Thiếu than trầm trọng, nhà máy nhiệt điện 'điêu đứng' khiến nguy cơ thiếu điện tăng cao

Thiếu than nghiêm trọng

Mấy ngày qua, một số nhà máy nhiệt điện lớn ở khu vực miền Bắc như: Nhiệt điện Phả Lại, Nhiệt điện Mông Dương, Nhiệt điện Thủy Nguyên, Nhiệt điện Ninh Bình, Nhiệt điện Thái Bình, Nhiệt điện Mạo Khê, Nhiệt điện Uông Bí… vốn tiêu thụ gần trăm nghìn tấn than mỗi ngày đang rơi vào tình trạng phải duy trì từng ngày vì thiếu than nghiêm trọng.

Các nhà máy nhiệt điện này phụ thuộc vào nguồn than cung cấp của TKV, nếu TKV không cung cấp đủ thì buộc phải dừng hoạt động.

Đáng chú ý, Nhà máy Nhiệt điện Quảng Ninh đã phải dừng hoạt động 2 tổ máy từ đầu tháng 11 do nguồn cung không đủ cầu. Đại diện Công ty CP Nhiệt điện Quảng Ninh cho biết ngay từ quý 3/2018, nhận thấy việc thiếu than trầm trọng, phía Công ty đã nhiều lần làm việc với TKV đề nghị cung cấp nốt số than trong hợp đồng nhưng đến nay TKV chỉ cố gắng cấp 200.000 tấn trong 260.000 tấn còn lại theo hợp đồng.

Phía TKV cho biết theo hợp đồng năm 2018 giữa TKV và Nhiệt điện Quảng Ninh thì phải cung cấp 2,6 triệu tấn than. Đến nay, TKV đã cấp cho Nhiệt điện Quảng Ninh 2,605 triệu tấn, tức đã hoàn thành khối lượng hợp đồng đã ký. Về phần tăng thêm, TKV và EVN đã bàn bạc thống nhất trong tháng 12 tới, TKV sẽ cấp tiếp khoảng 200.000 tấn. Vậy khối lượng dự kiến cung cấp cho cả năm 2018 là 2,83 triệu tấn, tăng 21% so với năm 2017.

Trong các cuộc họp ngày 12.11 và ngày 14.11 vừa qua do Thứ trưởng Công Thương chủ trì, TKV và Tổng công ty Đông Bắc đã cam kết đảm bảo cấp đủ than theo hợp đồng đã ký cho các nhà máy nhiệt điện sản xuất, tuy nhiên không thể đảm bảo cho các nhà máy nhiệt điện tăng lượng dự trữ tồn kho theo yêu cầu.

Theo TKV, Nhiệt điện Quảng Ninh là một trong những nhà máy của EVN chưa ký hợp đồng dài hạn cung cấp than với TKV. Do đó, TKV chưa có cơ sở để cân đối nhu cầu của nhà máy trong dài hạn để chủ động điều hành sản xuất, đảm bảo tăng sản lượng theo yêu cầu. Thời gian tới, 2 bên cần phải thống nhất ký hợp đồng cung cấp than dài hạn để chủ động về nguồn cung cho nhà máy, cũng như chủ động việc bố trí sản xuất, đầu tư của TKV.

TKV tính phương án nhập khẩu

Nêu diễn biến tình hình tiêu thụ than năm 2018, TKV cho biết trên cơ sở thực hiện năm 2017, dự báo về thị trường, năng lực sản xuất và tồn kho, TKV đã xây dựng kế hoạch năm 2018 với sản lượng tiêu thụ than là 36 triệu tấn, trong đó than cung cấp cho sản xuất điện là 26,5 triệu tấn.

Tuy nhiên, thực tế nhu cầu tiêu thụ than năm 2018 tăng cao. Nguyên nhân sự thay đổi cung - cầu so với năm 2017 và các năm trước là tăng trưởng điện 2018 đạt mức cao, trong khi thủy điện và nhiệt điện khí giảm huy động nên nhu cầu nhiệt điện than tăng mạnh. Các nhà máy điện nhận nhiều than hơn so với hợp đồng đã ký kết, tăng 5,4 triệu tấn than so với 2017.

Hơn nữa, TKV nói do giá than thế giới cao hơn giá than sản xuất trong nước từ 5-10 USD/ tấn tuỳ chủng loại, dẫn tới các hộ tiêu thụ điện, xi măng, hoá chất, thép chuyển sang mua than từ TKV khiến cung cầu thay đổi nhanh.

"Các yếu tố này làm cho nhu cầu than tăng đột biến so với kế hoạch. Bên cạnh đó, việc nhiều nhà máy nhiệt điện cùng tăng nhu cầu sử dụng than và tăng đồng loạt cùng một thời điểm, trong điều kiện thời tiết diễn biến phức tạp, đã gây ra rất nhiều khó khăn cho TKV trong việc tổ chức sản xuất, chế biến và huy động nguồn than để cung cấp", TKV cho hay.

Dự báo nhu cầu tiêu thụ than của các hộ sử dụng trong nước năm 2019 đối với nguồn than do TKV cung cấp sẽ tiếp tục tăng cao. Theo tính toán của EVN, riêng nhu cầu than cho các hộ điện là 38,3 triệu tấn.

Căn cứ tình hình thực hiện cung cấp than cho các nhà máy nhiệt điện trong những năm gần đây, TKV dự kiến kế hoạch tiêu thụ than năm 2019 là 40 triệu tấn, trong đó cung cấp than cho các nhà máy nhiệt điện năm 2019 là 31,9 triệu tấn (kể cả phần nhập khẩu 4 triệu tấn để pha trộn).

Tập đoàn này cho biết nhu cầu than cho sản xuất điện thời gian qua biến động rất lớn và phụ thuộc rất nhiều vào việc huy động các nhà máy nhiệt điện chạy than. Ví dụ: năm 2017, TKV cung cấp 23,6 triệu tấn than cho điện; năm 2018, than cho điện dự kiến trên 29 triệu tấn, tăng 5,4 triệu tấn. Trong trường hợp giảm huy động các nhà máynhiệt điện chạy than, lượng than tiêu thụ sẽ giảm rất mạnh. Do vậy cần phải có cam kết của các nhà máy điện về việc nhận đủ than theo hợp đồng kể cả trong trường hợp giảm phát để TKV có thể chủ động sản xuất và đầu tư.

Bên cạnh đó, TKV còn cho rằng giá bán than cho các hộ điện hiện thấp hơn giá thị trường và thấp hơn nhiều so với giá than nhập khẩu, do đó cần sớm có chính sách giá đối với than pha trộn từ than nhập khẩu với than trong nước sản xuất để TKV (và Tổng công ty Đông Bắc) chủ động tính toán phương án nhập khẩu đảm bảo nhu cầu cho các nhà máy điện ngay từ đầu năm 2019.

Tuyết Nhung