Người dân châu Âu ráo riết tích trữ củi để sưởi ấm

Cách không xa sân bay Tempelhof từ thời Đức Quốc xã tại Berlin (Đức), Peter Engelke đang dựng một cánh cổng mới tại nhà kho chứa củi, bánh than và dầu nhiên liệu đốt lò của công ty ông vì lo ngại hàng hóa trong kho sẽ bị đánh cắp. 

Điều này đã phản ánh sự lo lắng ngày càng tăng trên khắp châu Âu khi châu lục này đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt năng lượng và nguy cơ mất điện vào mùa đông năm nay. Sự cố rò rỉ hai đường ống Nord Stream 1 và Nord Stream 2 dẫn khí đốt từ Nga vào phần còn lại của châu Âu đã trở thành tâm điểm mới nhất trong chuỗi căng thẳng địa chính trị trong thời gian gần đây, khiến khu vực này rơi vào cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng.

Tại hội nghị thượng đỉnh tại Praha (Cộng hòa Czech) hôm 7.10, các nhà lãnh đạo Liên minh châu âu (EU) đã không đồng ý áp trần giá khí đốt trong bối cảnh lo ngại rằng bất kỳ động thái nào như vậy có thể đe dọa nguồn cung cấp cho khu vực. Khoảng 70% hệ thống sưởi của châu Âu được vận hành từ khí đốt tự nhiên và điện. Với nguồn cung từ Nga giảm mạnh, củi - nhiên liệu vốn được khoảng 40 triệu người dân sử dụng để sưởi ấm trước khi khủng hoảng Nga - Ukraine nổ ra đã trở thành một mặt hàng được săn lùng. 

Giá viên nén gỗ cũng đã tăng gần gấp đôi lên mức 600 euro/tấn ở Pháp, và có dấu hiệu người dân đang đổ xô đi mua loại nhiên liệu cơ bản nhất thế giới. Hungary thậm chí còn cấm xuất khẩu củi viên, trong khi Romania đã áp trần giá củi và viên nén gỗ trong 6 tháng. Trong khi đó, do nhu cầu tăng mạnh, lò đốt củi sưởi ấm giờ đây cũng phải mất nhiều tháng mới đến được tay khách hàng. 

Bên cạnh lo ngại về tình trạng thiếu hụt, cuộc khủng hoảng năng lượng đang làm gia tăng chi phí sinh hoạt, với lạm phát khu vực sử dụng đồng euro lần đầu tiên chạm mức hai con số vào tháng 9. Do tài chính hạn hẹp, các hộ gia đình khó khăn trên khắp khu vực phải đối mặt với việc lựa chọn hệ thống sưởi và các nhu cầu thiết yếu khác.

Nic Snell, Giám đốc điều hành tại công ty bán lẻ củi bán buôn tại Anh, cho biết: "Chúng ta sẽ quay trở lại giống ngày xưa, thời kỳ mà mọi người không thể sưởi ấm cả ngôi nhà. Họ sẽ ngồi quanh đống lửa và sử dụng sức nóng từ bếp hoặc nhóm lửa để đi ngủ. Điều đó sẽ xảy ra ở nhiều gia đình trong mùa đông này".

Điều này dẫn đến sự bùng nổ nhu cầu với Gabriel Kakelugnar (Thụy Điển), nhà sản xuất lò đốt củi ốp gạch men cao cấp có giá trung bình 86.000 kronor (7.700 USD) mỗi lò. Lò này có thể giữ ấm căn phòng trong 24 giờ nhờ kết cấu phức tạp giúp giữ và phân phối nhiệt.

"Trong thời kỳ đại dịch, mọi người bắt đầu đầu tư nhiều hơn vào nhà của họ", Jesper Svensson, chủ sở hữu và giám đốc điều hành của công ty cho biết. Đơn đặt hàng đã tăng hơn 4 lần và khách hàng hiện phải đợi đến tháng 3.2023 để được giao hàng, so với chỉ 4 tuần chỉ một năm trước đây.

Đối với nhiều người châu Âu, mối quan tâm chính bây giờ là làm thế nào để giữ ấm ngôi nhà trong những tháng tới. Nỗi lo ngày càng trở nên cấp bách hơn khi cái lạnh mùa đông đến gần, và sự tuyệt vọng về sưởi có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe và môi trường. 

Roger Sedin, người đứng đầu bộ phận chất lượng không khí tại Cơ quan Bảo vệ Môi trường Thụy Điển cho biết: "Chúng tôi lo rằng mọi người sẽ đốt những thứ họ có thể đốt. Ô nhiễm sẽ tăng lên rất cao nếu như mọi người không đốt gỗ đúng cách". 

Bên cạnh đó, các vật chất dạng hạt có thể đi sâu vào phổi và gây ra các cơn đau tim, đột quỵ và hen suyễn. Nguy cơ này đặc biệt nghiêm trọng ở các khu vực thành thị. 

Việc thiếu kinh nghiệm trong đốt các loại nhiên liệu cũng xuất hiện ở Đức, khi nhiều cơ quan phải giải quyết rất nhiều yêu cầu nối bếp lò mới và cũ, đồng thời có khách hàng hỏi về đốt phân ngựa và các loại nhiên liệu khác.

Ngoài ra, tại Pháp, Frederic Coirier - Giám đốc điều hành của Poujoulat SA, công ty sản xuất ống khói và nhiên liệu gỗ - cho biết một số khách hàng đã mua 2 tấn viên nén gỗ, trong khi thông thường chỉ cần dưới một tấn là đủ sưởi ấm cho một căn nhà trong cả năm.

Trond Fjortoft, người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của công ty bán gỗ Kortreist Ved (Na Uy) cho biết: "Mọi người đang săn lùng gỗ và họ đang mua nhiều hơn bình thường. Thường thì điều đó xảy ra khi trời bắt đầu lạnh".

Tại Berlin, cuộc khủng hoảng tạo ra những hệ quả đáng lo ngại giống như cảnh hoang tàn sau Thế chiến thứ hai. Với nguồn cung cấp nhiên liệu thiếu hụt, người dân đã chặt gần như tất cả các cây trong công viên trung tâm Tiergarten (Đức) để sưởi ấm. 

Mặc dù giờ đây người dân Berlin không còn hành động như vậy, song sự lo ngại về việc sưởi ấm ra sao trong mùa đông này vẫn đang lan rộng. Engelke không chỉ dựng thêm một cánh cổng lớn để bảo vệ các khúc gỗ, bánh than và dầu nóng, ông còn phải ngừng tiếp khách hàng mới. 

EU là thị trường viên nén gỗ lớn nhất thế giới khi tiêu thụ 23,1 triệu tấn vào năm 2021. Tuy nhiên, kỷ lục này được cho là sẽ bị phá vỡ trong năm nay, theo một báo cáo của Bộ Nông nghiệp Mỹ.

"Vào năm 2022, nhu cầu của EU dự kiến sẽ là 24,3 tấn viên nén gỗ, chủ yếu nhờ mở rộng thị trường ở Đức, Pháp và được thúc đẩy bởi các chương trình hỗ trợ lắp đặt hệ thống sưởi bằng sinh khối và giá nhiên liệu hóa thạch cao. Nhu cầu tăng đáng kể so với sản xuất trong nước trong 10 năm qua và điều này khiến EU phải tăng nhập khẩu từ Nga, Mỹ, Belarus và Ukraine", báo cáo cho biết.

Do xung đột Nga - Ukraine, Mỹ trở thành nhà cung cấp quan trọng. Theo báo cáo của Wall Street Journal, tổng lượng xuất khẩu của Mỹ đã tăng đều đặn trong thập kỷ qua và chạm mốc kỷ lục hơn 7,4 triệu tấn viên nén gỗ.

Theo Trung tâm Dự báo thời tiết tầm trung châu Âu, năm nay, các nước châu Âu có thể phải đối mặt với mùa đông lạnh hơn bình thường. Trong tháng 11 và tháng 12, khu vực Tây Âu có thể phải đối mặt với thời tiết lạnh hơn với ít gió và mưa hơn, do vậy có thể làm giảm lượng điện năng được tạo ra từ các nguồn năng lượng tái tạo.