Đến thăm ngôi làng tái định cư ở Pháp

Sainte Croix là hồ nhân tạo được khởi công xây dựng từ một con đập mang tên Sainte Croix chắn ngang sông Verdon. Hồ có chiều dài 10km, rộng 3km, nơi sâu nhất 93m, diện tích bề mặt 2.200ha, dung tích bình quân 761 triệu m3nước, đủ để sản xuất 412 triệu kwh điện mỗi năm và cung cấp nước sạch cho sinh hoạt, nông nghiệp của khu vực rộng lớn gồm 3 tỉnh ở Đông Nam nước Pháp...

Theo chị Thu Hương người Đà Lạt học thạc sĩ kinh tế ở New York hiện đang làm việc tại Ngân hàngSociété GénéraleParis, người thông thạo vùng này, đang hướng dẫn nhiệt tình cho đoàn chúng tôi thì quanh hồ Sainte Croix có 4 làng: Bauduen dân số đông nhất 328 người, Sainte Croix du Verdon dân số khoảng 150 người, Les Salles Sur Verdon dân số 225 người và làng Aiguines dân số 255 người, còn được gọi là "Cửa ngõ của hẻm núi Verdon", một trong mười danh thắng đẹp như mơ của nước Pháp. Hồ Sainte Croix và sông Verdon còn được như ngày nay trước hết là nhờ người dân ở những làng ven hồ, họ đều là những tình nguyện viên nhiệt thành bảo vệ thiên nhiên và môi trường vùng Đông Nam nước Pháp. Đặc biệt, nguồn nước ở đây vô cùng trong xanh, đạt cấp độ sạch 1(+) nghĩa là "trên cả tuyệt vời", đủ canxi và các vi lượng nên có thể uống trực tiếp. Nhiều người gọi màu nước hồ Sainte Croix là màu blue hay màu lam ngọc, còn theo chị Thu Hương thì đó là màu đặc trưng của nước hồ Sainte Croix, nên Cơ quan môi trường Pháp mới có tiêu bản ảnh cho màu xanh này, để những ai chưa đến đây cũng có thể hình dung được. Nó còn được gọi là "Nước của sự sống", nguồn nước thiên nhiên tinh khiết đã làm nên thương hiệu La Vie nổi tiếng...

Người ta vẫn thường nói: "Sẽ là một thiếu sót lớn nếu tham quan hồ thủy điện mà không đến thăm những làng tái định cư". Chị Thu Hương đã giới thiệu với chúng tôi, trong 4 làng này chỉ có làng Les Salles Sur Verdon là "làng tái định cư" với diện tích 4,97 km2, mật độ dân số 40 người/1km2. Làng cũ có chỗ chỉ cách mép nước sông Verdon 7m đã buộc phải di dời khi Tập đoàn Điện lực Phápxây dựng đập thủy điện khai sinh ra hồ Verdon. Ngôi làng đã bị san bằng: Từng ngôi nhà, từng mỏm đá, tất cả cỏ hoa, cây cối của thung lũng cũng bị dọn dẹp hết, nghĩa địa đã được di dời, nhà thờ cũng bị phá hủy, chỉ giữ lại những gì có ý nghĩa kỷ niệm phải tôn trọng...

Đến 1974 khi khánh thành đập thủy điện và hồ Verdon, cuộc sống của làng đã ổn định: Ngôi làng cũ đã bị chìm ngập dưới 40m nước, nay đã được thay bằng ngôi làng mới khang trang, phủ đầy cỏ hoa cây xanh với trường học, trạm y tế, nhà lễ hội, câu lạc bộ, bưu điện, nhà thờ - có tháp chuông cổ vẫn gióng lên những hồi chuông như năm xưa...

Một ngôi làng hiếu khách cởi mở, hướng theo những chính sách du lịch khám phá và sinh thái chất lượng cao, nhưng hài hòa với môi trường đặc biệt này. Chúng tôi đã đi trên những nẻo đường làng sạch sẽ, đến thăm nhà văn hóa có thư viện điện tử để tìm thêm thông tin về Sainte Croix, rồi thăm đài phun nước cổ và đài kỷ niệm ngôi làng cũ trên một quả đồi thấp nhìn xuống lòng hồ. Đây là công trình tượng đài có tính thẩm mỹ cao, gồm một khối đá lớn hình bậc thang, ở chỗ cẩn cẩm thạch đen nổi lên hàng chữ "Làng cũ Les Salles Sur Verdon" kèm hình ảnh ngôi làng trước khi di dời, bên cạnh là một khối đá chữ nhật ghi lịch sử của làng và một đoạn văn của Victor Hugo về tình yêu đất nước làng quê của người dân Pháp...

Phía trước là 8 con cừu xếp thành hai hàng bên nhau cùng quay về một hướng, cũng tạc bằng đá trắng. Xung quanh là không gian cảnh quan của Sainte Croix và Verdon điểm những cây thông núi Alpes, hoa diên vĩ biểu tượng của nước Pháp, rất nhiều hoa cúc đủ màu và cúc mắt huyền... Làng mới có 320 ngôi nhà để ở và cho thuê với phòng ốc tiện nghi sạch sẽ, có nhiều đồ mây tre cao cấp. Những ngày trong mùa du lịch, dân số của làng lên tới 4.000 người.

Chúng tôi ghé vào một cửa hàng bán đồ lưu niệm và đặc sản của miền hồ Sainte Croix. Thôi thì đủ các loại bánh, kẹo, mứt làm từ hạt hướng dương, ô liu, mận, đào, cam quýt... Các loại bơ, sữa, pho mát, sữa chua từ dê, cừu và các loại rượu chỉ vùng này mới có như: Champagne Mimosa, Amandine liqueur (rượu hạnh nhân) đều dùng nguồn nước Verdon, được bày biện rất bắt mắt. Cô bán hàng xinh xắn, duyên dáng chào hỏi chúng tôi bằng tiếng Pháp rồi tiếng Anh: "Can I help you?". Tôi nói: "Chúng tôi muốn mua mấy chai Amandine". Cô vui vẻ đưa ra mấy cái ly nhỏ, mời chúng tôi dùng thử Amandine, thấy ai cũng hài lòng cô cảm ơn rồi vừa gói hàng cho chúng tôi vừa căn dặn thêm: "Rượu 40 độ đấy nhé, người ở đây hay pha nó với Tonic!"...

Buổi chiều, khi sắp kết thúc chuyến tham quan hồSainte Croix, chị Thu Hương đã mời chúng tôi cùng đến thăm một gia đình ở "làng tái định cư" mà chị mới quen từ chuyến du lịch trước. Ông bà Lucien ra tận cổng đón chúng tôi rất chân tình và thân thiết. Trong lúc ông dẫn chúng tôi đi dọc hành lang xem những bức ảnh kỷ niệm của gia đình thì bà đã nhanh nhẹn vào phòng khách chuẩn bị trà nước: bánh Sampa bà mới làm, Coca, nước cam, nước đào, nước táo mua ở siêu thị U*(cách nhà 10 phút chạy xe) và rượu Martini ông bà mua trong chuyến du lịch Ý gần đây. Ông đưa ra một chai Clan Campbell-Scotch Whisky ngon khét tiếng, nói vui: "Tôi tín nhiệm "anh này" được chào mừng các bạn!" Chúng tôi cảm ơn và nhiệt tình hưởng ứng, cùng ông bà nâng cốc...

Có một nhà lãnh đạo đã nói rất hay: "Muốn biết kết quả của một dự án thủy điện tốt đến đâu, xin hãy nhìn vào nét mặt của những người dân lòng hồ tái định cư". Vâng, chúng tôi đã thấy những gương mặt tươi sáng, nhân hậu, chân tình của những người dân làng tái định cưLes Salles Sur Verdon. Và đây là ấn tượng mạnh nhất đối với chúng tôi suốt chuyến đi này.

Bài, ảnh: Nguyễn Hoàng Bích