Hệ lụy sức khỏe từ gốc tự do và các căn bệnh thời đại (kỳ 3)

Kỳ 3: Cuộc sống hiện đại dễ làm hại trí nhớ

Tuổi tác và hệ lụy cuộc sống hiện đại tác động liên tục đến não – bộ nhớ trung tâm khiến trí nhớ “xuống dốc” sớm và nhanh. Nếu không có biện pháp phòng và cải thiện đúng cách, khoảng 50% số người suy giảm trí nhớ sẽ chuyển thành sa sút trí tuệ 3 năm sau đó.

Suy giảm trí nhớ không “bỏ qua” người trẻ

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hiện có 58% dân số bị ảnh hưởng bởi các chứng bệnh về trí nhớ và con số này ngày càng gia tăng. Một báo cáo gần đây của hiệp hội bệnh Alzheimer quốc tế (ADI) cho thấy, cứ mỗi 3,2 giây lại có 1 người bị chứng mất trí. Ứớc tính số người bị chứng này sẽ lên đến 131,5 triệu vào năm 2050, là gánh nặng đối với hệ thống y tế, xã hội.

Được xem là đặc trưng của tuổi già nhưng suy giảm trí nhớ không “bỏ qua” người trẻ. Theo khảo sát của ĐH California (Mỹ) có khoảng 14% người trẻ (độ tuổi từ 18-39) gặp vấn đề về trí nhớ. Hiệp hội Azheimer của Australia cảnh báo, 35 không còn là độ tuổi quá sớm để phòng bệnh. Sở dĩ suy giảm trí nhớ tăng nhanh ở nhóm người trẻ là do căng thẳng tâm lý, chế độ ăn công nghiệp, lạm dụng rượu bia, thuốc lá, béo phì, ô nhiễm môi trường…

Dấu hiệu điển hình của suy giảm trí nhớ là tình trạng quên như quên việc phải làm, khó thực hiện các động tác phối hợp, phản ứng chậm, tư duy kém, gặp khó khăn về ngôn ngữ… Theo PGS.TS Nguyễn Thi Hùng, Phó Chủ tịch Hội Thần kinh học TP.HCM, khác với quên lành tính – các sự việc được nhớ ra sau đó thì các trường hợp quên dù cố gắng hoặc được gợi là biểu hiện của bệnh lý.Suy giảm trí nhớ thường đi kèm các rối loạn cảm xúc. Do đó, những người hay quên, mất tập trung còn dễ kích động, cáu gắt ảnh hưởng đến công việc và giao tiếp thường ngày.

Lúc nhớ lúc quên vì đâu?

Trí nhớ là quá trình ghi nhận, lưu giữ và nhớ lại thông tin của não bộ thông qua hoạt động truyền dẫn của mạng lưới tế bào thần kinh. Khi các tế bào thần kinh bị tổn thương, hoạt động truyền dẫn thông tin không còn “ăn khớp” ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình ghi nhớ, tư duy.

Nghiên cứu trên góc độ sinh học phân tử, các nhà khoa học xác định, gốc tự do (Free radical) sinh ra bởi quá trình chuyển hóa của cơ thể và tác động của các yếu tố bên ngoài là nguyên nhân quan trọng gây tổn thương tế bào thần kinh, thoái hóa não.

PGS Thi Hùng phân tích, khi tấn công vào não, gốc tự do làm xơ hóa các bao myelin và đầu sợi trục của tế bào thần kinh, khiến liên kết giữa các tế bào này với nhau bị giảm cả về số lượng lẫn chất lượng, dần làm giảm trí nhớ và rối loạn các chức năng của não. Vừa phải chống chọi với sự tấn công của gốc tự do, não bộ còn phải đối mặt với nguy cơ thoái hóa theo tuổi tác do sau tuổi 25, mỗi ngày có khoảng 3.000 tế bào thần kinh bị hủy đi mà không có sự sinh sản thêm.

Nếu không có biện pháp can thiệp đúng cách trước tác động không ngừng của gốc tự do và các yếu tố khác, trí nhớ sẽ ngày càng suy giảm và để lại di chứng rất nặng nề. Thực tế cho thấy, khoảng 50% số người suy giảm trí nhớ sẽ chuyển thành sa sút trí tuệ 3 năm sau đó.

Gốc tự do khi tấn công não cũng đồng thời tác động đến hệ thống mạch máu não – mạng lưới mang oxy và dưỡng chất nuôi não. Từ đó, gây ảnh hưởng chung đến hoạt động của não, báo hiệu nhiều nguy cơ sức khỏe như xơ vữa động mạch, mất ngủ, đau đầu, thậm chí đột quỵ.

Giải pháp tự nhiên “tiếp sức” cho trí não

Bằng các biện pháp kịp thời và đúng cách, mỗi người vẫn có thể phòng và làm chậm tiến trình lão hóa não bộ theo thời gian và trước sự tấn công liên tục của gốc tự do.

Nên chú ý đến vận động và “thách thức” khả năng ghi nhớ của não kể cả đối với người cao tuổi, bằng cách: học kỹ năng, ngôn ngữ mới; chơi các trò chơi trí tuệ; tham gia các hoạt động cộng đồng. Đồng thời, biến công việc thành sở thích và cần có nghỉ ngơi phù hợp tránh để đầu óc căng thẳng; xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp; rèn luyện thể chất; ngủ đủ giấc và tránh các thói quen có hại như sử dụng rượu bia, thuốc lá...

Đặc biệt, để tăng “sức bền” trí não, cần có giải pháp đẩy lùi sự gây hại của gốc tự do lên tế bào thần kinh. Các nghiên cứu lâm sàng tại Mỹ cho thấy, hoạt chất Anthocyanin và Pterostilbene trong Blueberry (xuất xứ Bắc Mỹ) có ưu điểm vượt trội giúp chống gốc tự do. Nhờ đặc tính trọng lượng phân tử thấp, hai hoạt chất này dễ dàng vượt qua hàng rào máu não, vừa kích hoạt các men chống gốc tự do của cơ thể vừa trực tiếp trung hòa các gốc tự do tại não. Từ đó, hoạt chất Anthocyanin và Pterostilbene giúp tăng cường các kết nối, tái tạo và dẫn truyền tế bào thần kinh giúp hoạt đông ghi nhớ, tư duy diễn ra mạch lạc. Nghiên cứu của ĐH Cincinnati (Mỹ) cho thấy, sử dụng tinh chất Blueberry mỗi ngày trong 3 tháng cải thiện đáng kể khả năng học tập và ghi nhớ.

Tinh chất thiên nhiên từ Blueberry còn giúp tăng cường lưu lượng máu lên não cung cấp oxy và các dưỡng chất cho não. Qua đó vừa tăng cường bảo vệ vừa nuôi dưỡng tế bào não để duy trì trí nhớ bền bỉ.

Xem video Tinh chất Blueberry giúp chống gốc tự do, cải thiện trí nhớ