Ngày 28.9, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden chào đón nhà lãnh đạo của các đảo quốc Thái Bình Dương đến dự hội nghị thượng đỉnh.
Ngoại trưởng Antony Blinken đảm bảo các đảo quốc có thể tin tưởng vào quan hệ hợp tác với Mỹ. Ông kêu gọi gìn giữ một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở, nơi mọi quốc gia dù lớn hay nhỏ đều có quyền lựa chọn con đường của riêng mình. Cũng theo Ngoại trưởng Blinken, hội nghị kéo dài hai ngày sẽ cho ra văn kiện vạch rõ lộ trình trong tương lai.
Trước đó, The Washington Post dẫn nguồn tin quan chức Mỹ tiết lộ chính quyền Tổng thống Biden dự định công bố khoản đầu tư bổ sung hơn 860 triệu USD cho khu vực, bên cạnh hơn 1,5 tỉ USD hỗ trợ trong thập kỷ qua và các nhà lãnh đạo đến dự họp đã đạt đồng thuận về một tuyên bố chung 11 điểm.
Nhà Trắng từ chối bình luận về điều này, nhưng một quan chức Mỹ cho biết thông tin về tuyên bố chung đạt được đồng thuận là chính xác.
Ngay trước lúc hội nghị thượng đỉnh tại Washington khai mạc, đài ABC News tiết lộ Quần đảo Solomon gửi đi thông báo riêng từ chối ký vào tuyên bố. Tuy nhiên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price lên tiếng khẳng định quá trình thảo luận về tuyên bố chung có tiến bộ to lớn.
Quần đảo Solomon vào tháng 4 ký hiệp ước an ninh với Trung Quốc. Bản dự thảo rò rỉ trước đó có nội dung tàu thuyền Trung Quốc sẽ được phép thực hiện hoạt động tiếp tế hậu cần, dừng chân và quá cảnh tại Solomon. Ngoài ra, Trung Quốc cũng có thể triển khai “lực lượng thích hợp” để bảo vệ nhân viên cùng dự án của họ ở quốc đảo này.
Hiệp ước an ninh trên làm dấy lên lo ngại Bắc Kinh mở rộng ảnh hưởng tại Thái Bình Dương. Vài năm qua Trung Quốc mạnh tay đầu tư cơ sở hạ tầng, thực hiện nhiều chuyến thăm, triển khai chương trình đào tạo lực lượng thực thi pháp luật các quốc gia trong khu vực.
Tổng thống Biden sẽ hội đàm với nhà lãnh đạo của các đảo quốc Thái Bình Dương vào ngày 29.9 – cơ hội để Mỹ tái thiết lập ảnh hưởng. Washington còn dự định bổ nhiệm đặc phái viên phụ trách Thái Bình Dương, bổ sung phái đoàn đại diện ngoại giao thường trú tại khu vực.
Về hội nghị thượng đỉnh Mỹ tổ chức, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố các đảo quốc Thái Bình Dương đều là nước có chủ quyền, hoàn toàn có quyền tự quyết xây dựng quan hệ với bất kỳ nước nào.