Vụ Hoa hậu Thùy Tiên và loạt người đẹp kêu gọi từ thiện: Làm sao cho đúng?

Ngày 27.9, bà Phạm Kim Dung - Chủ tịch Miss Grand Vietnam và loạt hoa hậu, á hậu như Thùy Tiên, Mai Phương, Phương Anh... đứng ra kêu gọi quyên góp tiền để giúp đỡ bà con vùng tâm bão. Việc đóng góp, hỗ trợ sẽ thông qua số tài khoản từ thiện của câu lạc bộ Suối mát từ tâm do bà Phạm Kim Dung là người sáng lập.

Tuy nhiên, việc hoa hậu Thùy Tiên và các “người đẹp” kêu gọi người hâm mộ chuyển tiền từ thiện ủng hộ người dân miền Trung sau bão Noru cho tài khoản của quỹ Suối mát từ tâm hiện vẫn đang gây ra nhiều luồng ý kiến trái chiều.

Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, luật sư Hà Thị Khuyên - Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội cho biết, hoạt động quyên góp từ thiện là một hoạt động mang ý nghĩa tốt đẹp, là một nghĩa cử, một truyền thống dân tộc diễn ra bao đời nay.

Tuy nhiên, do những khoảng trống về pháp luật thời gian trước đó chưa điều chỉnh kịp thời, dẫn tới hoạt động kêu gọi quyên góp từ thiện cho đến công tác triển khai từ thiện dưới địa bàn mang tính tự phát, phát sinh tiêu cực, ảnh hưởng không nhỏ tới niềm tin của các mạnh thường quân và người dân.

Bà Khuyên cho hay, có quy định pháp luật đối với cá nhân kêu gọi quyên góp từ thiện. Cụ thể, tại Điều 17, Nghị định 93 ngày 27.10.2021 của Chính phủ nêu rõ:

Khi vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện để hỗ trợ thiên tai, dịch bệnh, sự cố, cá nhân có trách nhiệm thông báo trên các phương tiện thông tin truyền thông về mục đích, phạm vi, phương thức, hình thức vận động, tài khoản tiếp nhận (đối với tiền), địa điểm tiếp nhận (đối với hiện vật), thời gian cam kết phân phối và gửi bằng văn bản đến UBND cấp xã nơi cư trú theo mẫu thông báo ban hành kèm theo nghị định này.

Đồng thời, UBND cấp xã có trách nhiệm lưu trữ để theo dõi và cung cấp thông tin khi có yêu cầu của tổ chức, cá nhân đóng góp hoặc nhận hỗ trợ và cơ quan có thẩm quyền phục vụ công tác hướng dẫn, theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm.

Cá nhân mở tài khoản riêng tại ngân hàng thương mại theo từng cuộc vận động để tiếp nhận, quản lý toàn bộ tiền đóng góp tự nguyện, bố trí địa điểm phù hợp để tiếp nhận, quản lý, bảo quản hiện vật đóng góp tự nguyện trong thời gian tiếp nhận; có biên nhận các khoản đóng góp tự nguyện bằng tiền mặt, hiện vật tiếp nhận được khi tổ chức, cá nhân đóng góp yêu cầu.

Cá nhân không được tiếp nhận thêm các khoản đóng góp tự nguyện sau khi kết thúc thời gian tiếp nhận đã cam kết và có trách nhiệm thông báo đến nơi mở tài khoản về việc dừng tiếp nhận các khoản đóng góp tự nguyện.

Chi phí cho hoạt động vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện do cá nhân đứng ra vận động tự chi trả. Trường hợp được các tổ chức, cá nhân đóng góp đồng ý thì cá nhân được chi từ nguồn đóng góp tự nguyện, nhưng phải tổng hợp và công khai khoản chi phí này.

Các khoản đóng góp tự nguyện do cá nhân vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng để khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố phải đảm bảo tính công khai, minh bạch.

Ngoài ra, cá nhân có trách nhiệm mở sổ ghi chép đầy đủ thông tin về kết quả tiếp nhận, phân phối tiền, hiện vật đóng góp tự nguyện theo đối tượng, địa bàn được hỗ trợ, bao gồm những khoản tiếp nhận có điều kiện, địa chỉ cụ thể (nếu có), thực hiện công khai theo các nội dung quy định tại khoản 2 Điều 14 Nghị định 93 trên các phương tiện truyền thông và gửi kết quả bằng văn bản tới Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú để niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan trong 30 ngày.

Theo bà Khuyên, thời điểm công khai thực hiện theo quy định tại khoản 4 Điều 14 Nghị định 93. Cá nhân thực hiện vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố có trách nhiệm cung cấp thông tin theo yêu cầu của các cơ quan chức năng có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

Đối chiếu với các quy định trên tại Nghị định 93/2021, luật sư Hà Thị Khuyên cho rằng, vừa qua Hoa hậu Thùy Tiên đứng ra kêu gọi ủng hộ nhân dân miền Trung hoàn toàn được.

Tuy nhiên, trước khi kêu gọi quyên góp từ thiện, Hoa hậu Thùy Tiên phải mở tài khoản riêng tại ngân hàng thương mại để phục vụ cho cuộc vận động, phải thông báo về mục đích, phạm vi, phương thức, hình thức vận động, tài khoản tiếp nhận (đối với tiền), địa điểm tiếp nhận (đối với hiện vật), thời gian cam kết phân phối và gửi bằng văn bản đến UBND cấp xã nơi cư trú.

Đồng thời, có quá trình công khai, báo cáo theo quy định tại Điều 17, 18, 19 của Nghị định 93 thì Hoa hậu Thùy Tiên mới đủ điều kiện để kêu gọi quyên góp từ thiện. Còn nếu kêu gọi ủng hộ vào một tài khoản cá nhân do người khác đứng tên, chưa đủ điều kiện theo quy định trên, thì không đúng pháp luật.

Trả lời báo chí, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng văn phòng luật Chính Pháp nhận định, theo quy định tại Điều 6 và Điều 17 của Nghị định 93 thì có rất nhiều chủ thể có thể đứng ra kêu gọi, vận động nguồn đóng góp tự nguyện để ủng hộ đồng bào đang gặp thiên tai, khó khăn trong đó có các cá nhân, doanh nghiệp, các quỹ từ thiện...

Tuy nhiên khi cơn bão chưa vào đất liền, thiệt hại chưa xảy ra, chưa xác định được thiệt hại xảy ra với cá nhân nào, địa phương nào mà hoa hậu đã kêu gọi từ thiện thì việc kêu gọi là "hơi sớm". Khi đã có thiệt hại thực tế mà người dân, chính quyền địa phương không thể tự khắc phục được thì họ mới cần đến sự hỗ trợ, giúp đỡ từ các tổ chức cá nhân khác.

Do đó, luật sư Cường cho rằng, nội dung thông tin đăng trên Facebook của bà Kim Dung, Hoa hậu Thùy Tiên và nhiều người đẹp chưa đầy đủ các thông tin.

Cụ thể, người đọc không rõ ai là người đứng ra kêu gọi vận động? Ai là người tiếp nhận? Địa điểm tiếp nhận? Phương thức quản lý và cũng chưa thể hiện được tài khoản cá nhân trên có phải là tài khoản đăng ký để thực hiện hoạt động từ thiện hay không?

“Nếu những người hâm mộ, các mạnh thường quân mà đóng góp tiền vào tài khoản của cá nhân bà Phạm Thị Kim Dung nào đó có thể sẽ tạo ra những tranh chấp mâu thuẫn về mặt dân sự”, ông Cường nói.