Cuộc chiến về giá ô tô điện Trung Quốc lan sang Đông Nam Á khi các hãng kiếm lợi nhuận cao hơn để bù lỗ

Ở Đông Nam Á, nơi ô tô điện (chạy bằng pin) ngày càng trở nên phổ biến, các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc từ gã khổng lồ như BYD và Great Wall Motor cho đến công ty khởi nghiệp như Hozon New Energy Automobile đang giảm giá nhằm cạnh tranh với các đối thủ từ Nhật Bản có xe hơi chạy bằng xăng chiếm lĩnh thị trường.

“Cạnh tranh về giá cả đang ngày càng gay gắt ở các thị trường bên ngoài Trung Quốc vì ngày càng nhiều công ty nhận ra tỷ suất lợi nhuận cao ở nước ngoài có thể giúp họ giảm thua lỗ hoặc cải thiện thu nhập khi hiện nay rất khó kiếm được lợi nhuận trong nước do cuộc chiến giảm giá. Đây không phải là một dấu hiệu tốt cho các công ty ô tô Trung Quốc khi chúng tôi đang phải đẩy nhanh tốc độ vươn ra thị trường quốc tế”, Jacky Chen, Tổng giám đốc Jetour Auto International - công ty con của Chery (tập đoàn sản xuất ô tô khổng lồ nhà nước Trung Quốc) cho biết.

Trung Quốc là thị trường ô tô và xe điện lớn nhất thế giới, với gần 4/10 ô tô mới trên đường phố chạy bằng pin. Thế nhưng, ngành công nghiệp ô tô điện trong nước này, với hơn 100 công ty, đang sa lầy vào tình trạng dư thừa cung dẫn đến sự sụp đổ của một số hãng hoạt động kém hiệu quả như WM Motor và Human Horizons.

Qian Kang, doanh nhân sở hữu công ty phụ tùng ô tô ở tỉnh Chiết Giang (phía đông Trung Quốc) nói: “Tăng doanh số bán hàng bên ngoài Trung Quốc là một cách tốt để theo đuổi lợi nhuận vì giá tại các thị trường như Đông Nam Á cao hơn nhiều so với trong nước. Thế nhưng, khi nhiều nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc đổ xô vào những thị trường đó, cạnh tranh về giá sẽ trở nên không thể tránh khỏi, cuối cùng sẽ làm tổn hại đến lợi ích của chính họ”.

Tại Thái Lan, BYD (nhà sản xuất ô tô điện bán chạy nhất thế giới có trụ sở tại thành phố Thâm Quyến, Trung Quốc) gần đây đã giảm giá phiên bản cập nhật mẫu xe điện thể thao đa dụng (SUV) Atto3 hàng đầu của mình xuống 18%, còn 899.900 baht (24.542 USD). Tiếp sau đó là các đợt giảm giá tương tự của các công ty Trung Quốc khác như Changan Automobile và Hozon.

Ô tô điện Neta V của Hozon hiện có giá 549.000 baht, rẻ hơn 30% so với sedan điện Dolphin của BYD, trong khi Lumin EV của Changan Automobile có giá 480.000 baht.

Chiến lược giá thấp của họ đã phát huy tác dụng những năm gần đây, khi các hãng ô tô điện Trung Quốc hiện chiếm thị phần lớn ở Đông Nam Á. Thị phần của các hãng ô tô điện Trung Quốc đã tăng từ 47% vào năm 2021 lên 74% trong 2023, theo dữ liệu do công ty tư vấn Deloitte China tổng hợp.

Deloitte China cho biết BYD chiếm 33% thị phần ô tô điện tại Đông Nam Á, theo sau là xe điện mang thương hiệu Neta với 14% thị phần.

Các hãng Nhật Bản chiếm 64% thị phần ô tô ở Đông Nam Á vào năm 2023, nhưng sự thâm nhập ngày càng tăng của xe điện trong khu vực này sẽ mang lại cho các công ty Trung Quốc cơ hội lớn để thách thức những tên tuổi dẫn đầu thị trường như Toyota (Nhật Bản), theo các quan chức ngành.

Vào năm 2023, doanh số xe điện chỉ chiếm 3% tổng doanh số ô tô ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, Deloitte China dự đoán tỷ lệ sử dụng ô tô điện có thể tăng vọt lên 10% tại thị trường nào có doanh số đạt 3,3 triệu chiếc vào năm ngoái.

David Zhang, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Hợp tác Quốc tế Ô tô Kỹ thuật số WDEF tại thành phố Hàng Châu (Trung Quốc), nói: “Cuộc chiến về giá không phải là điều bất thường ở cả thị trường phát triển và đang phát triển. Tuy nhiên, các nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc cần đạt được sự đồng thuận rằng việc giảm giá liên tục sẽ gây bất lợi cho tất cả họ vì giá thấp hơn sẽ dẫn đến thua lỗ nặng nề”.

Đến nay, các hãng ô tô điện Trung Quốc vẫn đang báo cáo tỷ suất lợi nhuận mạnh mẽ trên mỗi chiếc xe (khoảng cách giữa giá bán với chi phí hữu hình như nguyên liệu thô, nhân công và hậu cần) tại thị trường Đông Nam Á, theo Jacky Chen.

Atto3 của BYD có giá khởi điểm 119.800 nhân dân tệ (16.542 USD) tại Trung Quốc, rẻ hơn 1/3 so với giá mà người tiêu dùng Thái Lan phải trả.

Đầu tháng 5, Nhà Trắng đã công bố tăng gấp bốn lần thuế với ô tô điện do Trung Quốc sản xuất. Đây là một phần của hàng loạt các biện pháp mà chính quyền Biden cho biết sẽ bảo vệ các công ty Mỹ khỏi những khoản trợ cấp không công bằng mà Trung Quốc dành cho các hãng ô tô điện của họ.

Các hãng ô tô điện Trung Quốc đang chuẩn bị hứng chịu một đòn khác ở châu Âu, sau khi Ủy ban châu Âu bắt đầu điều tra vào tháng 9.2023 về các khoản trợ cấp mà Bắc Kinh dành cho các công ty trong nước.

BYD đã kích hoạt cuộc chiến giá ô tô điện ở Trung Quốc từ giữa tháng 2 khi giảm giá gần như tất cả mẫu xe của họ 5 đến 20%.

Ngân hàng đầu tư nổi tiếng Goldman Sachs (Mỹ) cho biết trong một báo cáo rằng kể từ đó, giá của 50 mẫu ô tô điện Trung Quốc thuộc nhiều thương hiệu khác nhau đã giảm trung bình 10%.

Goldman Sachs (Mỹ) cho biết lợi nhuận ròng của BYD có thể bằng 0 nếu đưa ra mức giảm giá 10.300 nhân dân tệ (1.421 USD) cho mỗi chiếc ô tô điện. Đây là dấu hiệu cho thấy cuộc chiến giá leo thang ở Trung Quốc, thị trường ô tô điện lớn nhất thế giới, sẽ gây bất lợi cho ngành công nghiệp đang phát triển nhanh này.

“Nếu một đợt giảm giá 10.300 nhân dân tệ nữa diễn ra (phù hợp với giả định của chúng tôi với BYD), chúng tôi ước tính lợi nhuận chung của ngành ô tô điện Trung Quốc có thể chuyển sang âm vào năm 2024”, Goldman Sachs nhận định.

Goldman Sachs cho biết mức giảm giá 10.300 nhân dân tệ tương đương 7% giá bán trung bình của BYD cho ô tô điện hãng này. BYD chủ yếu sản xuất các mẫu ô tô điện bình dân có giá từ 100.000 nhân dân tệ đến 200.000 nhân dân tệ.

Trung Quốc là thị trường ô tô điện lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 60% tổng doanh số toàn cầu. Tuy nhiên, ngành ô tô điện đang phải đối mặt với tình trạng suy thoái do nền kinh tế tăng trưởng chậm và người tiêu dùng không muốn chi tiêu cho những mặt hàng có giá trị lớn.

Hiện chỉ một số nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc có lãi, chẳng hạn BYD và thương hiệu cao cấp Li Auto, trong khi hầu hết công ty vẫn chưa hòa vốn.

Jacky Chen cho biết: “Việc mở rộng ra nước ngoài trở thành biện pháp chống lại tỷ suất lợi nhuận đang giảm ở trong nước”. Ông nói thêm rằng sự cạnh tranh về giá giữa các nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc sẽ lan sang thị trường nước ngoài, đặc biệt là ở những quốc gia mà doanh số bán hàng vẫn đang tăng.

Tại Triển lãm Ô tô Bắc Kinh cuối tháng 4, một giám đốc bán hàng của hãng sản xuất ô tô General Motors (Mỹ) nói với tờ SCMP rằng giá cả và các chiến dịch khuyến mại, chứ không phải thiết kế và chất lượng của xe, mới là chìa khóa thành công của một thương hiệu ở Trung Quốc vì những người tiêu dùng tiết kiệm chi tiêu đang ưu tiên những món hời khi cân nhắc mua xe.

BYD đã công bố lợi nhuận ròng kỷ lục 30 tỉ nhân dân tệ vào năm 2023, tăng 80,7% so với cùng kỳ 2022. Tuy nhiên, lợi nhuận của BYD thua xa General Motors, công ty báo cáo thu nhập ròng 15 tỉ USD vào năm 2023, tăng 19,4% so với cùng kỳ 2022.

Công ty này đã giao tổng cộng 3,02 triệu ô tô điện thuần túy và xe plug-in hybrid trên toàn cầu vào năm 2023, tăng 62,3% so với 2022, vượt xa doanh số 1,82 triệu chiếc ô tô điện của Tesla.

BYD đã thử nghiệm ở một số thị trường nước ngoài và đạt được thành công về doanh số ngay lập tức, thường chỉ một năm sau khi gia nhập.

Do sự không chắc chắn về chính sách xung quanh việc xuất khẩu ô tô điện Trung Quốc sang các thị trường lớn như Mỹ và châu Âu, BYD đang tìm cách tăng doanh số bán hàng ở nước ngoài với việc chuyển sản xuất sang các khu vực được coi là thân thiện hơn. Hiện công ty đã có nhà máy ở Thái Lan, Brazil, Indonesia, Hungary và Uzbekistan.

Tập đoàn Berkshire Hathaway (Mỹ) của nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett (93 tuổi) là cổ đông lớn trong BYD.