Lật lại sổ tay, tìm vài tư liệu viết cho TTC Xuân 2015, tôi chợt nhớ lại những ngày tháng đã từng “thọ giáo” Sơn Nam. Qua đó, đã có không ít lần nghe ông kể chuyện hài hước, vui nhộn.
Trong Hương rừng Cà Mau, Sơn Nam có đôi lần viết về chuyện đánh cọp thời khai hoang lập ấp. Đọc lên du dương, nghe sướng tai lắm. Nhưng mẩu chuyện này mới là “phong cách” bác Ba Phi. Ông kể: Có anh chàng nọ mới rạng ngày đã đi ra ruộng. Trên đường lờ mờ sáng, chợt thấy con cọp ngồi chống tó phía trước, chỉ cách một sải tay, anh ta sợ khiếp vía đến mức không nhấc chân lên nổi. Phen này “ngủm cù tỏi” là cái chắc. Anh ta bèn lấy hết thần lực, lột cái khăn bịt trên đầu rồi chắp hai tay, quỳ xuống mà xá lấy xá để. Dè đâu, con cọp “hộc” lên một tiếng vang động, co chân... chạy tuốt vào rừng! “Cọp đánh nhau với người nhiều trận nên nó cũng hiểu các thế võ, nhưng gặp cái thế “chắp tay quỳ lạy”, nó ngỡ độc chiêu bí hiểm nên co chân chạy chí chết là phải thôi!”. Nói xong, ông cười khà khà.
Chưa hết, còn chuyện này nữa. Ngày kia, ông Trùm Pho cùng vài người bạn dắt chó vào rừng đi săn. Xế chiều, họ săn được con mễn. Bụng đang đói bèn làm thịt nhậu chơi, sẵn có gói muối ớt đem theo, họ đem ra để ngay trên cát. Thịt nướng đến đâu, chấm muối ớt ăn tới đó, lại “khà” thêm hớp rượu thì “hết sẩy con bà Bảy”. Cả bọn ăn gần hết con mễn là đã say mềm, ngủ đẫy luôn một giấc. Đến lúc tỉnh dậy, xem lại thì muối ớt vẫn còn nguyên, bên cạnh đó, cát bị khoét xuống một lỗ to bằng... cái thúng! Té ra, vì say quá nên cả bọn chấm thịt mễn xuống cát mà ngỡ đang chấm muối!
Lại nữa, ở Nam bộ nổi tiếng với bưởi Năm Roi, ông kể, ban đầu ông Thái Văn Chanh đem một giống bưởi Biên Hòa về trồng tại Cần Thơ. Nhờ phù sa sông Hậu màu mỡ nên cây tươi tốt cho trái to, ngon ngọt khác thường. Nhiều người đến mua, xin chiết nhánh về trồng, ông Chanh nói đùa: “Tôi dư tiền xài, không bán, hễ ai chịu nằm xuống cho tôi đánh đủ năm roi thì tặng lập tức”. Từ phát ngôn đó, loại bưởi này “chết tên” Năm Roi. “Ơ hay giải thích như thế có đúng không?”. Gặng hỏi thêm, ông già Sơn Nam chỉ cười cười.
Với nhà “Nam bộ học” Sơn Nam những lúc đi thực tế như thế, ông đều ngẫm nghĩ và phát hiện gì đó mà không ai biết.
Viết lại mấy mẩu chuyện nhỏ này, tôi sực nhớ đến câu ca dao mà ông thường đọc:
Dạo chơi, quán cũng là nhà
Lều tranh có nghĩa hơn tòa ngói cao
Âu cũng là phong cách sống của “ông già Nam bộ” Sơn Nam vậy!