Kế hoạch di dời căn cứ không quân Mỹ ở Okinawa lại bị 'ách tắc'

Từ nhiều năm trước, Chính phủ Nhật đã có kế hoạch chuyển căn cứ không quân Futenma (của thủy quân lục chiến Mỹ) ở thành phố đông dân cư Ginowan đến một căn cứ mới dự kiến được xây ở huyện duyên hải Henoko của thành phố Nago (cũng trong tỉnh Okinawa). Khu vực này đang được bồi đắp đất bất chấp việc phát hiện nền đất yếu ở Henoko.

Căn cứ quân sự Mỹ khiến người Okinawa bức xúc

Okinawa từng là một trong những chiến trường đẫm máu nhất đối với lính Mỹ hồi Thế chiến 2. Hiện đa số trong số 50.000 quân Mỹ trú đóng (theo một thỏa thuận an ninh song phương) và 70% cơ sở quân sự Mỹ tại Nhật đều ở Okinawa.

Dân Okinawa đã kêu gọi chính phủ Nhật đóng cửa căn cứ Futenma và xóa sổ các căn cứ trên đảo. Họ bức xúc trước sự hiện diện quân sự đông đảo của Mỹ tại địa phương, và việc Tokyo thiếu nỗ lực đàm phán với Mỹ về việc chia sẻ gánh nặng kinh phí nuôi quân Mỹ.

Kế hoạch di dời căn cứ Futenma tiếp sau vụ án 3 lính Mỹ bị kết tội hiếp dâm một nữ học sinh người Okinawa hồi năm 1995. Vụ án này đã làm bùng nổ sự phản đối các căn cứ quân sự Mỹ ở Okinawa, khiến công tác di dời bị kéo dài nhiều năm, cùng với những vấn đề về môi trường ở Henoko.

Kế hoạch di dời căn cứ Futenma là chủ đề tranh cử trong cuộc bầu cử chức tỉnh trưởng Okinawa năm 2022, trùng với dịp kỷ niệm 50 năm ngày tỉnh Okinawa được trao trả về Nhật hồi năm 1972. Cuộc bầu cử ngày 11.9 có kết quả ông Denny Tamaki tái đắc cử chức tỉnh trưởng Okinawa.

Ông Tamaki không đồng ý và đã đề nghị chính phủ Nhật hủy kế hoạch di dời căn cứ Mỹ. Ông hứa sẽ tiếp tục trình lên chính phủ Nhật nguyện ước xóa sổ căn cứ Mỹ của dân đảo Okinawa. Tối 11.9, ông Tamaki nói với các nhà báo: “Kết quả bầu cử phản ánh suy nghĩ của người dân là không thay đổi đến từng milimet”.

Ông Tamaki còn cam kết phục hồi kinh tế Okinawa vốn chịu tác động mạnh bởi dịch COVID-19 và giải quyết tình trạng trẻ em nghèo. Ngành du lịch ở đảo bán nhiệt đới này nổi tiếng nhờ các bãi san hô, hệ sinh thái biển cùng nền văn hóa độc đáo.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Tamaki nhấn mạnh việc di dời căn cứ Mỹ rất tốn kém, không được lòng dân trong tỉnh, và sẽ không bao giờ có thể xây xong căn cứ mới vì đã phát hiện nền đất yếu ở Henoko.

Okinawa tăng cường phòng thủ trước mối đe dọa từ Trung Quốc

Ông Tamaki còn kêu gọi giảm số quân Mỹ trú đóng ở đảo Okinawa, bất chấp tình hình căng thẳng hiện nay giữa Trung Quốc với đảo Đài Loan. Tỉnh đảo Okinawa chỉ cách Đài Loan 110km, gần đây có sự xâm nhập của máy bay quân sự không người lái của Trung Quốc.

Trong nhiều năm gần đây, chính phủ Nhật đã chú trọng khâu phòng thủ ở miền tây nam, đảo Okinawa và các đảo hẻo lánh. Tokyo cũng đang thúc đẩy tăng cường khả năng quân sự và tăng ngân sách quốc phòng trong 5-10 năm tới, với dẫn chứng là ngày càng có các dấu hiệu đe dọa của Trung Quốc, Triều Tiên.

Nhưng nhiều người dân ở Okinawa lo ngại việc ngày càng có nhiều tên lửa phòng thủ trong khu vực và các cuộc diễn tập đổ bộ ở các đảo gần Đài Loan. Họ sợ sẽ là nạn nhân đầu tiên bị lôi vào một cuộc chiến tranh không mong muốn.

Cuộc bầu cử tỉnh trưởng Okinawa năm 2022 là lần tổ chức thứ 7 kể từ khi có đề xuất xây căn cứ mới. Việc ông Tamaki tái trúng cử nhiệm kỳ 4 năm là chiến thắng thứ 3 liên tiếp của các đảng bảo thủ và tự do tham gia liên minh đối lập “Tất cả vì Okinawa”. Liên minh này phản đối kế hoạch dời căn cứ Mỹ đến huyện Henoko. 

Ứng cử viên thất cử là ông Atsushi Sakima, 58 tuổi. Vị cựu thị trưởng Ginowan ủng hộ việc dời căn cứ Mỹ đến Henoko. Khi tranh cử, ông cam kết sẽ cắt ngắn thời gian xây dựng căn cứ, và bảo đảm đất đã dùng để xây căn cứ Futenma sẽ được trả lại cho chính quyền Okinawa từ năm 2030.

Một ứng viên thất cử khác là cựu hạ nghị sĩ Mikio Shimoji, 61 tuổi, từng là bộ trưởng phụ trách tư nhân hóa ngành bưu điện Nhật. Ông kêu gọi sửa đổi kế hoạch xây căn cứ mới, gồm ngưng bồi đắp đất để dùng nguồn kinh phí xây dựng vào việc giải quyết nạn trẻ em nghèo ở đảo Okinawa.

Ông Shimoji còn có ý tưởng di dời căn cứ huấn luyện quân Mỹ (tại Futenma) đến đảo Mageshima thuộc tỉnh Kagoshima, nơi đang xây một căn cứ cho Cục Phòng vệ Nhật Bản (SDF).