Mỹ cử phái đoàn sang Malaysia bàn chuyện vi phạm trừng phạt dầu Iran

Malaysia bị phương Tây cáo buộc giúp Iran tránh trừng phạt bằng cách chứa chấp các tàu lén lút vận chuyển dầu từ quốc gia Trung Đông. Số dầu này đến Malaysia rồi tái xuất sang Trung Quốc dưới danh nghĩa dầu Malaysia.

Đại sứ Mỹ tại Malaysia Edgard Kagan cho biết vào cuối tuần, Thứ trưởng Tài chính Brian Nelson cùng Tổng cố vấn Bộ Tài chính Mỹ Neil MacBride sẽ đến Kuala Lumpur trao đổi thẳng thắn với quan chức quốc gia Đông Nam Á.

Dự kiến trong chuyến thăm Malaysia và tiếp theo là Singapore, phái đoàn Mỹ sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của “một phản ứng thống nhất toàn cầu trước các mối đe dọa”.

“Chúng tôi tin rằng chính phủ Malaysia hiểu quan điểm của Mỹ về vấn đề vận chuyển dầu cũng như tác động tiềm tàng có thể xảy ra. Chúng tôi tiếp cận vấn đề với tinh thần hợp tác, dựa trên nhận thức chúng ta có cùng mối đe dọa lẫn thách thức”, theo Đại sứ Kagan.

Ngày 3.4 vừa qua, Bộ Tài chính Mỹ thông báo cử phái đoàn đi nước ngoài nhằm thực hiện công tác đối phó hoạt động tài trợ khủng bố và hỗ trợ tài chính Iran cùng lực lượng ủy nhiệm. Việc tuân thủ trừng phạt áp đặt với Nga cũng nằm trong chương trình nghị sự.

Thông báo của Bộ Tài chính Mỹ còn nêu rõ: “Từ đầu năm nay bộ đã triển khai một số biện pháp ngăn chặn nạn vận chuyển phi pháp dầu Iran đến bên mua ở Đông Á, gồm cả tình trạng chuyển dầu giữa các tàu với nhau ở vùng biển quốc tế gần Singapore và Malaysia”.

Tháng 11 năm ngoái, Quốc hội Mỹ thông qua Đạo luật Ngừng che giấu dầu Iran (SHIP). Đạo luật đặt ra loạt biện pháp trừng phạt hải cảng, tàu thuyền, cơ sở lọc dầu nước ngoài dính líu đến hoạt động buôn bán sản phẩm dầu mỏ Iran.

Công ty bảo hiểm hàng hải Skuld trong một báo cáo năm 2021 cho biết khi xuất khẩu dầu từ quốc gia bị Mỹ trừng phạt như Venezuela hay Iran gia tăng thì tình trạng chuyển dầu giữa các tàu ngoài khơi Malaysia, châu Phi, Caribbean cũng tăng theo. Xuất khẩu dầu sang Trung Quốc của Malaysia trong năm 2023 tăng hơn 54%. Cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ (EIA) nhận định đây là điều bất thường vì tổng lượng xuất khẩu vượt quá tổng sản lượng dầu thô. Chuyên gia năng lượng - hàng hóa Javier Blas (trang Bloomberg) nhận định chắc chắn có dầu Iran “giả danh” dầu Malaysia nhập vào Trung Quốc.

Theo Trung tâm Luật quốc tế thuộc Đại học quốc gia Singapore, chuyển dầu giữa các tàu làm tăng nguy cơ dầu loang gây ô nhiễm.

Tháng 5 năm ngoái, tàu Pablo treo cờ Gabon bị nổ ngoài khơi Malaysia khiến 3 thủy thủ thiệt mạng. Lúc gặp nạn tàu đang di chuyển từ Trung Quốc đến Singapore lấy dầu. Đơn vị giám sát TankerTracker xác định Pablo đã chuyển 16 triệu thùng dầu Iran qua 29 lần.

Phát biểu trước quốc hội hồi tháng 11, Thủ tướng Anwar Ibrahim tuyên bố chỉ công nhận lệnh trừng phạt của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc chứ không công nhận trừng phạt do Mỹ đơn phương áp đặt. Ông cũng khẳng định Malaysia sẽ duy trì mối quan hệ với Hamas (Liên Hợp Quốc không đưa Hamas vào danh sách tổ chức khủng bố).