Thị trường có tín hiệu mới cho trái phiếu xanh

Theo Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), thị trường trái phiếu tính đến cuối tháng 9.2023 có quy mô đạt khoảng 35,77% GDP năm 2022, trong đó thị trường trái phiếu chính phủ (TPCP) đạt 22,76% GDP và thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đạt 12,6% GDP.

Thị trường trái phiếu năm 2023 gặp nhiều khó khăn do các yếu tố không thuận lợi của thị trường tài chính tiền tệ quốc tế, tình hình kinh tế vĩ mô và cả nguyên nhân nội tại của thị trường. Tuy nhiên, với nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn mà Chính phủ, Bộ Tài chính đã triển khai, về cơ bản thị trường trái phiếu đã dần ổn định trở lại, tiếp tục là kênh huy động vốn quan trọng của Chính phủ, chính quyền địa phương, các ngân hàng chính sách và đáp ứng nhu cầu huy động vốn cho các doanh nghiệp và các định chế chuyên nghiệp trên thị trường.

Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội vừa cho biết tính đến ngày 31.10.2023, tổng khối lượng TPCP huy động thành công qua đấu thầu tại HNX đạt 273.306 tỉ đồng, tăng 1,8 lần so với cùng kỳ 10 tháng đầu năm 2022. Trong đó, Kho bạc Nhà nước huy động được 264.356 tỉ đồng, đạt 66,09% kế hoạch năm, Ngân hàng Chính sách xã hội huy động được 9.450 tỉ đồng, đạt 38,80% kế hoạch phát hành năm 2023.

Kỳ hạn phát hành bình quân được duy trì ở mức cao đạt 12,32 năm, giảm 0,35 năm so với cuối năm 2022 là do Kho bạc Nhà nước tăng phát hành kỳ hạn 5 năm để đáp ứng nhu cầu đầu tư của các ngân hàng thương mại, đồng thời giúp ổn định thị trường khi có các diễn biến bất lợi của thị trường tài chính, tiền tệ quốc tế. Về lãi suất phát hành bình quân giảm xuống mức 3,31%, giảm 0,17% năm so với cuối năm 2022.

Trên thị trường thứ cấp, quy mô niêm yết tiếp tục xu hướng gia tăng, đạt hơn 1,91 triệu tỉ đồng, tăng 13,72% so với cuối năm 2022, tăng 66,41% so với năm 2019. Tổng trị giá giao dịch toàn thị trường 10 tháng đầu năm 2023 đạt hơn 1,2 triệu tỉ đồng, bình quân phiên đạt 5.857 tỉ đồng. Trị giá giao dịch bình quân phiên có xu hướng ổn định trong giai đoạn 2019 đến 2021, giảm trong các năm 2022 và 2023.

Về cơ cấu nhà đầu tư trên thị trường thứ cấp, ngân hàng thương mại vẫn là chủ thể giao dịch chính, chiếm tỷ trọng 75,5% tổng trị giá giao dịch toàn thị trường, tiếp theo là khối các công ty chứng khoán (13,85%), các công ty bảo hiểm (3,86%) và quỹ đầu tư (0,55%).

Thị trường TPDN từ đầu năm 2023 đến nay có tín hiệu tăng trưởng trở lại, tính đến hết tháng 10.2023, thị trường sơ cấp TPDN riêng lẻ có 173 đợt phát hành thành công với trị giá phát hành đạt 184.796,5 tỉ đồng, tuy nhiên, so với số liệu cùng kỳ năm 2022, giảm 43,87%. Trong đó, doanh nghiệp bất động sản chiếm 41,4%, tổ chức tín dụng chiếm 45,4%, và trong số trái phiếu được phát hành có 46,9% trái phiếu có tài sản đảm bảo.

Hệ thống giao dịch tập trung TPDN riêng lẻ được đưa vào hoạt động đã góp phần tăng tính thanh khoản và nâng cao tính công khai minh bạch của thị trường theo đúng chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ. Tính đến ngày 31.10.2023, thị trường TPDN riêng lẻ đã có tổng cộng 451 mã trái phiếu doanh nghiệp của 114 tổ chức phát hành đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch tại HNX.

Khối lượng đăng ký giao dịch đạt hơn 648,4 triệu trái phiếu, tương đương gần 336,8 nghìn tỉ đồng. Sau hơn 3 tháng hoạt động, tổng khối lượng giao dịch TPDN riêng lẻ đạt gần 179,6 triệu trái phiếu, tương đương 49.392 tỉ đồng, thanh khoản bình quân phiên đạt 677 tỉ đồng/phiên.

Đặc biệt, trên thị trường TPDN đã có những tín hiệu mới cho phát hành trái phiếu xanh, gần đây đã có hai doanh nghiệp Việt Nam là Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam phát hành thành công trái phiếu doanh nghiệp xanh theo đúng tiêu chuẩn của Hiệp hội Thị trường vốn quốc tế (ICMA).

Trái phiếu xanh là một công cụ huy động vốn quan trọng trong định hướng phát triển bền vững của các quốc gia trong bối cảnh hiện nay. Thị trường trái phiếu xanh được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh, trở thành kênh huy động vốn hiệu quả cho các dự án bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu và chuyển đổi sản xuất, năng lượng theo hướng xanh. Tại Việt Nam, sự phát triển của thị trường trái phiếu xanh vẫn còn trong giai đoạn sơ khai.

Nhằm tăng cường tính minh bạch cho thị trường TPDN, trong tháng 9 vừa qua, Bộ Tài chính đã cấp phép xếp hạng tín nhiệm thêm một doanh nghiệp. Như vậy, đến nay đã có 3 doanh nghiệp được xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam là FiinRatings, Saigon Ratings và VIS Rating. Hoạt động của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm sẽ giúp doanh nghiệp công khai thông tin về tình hình tài chính, khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn của doanh nghiệp.

Theo Ủy ban Chứng khoán nhà nước, trong năm 2024, cơ quan này sẽ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị liên quan rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật, tăng cường quản lý, giám sát, xử lý nghiêm các sai phạm để hỗ trợ thị trường trái phiếu ngày càng phát triển bền vững.

Ủy ban Chứng khoán nhà nước cũng đề nghị các thành viên giao dịch và tổ chức phát hành cần tăng cường hơn nữa trong việc tuân thủ quy định pháp luật, tăng chất lượng tư vấn, phát hành để thị trường phát triển chất lượng hơn.

Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội cũng sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan chức năng trong việc giám sát nghĩa vụ báo cáo và công bố thông tin của các đối tượng tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ theo quy định; đồng thời tổ chức vận hành thị trường trái phiếu theo hướng hiện đại, phù hợp quy định trong nước và thông lệ quốc tế, thúc đẩy thanh khoản và hoàn thiện tổ chức thị trường.