New York Post Daily News số 10.8.2016 đưa tít lên bìa: “This isn’t a joke any more”; và Wall Street Journal, tờ báo thân Cộng hòa, số ngày 14.8, cũng viết rằng Trump hoặc phải thay đổi chiến thuật hoặc nên rút khỏi đường đua.
Các cuộc thăm dò mới nhất cho thấy chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ dường như đã kết thúc với chiến thắng thuộc về Hillary Clinton. Donald Trump khó có thể lội ngược dòng. Hillary Clinton đã cách biệt đối thủ với khoảng cách an toàn. Thăm dò NBC News-Wall Street Journal cho thấy Hillary hơn Trump 9 điểm; khảo sát Fox News là 10 điểm và khảo sát Washington Post-ABC News là 8 điểm. Thăm dò ở từng nhóm cử tri (phụ nữ, cộng đồng da trắng, da màu, thành phần tốt nghiệp đại học, người gốc Á…) cũng cho thấy Trump đều mất điểm nghiêm trọng.
Vấn đề Donald Trump bây giờ không phải là chuyện tranh ghế tổng thống giữa hai đảng phái mà là uy tín và danh dự quốc gia nước Mỹ. Nhiều cử tri Cộng hòa vốn theo Trump ngay từ đầu nay cũng phải bỏ cuộc. Không chỉ là những phát biểu mất kiểm soát, Trump còn cho thấy ông không bình thường về vấn đề quan điểm.
Hôm nay ông phát biểu một điều và hôm sau ông nói mình chỉ đùa! Trên NBC News, Jane C. Timm đã liệt kê một danh sách dài những phát biểu không nhất quán của Trump. Chỉ riêng vấn đề cấm người Hồi giáo nhập cư, Trump đã nói đi nói lại đến 11 lần và mỗi lần đều khác nhau!
Đầu tiên, Trump nói rằng không người Hồi giáo nào được phép vào Mỹ, nhập cư hoặc du lịch cũng cấm. Sau đó, ông nói “luật” sẽ được nới lỏng cho trường hợp thăm bạn bè hoặc người Hồi giáo phục vụ quân đội Mỹ. Sau đó, Trump nói “lệnh cấm” chỉ là một “đề xuất”. Sau đó, ông nói “luật cấm” phải là một vấn đề chính sách. Sau đó, ông nói luật cấm của ông chẳng… thay đổi gì cả!
Đầu tháng 8, Câu lạc bộ Cộng hòa Harvard (Harvard Republican Club), nơi từng ủng hộ bất kỳ ứng cử viên Cộng hòa nào trong 128 năm qua, đã công bố thư ngỏ với nội dung rằng Donald Trump đang hủy hoại thanh danh Cộng hòa và thậm chí là mối nguy cho nước Mỹ. Lá thư viết: “Donald Trump, dù bỏ ra hơn một năm trên đường đua vận động, hoặc đã khước từ, hoặc không thể giáo dục bản thân về những vấn đề quan trọng đối với hầu hết người Mỹ như chúng ta… Donald Trump là mối đe dọa cho sự tồn tại của đảng Cộng hòa… Chúng tôi kêu gọi các thủ lĩnh đảng cử tuyên bố ngưng ủng hộ Donald Trump và thúc giục các thành viên trong cử tri đoàn Cộng hòa cùng lên án và ngăn chặn việc chuẩn thuận đối với con người nguy hiểm này…”. Ngày 11.8CBS News cho biết họ tiếp cận được lá thư với hơn 70 thành viên Cộng hòa ký chung gửi đến chủ tịch Ủy ban Cộng hòa Quốc gia Reince Priebus yêu cầu cắt tài trợ tranh cử cho Trump.
Trên CNN, cựu viên chức Cộng hòa Frank Lavin chỉ trích Trump cực kỳ gay gắt: “Tôi có vinh dự phục vụ với tư cách giám đốc chính trị Nhà trắng thời Ronald Reagan từ 1987-1989 nên tôi có thể ít nhiều có cái nhìn về nền chính trị Mỹ. Kết luận trọng tâm của tôi về cuộc tranh cử 2016 như sau: Không hẳn rõ ràng Hillary Clinton xứng đáng thắng cuộc đua tổng thống hay không nhưng phải nói rất rõ ràng một cách vang vọng rằng Donald Trump xứng đáng để thất bại.
Từ ý đó, tôi sẽ làm một điều mà tôi chưa từng làm trong 40 năm đi bầu: tôi sẽ bỏ phiếu cho ứng cử viên Dân chủ… Trump hoàn toàn không đáp ứng, xét về mặt tư cách và hành vi cần có, để làm tổng thống. Trump là một kẻ cuồng tín, một kẻ bắt nạt, và thiếu sự tử tế lẫn cao thượng…”.
Không chỉ Frank Lavin, nhiều nhân vật Cộng hòa khác cũng lên tiếng bỏ phiếu cho Hillary Clinton, trong đó có CEO Meg Whitman; dân biểu Richard Hanna; Larry Pressler (cựu thượng nghị sĩ South Dakota ba nhiệm kỳ); Sally Bradshaw (cố vấn chính trị cấp cao của cựu ứng cử viên Jeb Bush). Hank Paulson, cựu Bộ trưởng tài chính Nội các George W. Bush, viết trên Washington Post: “Đảng Cộng hòa đang đứng ở giao lộ. Với việc Donald Trump trở thành ứng cử viên tổng thống (đại diện phe Cộng hòa), chúng ta đang chứng kiến một kẻ dân túy đang tổ chức cướp phá một trong những đảng chính trị vĩ đại của Hoa Kỳ… Điều này khiến tôi rất lo ngại với tư cách một người Cộng hòa và càng lo ngại hơn với tư cách một người Mỹ. Đã quá đủ. Đã đến lúc phải đặt quốc gia lên trên đảng…”.
Donald Trump thật sự đang như con tàu sắp chìm. Cuộc chơi của ông ít nhiều đã “thành công” ngoài mong đợi và vượt sức tưởng tượng nhiều người. Tuy nhiên, như Hank Paulson nói, “đã quá đủ”; và bởi vì: “This isn’t a joke any more”!
Mạnh Kim