‘Thù trong’ của Ukraine

Đây là vấn đề nhức nhối kéo dài nhưng lại chẳng được quan tâm đúng mức kể từ sau khi Nga phát động chiến tranh. Tuy nhiên, động thái sa thải giám đốc tình báo, công tố viên cùng một loạt quan chức cấp cao của Tổng thống Volodymyr Zelensky cuối tuần qua lại làm dấy lên lo ngại và khiến cáo buộc tham nhũng mà một nghị sĩ Mỹ từng đưa ra được chú ý.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden cần quan tâm vấn đề nêu trên. Nhà Trắng thời gian qua cung cấp hàng tỉ USD viện trợ quân sự, kinh tế lẫn tài chính cho Ukraine, sắp tới sẽ có vài gói viện trợ nữa mặc dù người dân Mỹ muốn chính quyền tập trung giải quyết vấn đề nội địa như giá nhiên liệu cao và lạm phát. Không chỉ đích thân viện trợ, Washington còn khuyến khích nhiều đồng minh cùng giúp đỡ chính quyền Tổng thống Zelensky.

Về động thái sa thải nhiều quan chức cấp cao của Tổng thống Zelensky, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price phát biểu: “Trong mọi mối quan hệ kể cả mối quan hệ với Ukraine, chúng tôi không chỉ đầu tư vào con người mà đầu tư cả vào thể chế. Tổng thống Zelensky đã nói rõ lý do thực hiện thay đổi nhân sự”.

Phát ngôn viên Price từ chối cung cấp thông tin chi tiết, nhưng cho biết quyết định sa thải không liên quan đến việc Nga cố can thiệp nội bộ Ukraine.

Vào tháng 10 và 11 năm ngoái lúc phương Tây cảnh báo nguy cơ Nga phát động chiến tranh, chính quyền Tổng thống Biden từng bày tỏ lo ngại phía Tổng thống Zelenky chẳng làm gì để giải quyết tham nhũng.

“Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ rất thất vọng vì sự chậm trễ mà không giải thích và không có lý do chính đáng trong lựa chọn Trưởng Văn phòng công tố chuyên trách chống tham nhũng – cơ quan quan trọng trong cuộc chiến chống tham nhũng ở cấp cao. Thất bại trong lựa chọn sẽ làm suy yếu công việc của các cơ quan chống tham nhũng do Ukraine và đối tác quốc tế thành lập”, Đại sứ quán Mỹ tại Kyiv ngày 9.10.2021 tuyên bố.

Công tố viên đặc biệt cuối cùng cũng được chọn vào cuối tháng 12, nhưng chưa bao giờ được bổ nhiệm vào vị trí nêu trên.

Kể từ khi Nga phát động chiến tranh, giới chức Mỹ đều tránh công khai chỉ trích Ukraine. Washington tăng cường cung cấp vũ khí cùng thông tin tình báo cho Kyiv bất chấp lo ngại về gián điệp Nga và tham nhũng. Nhưng một nữ nghị sĩ gốc Ukraine đã phá vỡ sự im lặng.

Hạ nghị sĩ Victoria Spartz thuộc đảng Cộng hòa nhiều lần sang thăm Ukraine kể từ khi chiến tranh nổ ra. Tháng 5 vừa qua, nữ chính trị gia được mời đến Nhà Trắng nhận cây bút mà Tổng thống Biden sử dụng để ký chấp thuận gói viện trợ cho Ukraine, mặc dù bà từng giận dữ chỉ trích nhà lãnh đạo Mỹ không giúp đỡ nhiều hơn.

Vậy mà vài tuần gần đây, Hạ nghị sĩ Spartz cáo buộc Tổng thống Zelensky “chơi trò chính trị”, còn ông Andriy Yermak - phụ tá hàng đầu của Tổng thống Zelensky - phá hoại nỗ lực chống Nga, làm chậm trễ việc bổ nhiệm công tố viên đặc biệt điều tra tham nhũng.

Phía Kyiv lập tức phản pháo. Bộ Ngoại giao Ukraine cáo buộc Hạ nghị sĩ Spartz truyền bá thông tin tuyên truyền của Nga, yêu cầu bà ngừng cố tăng ảnh hưởng chính trị bằng những suy đoán vô căn cứ.

Giới chức Mỹ ngày 15.7 tổ chức họp kín giải quyết nỗi lo của Hạ nghị sĩ Spartz, khuyến khích bà không công khai chỉ trích Ukraine.

Nữ chính trị gia từ chối cung cấp thông tin về cuộc họp, nhưng vài giờ sau bà nhắc lại lời kêu gọi bổ nhiệm công tố viên đặc biệt điều tra tham nhũng.

Hạ nghị sĩ Jason Crow - thành viên của cả Ủy ban Tình báo lẫn Ủy ban Quân vụ thuộc Hạ viện Mỹ - không thấy có bằng chứng cho cáo buộc đội ngũ quan chức chính quyền Tổng thống Zelensky tiếp tay Nga. Tuy nhiên ông lưu ý một phần trong chiến lược dài hạn của Mỹ ở Ukraine sẽ là phải giải quyết tình trạng tham nhũng và quản lý nguồn lực kém.

Igor Novikov - cựu cố vấn của Tổng thống Zelensky - nhận xét nhiều tuyên bố hạ nghị sĩ Spartz là tin đồn. Ông kêu gọi trong lúc chiến tranh đang diễn ra, nên tin tưởng vào nhà lãnh đạo Ukraine đã ở lại và chiến đấu cùng người dân.