đã bắt đầu, chỉ là đòn công kích gây thiệt hại nhất chưa được sử dụng mà thôi”. Ông cảnh báo trừng phạt mạnh nhất chính quyền Trump có thể thực hiện là tịch thu tài sản Trung Quốc tại Mỹ - một hành động khó thực hiện.

Giáo sư Dư cũng cho rằng kịch bản hai nền kinh tế chia tách không phải không thể xảy ra, nên giới chức Bắc Kinh cần chuẩn bị.

Giới phân tích nhận định bất cứ động thái cố gắng loại bỏ Trung Quốc khỏi hệ thống tài chính toàn cầu hay động thái trả đũa từ giới chức Bắc Kinh đều sẽ làm chao đảo thị trường tài chính, gây tổn hại cho kinh tế thế giới.

Quan chức Ủy ban quản lý chứng khoán Trung Quốc (CSRC) Phương Tinh Hải kêu gọi sớm chuẩn bị. Ông nhắc nhở: “Điều tương tự đã xảy ra với nhiều doanh nghiệp lẫn tổ chức tài chính Nga”.

Có cùng quan điểm với ông Phương, cựu quan chức Cục quản lý ngoại hối Trung Quốc (SAFE) Quản Đào kêu gọi tăng cường sử dụng thanh toán Nhân dân tệ cùng hệ thống thanh toán liên ngân hàng (CIPS) thay vì hệ thống SWIFT phụ thuộc USD hiện tại.

Hồi sinh chương trình quốc tế hóa Nhân dân tệ

Nỗ lực quốc tế hóa Nhân dân tệ đang được đẩy mạnh sau 5 năm tạm lắng. Ngân hàng trung ương Trung Quốc (PBOC) tháng 7 trước hối thúc các tổ chức tài chính mở rộng giao dịch bằng Nhân dân tệ và ưu tiên dùng nội tệ cho đầu tư trực tiếp.

Thống đốc PBOC Dịch Cương cuối tuần trước cho biết quá trình quốc tế hóa Nhân dân tế đang tiến triển tốt – thanh toán xuyên biên giới nửa đầu năm 2020 tăng 36.7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, quá trình này gặp phải cản trở không nhỏ từ chính biện pháp kiểm soát vốn nghiêm ngặt của Trung Quốc, cộng thêm sự phản đối từ những quốc gia chỉ trích Trung Quốc về hàng loạt vấn đề như COVID-19 hay luật an ninh Hồng Kông.