Tình nghệ sĩ NSND Kim Cương – NSƯT Thẩm Thúy Hằng

Hãy là điểm tựa mùa xuân

Mỗi dịp ghé đến nhà thăm NSUT Thẩm Thúy Hằng, câu chuyện mở đầu bao giờ chị cũng nhắc đến người bạn thân: Kỳ nữ Kim Cương. Có lúc chị kể chuyện vui, ví von “bà Kim” (tên thân mật mà chị thường gọi NSND Kim Cương) mang danh kỳ nữ đôi lúc... kỳ cục lắm. Có lúc chị kể chuyện buồn. Buồn vì một thời hiểu lầm nhau, tránh, xa, lánh mặt tưởng bứt đôi một tình bạn, tình đồng nghiệp, chị em thắm thiết. Còn đối với NSND Kim Cương, mỗi câu chuyện kể về người đẹp Bình Dương là mỗi đúc kết sâu sắc của một mối quan hệ có đến 50 năm gắn bó.

Chị kể: “Vẻ đẹp mỹ miều, sang trọng của Thẩm Thúy Hằng đã từng được xem là vẻ đẹp đại diện cho điện ảnh Sài Gòn thập niên 60-70. Thời đó Hằng được hãng phim Mỹ Vân chọn trong hàng trăm thí sinh tham dự cuộc thi tuyển chọn vai chính cho bộ phim Người đẹp Bình Dương. Hằng đã vượt qua tất cả để đánh dấu sự kiện đến với nghề diễn viên.Thời đó đọc báo, nhìn qua ảnh tôi đã giật mình trước nét đẹp yêu kiều của Hằng. Má tôi, NSND Bảy Nam đã nhận định: “Cô này sẽ đem lại cho điện ảnh làn gió mới”. Quả nhiên không sai, Hằng được khán giả hâm mộ bởi nét diễn mộc mạc, chân thật. Sự cạnh tranh của các hãng phim thời đó đã tác động đến tâm lý của nhũng ngôi sao đương thời. Hễ ai đóng chốt cho Hãng nào thì ra sức bảo vệ thương hiệu của mình. Tôi biết Hằng đã né tôi nhiều lần. Vì một số cây bút kịch trường thời đó đã tạo xì căng đan, so sánh giữa tôi với Hằng. Có lần tôi đến nhà mời Hằng tham gia đóng phim với tôi.Tôi đưa cả kịch bản mời Hằng chọn vai. Ngay cả việc Hằng đóng chính, tôi đóng phụ cũng được, miễn sao hai chị em có mặt trong một bộ phim. Thế nhưng Hằng từ chối. Sau này hãng Mỹ Vân nơi Hằng ký hợp đồng độc quyền mời tôi tham gia đóng phim Tứ quái Sài Gòn, gồm có anh: Tùng Lâm, Khả Năng, La Thoại Tân, Thanh Việt... Lúc đó tôi và Hằng mới có dịp đứng chung trước ống kính truyền hình”.

Nhắc đến sự kiện bị chia rẽ bởi sự tác động của một số ký giả bẻ cong ngòi bút thời đó, NSƯT Thẩm Thúy Hằng cười: “Còn trẻ mà, dễ bị tác động. Tôi quê nhất khi đọc những bài báo so sánh tôi diễn hơn thua với bà Kim. Thiệt tình mà nói NSND Kim Cương là con nhà nòi, tôi là dân tay ngang đến với nghệ thuật, thì so sánh như thế sẽ bị khập khễnh. Thế nhưng lúc đó cũng tự hào vì mình trội hơn, thắng thế hơn.Thời gian và tình bạn đã giúp tôi hiểu, cuộc đời là đường trường. Rồi có lúc những trắc trở, nghiệt ngã cũng sẽ được hóa giải. Từ sau bộ phim Tứ quái Sài Gòn, tôi đóng vai cô đào chính của một Hãng phim, Kim đóng vai thôn nữ dưới tỉnh lên thành tìm gặp người yêu. Chị em thân nhau, hỗ trợ cho nhau trên con đường làm nghề. Đến khi Kim tổ chức vở Lôi vũ, chị em lại có đôi. Tôi đóng vai Phồn Y, Kim đóng vai Thị Bình. Nghĩ cũng lạ. Dường như số mệnh khắc khẩu giữa tôi với Kim cứ ám muội hai chị em, nên vai vế trên sân khấu cũng như lửa với nước. Phồn Y sang cả, quý phái nhưng điên loạn trong ngôi nhà ngột ngạt. Danh giá họ Chu chỉ là chiếc bóng lờ mờ chứa đựng bên trong sự ruỗng mục, suy đồi của một gia đình đạo đức giả. Tôi nể Kim ở chỗ phân vai, tạo tình huống và đẩy rất chắc tâm lý nhân vật. Cái nhìn quán xuyến đoàn hát của Kim tài tình đến đỗi khó tìm thấy một chỗ hở. Ngập ngừng giây phút rồi chợt cười thật tươi: “Kỳ nữ đôi lúc... kỳ cục ở chỗ hay hờn mát. Nhiều chuyện không đâu cũng dỗi. Ngẫm nghĩ như lời má Bảy Nam đã nói: Nghệ sĩ có cái cục tự ái lớn hơn người bình thường. Vậy chứ hoạn nạn không bỏ nhau được”.

Miên man quay về dòng hồi ức của cái thời còn thanh xuân. Hai chị không quên nhắc đến tình cảm của khán giả dành cho tình bạn giữa hai người. Có những lẵng hoa, những cánh thiệp ghi đầy lời yêu thương, trân trọng. Tình cảm đó đã giúp họ xóa hết hiểu lầm. Sau này diễn vở “Lôi vũ” tại Nhà hát Hòa Bình, cả hai nhận được nhiều hoa và quà của khán giả. Sau giờ diễn là hai chị kể chuyện học hành của con cái. Kỳ nữ Kim Cương hiếm muộn chỉ có một bé Tô Rô, còn người đẹp Bình Dương có đến năm người con trai. Ngày bé Tô Rô bị bắt cóc tống tiền, NSND Kim Cương như điên, như dại. Lúc nào cũng có người bạn thân bên cạnh, chia sẻ, an ủi. Rồi cả những lúc hai chị thực hiện thiêng chức làm mẹ. Khuyên bảo, động viên để một mình vượt qua biển cả. NSND Kim Cương xúc động. Ngày hay tin bé Tô Rô bị bắt cóc, người động viên tôi nhiều nhất là Hằng. Giữa chúng tôi như có một sợi dây vô hình buộc chúng tôi lại với nhau. Coi vậy chứ tôi cũng như Hằng đôi lúc cô đơn và mỏng manh lắm. Tình bạn giữa chúng tôi là điểm tựa cho nhau trong cuộc sống. Hạnh phúc của Hằng với tiến sĩ kinh tế Nguyễn Xuân Oánh thật đáng trân trọng. Anh Oánh là một trí thức yêu nước, Hằng là một nghệ sĩ hết lòng với sự nghiệp nghệ thuật. Ngày anh Oánh qua đời, Hằng trở nên cô độc giữa cuộc sống. Sự mất mát đó không có gì bú đắp nổi. Thế nhưng Hằng may mắn hơn tôi, vì trong mái ấm gia đình còn có một người đàn ông làm trụ cột. Còn tôi, gần 40 năm qua vừa làm cha, vừa làm mẹ đối với con trai mình. Cuộc sống đã cho chúng tôi nhiều điều nhưng cũng cướp đi nhiều thứ. Cái bền vững nhất là tình bạn trong sáng giữa tôi và Hằng”.

Trả lời câu hỏi “Điều gì giúp chị đủ súc sống với nghề khi hạnh phúc gia đình không mấy suôn sẻ?”. NSND Kim Cương trả lời ngay: ‘Tình bạn và lòng yêu nghề đã cho tôi sức mạnh để gắn bó với sân khấu.Tôi vẫn thường tâm sự với Hằng: Tôi là kịch sĩ, đã đóng hàng trăm vai làm mẹ, làm con, làm bà hoàng, công chúa, nguời bình dân nghèo khổ, nhưng có một vai tôi không đóng được là vai làm vợ ở cuộc sống đời thường. Điều này đã khiến cho tôi chiêm nghiệm nỗi đau, biến tất cả thành sức mạnh để sống với sân khấu. Cái thú của nghề diễn viên là được tái tạo niềm vui, nỗi buồn nhiều lần. Cái thú này người bình thường có tiền cũng mua không được. Một lần tôi gặp thiền sư Thích Thanh Từ. Nghe tôi kể về chuyện hạnh phúc không mấy suôn sẻ của mình, ông cười và khuyên: “Ở đời người có 10 phần, cô được tới 7 phần, mất chỉ có 3 mà buồn làm chi. Cuộc sống như bầu trời. Áng mây bay qua theo từng giai đoạn, lúc trắng tinh, lúc xám đen, cô không thể muốn nó bay nhanh, bay chậm theo ý của mình. Chỉ có cách chấp nhận hiện tại để vượt qua bằng nghị lực của chính mình”.

NSUT Thẩm Thúy Hằng nhận định: “Từ những triết lý đó Kim đưa vào sáng tác của mình những lời giáo huấn dành cho mọi người: “Hãy biết quý trọng hạnh phúc đang có”. Hầu hết những kịch bản kỷ tên Hoàng Dũng (tên con nuôi của Kim), Kim đều nhắn nhủ với mọi người ý nguyện đó. Kịch Kim Cương và nhân vật phụ nữ trong kịch Kim Cương có bi nhưng không lụy. Hạnh phúc đang có sẽ vuột tầm tay một khi người trong cuộc thiếu tôn trọng nhau trong cuộc sống. Hơn ai hết, tài năng của nghệ sĩ là yếu tố hàng đầu để có vai diễn hay. Đó là hạt giống, nảy mầm, ra hoa kết trái, phải có điều kiện ở đất gieo trồng. Kim xuất thân trong một gia đình có truyền thống theo nghề hát và mặc nhiên Kim đảm nhận vai trò nối nghiệp dì Năm Phi và má Bảy Nam, hai nghệ sĩ bậc thầy giàu vốn sống. Qua Kim và con đường mà chúng tôi đi, tôi nghiệm thấy diện mạo tài năng ở một diễn viên trước hết là sự phong phú, đa dạng trong phương cách thể hiện vai diễn. Tôi vẫn thường nói với các đồng nghiệp trẻ: “Kim Cương sinh ra là để lấy sân khấu làm nhà”. Quả đúng như vậy, từ năm 8,9 tuổi chị đã lên sân khấu, đưọc gọi là “thần đồng” và suốt 50 năm bền bĩ, kiên nhẫn, chị đã bắt kịp và theo kịp sự đồng hành với cuộc sống”.

Liên hệ từ một vai diễn gắn với cuộc sống như một khái niệm mang tính nhân bản. NSƯT Thẩm Thúy Hằng cho rằng nguyên nhân sâu sắc để người bạn thân của chị phát tán tài năng, tạo vị trí, chỗ đúng trong lòng công chúng là tình yêu dành cho nhân vật. Giống như chị yêu Phồn Y, yêu những số phận mà chị đã từng diễn trong các vở: Xa thành phố yêu dấu, Như thế là tội ác, Coi mắt, Đôi bông tai... Còn với NSND Kim Cương, chị có một Onga, một Điêu Thuyền, cô Diệu, Bích... là những số phận để đời. NSƯT Kim Cương nói: ‘Tôi yêu nhân vật Onga, cũng như yêu Điêu Thuyền, hai số phận phụ nữ ở hai phương trời cách nhau hàng ngàn hải lý và đời sống văn hóa. Cái chung nhất của người nghệ sĩ là sự cảm nhận sâu sắc để thể hiện theo góc độ bình phẩm. Tôi may mắn đã gặt hái nhũng bông lúa chín vàng trên cánh đồng nghệ thuật, yêu sân khấu bằng sự đam mê cộng với ý thức trách nhiệm sáng tạo cho vai diễn một nét mới. Vị trí và chỗ đứng chính là tìm cho được nét mới. Giữa tôi và Hằng sở dĩ được công chúng yêu thương là luôn ý thức trong việc tìm cho mình cái mới trên sân khấu”.

Hiểu được tâm trạng của bạn, NSUT Thẩm Thúy Hằng thường mang tới niềm vui cho bạn bằng việc tâm sự về chuyện con cái, chuyện gia đình mình. Chị có 5 người con trai hiện đang định cư ở nước ngoài. Có người đã thành tài, làm việc ở những công ty lớn của ngành thương mại Mỹ, Pháp, có người còn đang đi học. Những lần đoàn tụ gia đình vào dịp nghĩ hè Thẩm Thúy Hằng thường mời người bạn thân đến nhà dùng cơm trưa. Còn với NSND Kim Cương, thường đem chuyện vui từ những chuyến đi công tác từ thiện kể cho bạn nghe. Mối quan hệ tình bạn 50 năm giữa họ còn khắng khít khi cả hai thích nghiên cứu về Phật giáo, ăn chay và làm công tác từ thiện. Cũng như bạn, người có bút danh Hoàng Dũng đã sáng tác hơn 70 kịch bản văn học và để lại cho sự nghiệp sân khấu nhiều tác phẩm nghệ thuật mang dấu ấn, NSUT Thẩm Thúy Hằng cũng lao vào sáng tác. Chị gửi gắm rất nhiều suy nghĩ của mình qua những trang bản thảo. Có lần chị đã gửi kịch bản Nước mắt hạnh phúc do chị viết cho đạo diễn NSND Hồng Vân và Sân khấu Kịch Phú Nhuận đã lên kế hoạch dàn dựng kịch bản của chị. “Đó là niềm hạnh phúc của đời nghệ sĩ mà tôi và Kim vẫn thường ao ước trải tấm lòng mình qua những trang bản thảo để mùa xuân mãi về với sân khấu”.

 Nam Khánh / Sân khấu TP.HCM