Vì sao xăng RON 95 tăng vượt ngưỡng 20.000 đồng/lít không được công bố?

Như đã đưa tin, trong trong đợt điều hành xăng dầu đầu tiên của năm 2018 (ngày 4.1), giá xăng RON 95 mặc dù tăng mạnh (tăng từ 760 - 810 đồng/lít) nhưng lại không được Liên Bộ Công Thương - Tài chính công bố công khai. Việc không công bố giá cơ sở mặt hàng này ngay sau đó đã vấp phải luồng ý kiến trái chiều từ dư luận. Một số ý kiến cho rằng, việc Bộ không công bố giá xăng RON 95 nhằm bắt buộc người dân dùng xăng E5.

Liên quan đến vấn đề này, phát biểu tại Tọa đàm "Để người dân không còn e dè với xăng ethanol" ngày 10.1, ông Nguyễn Phú Cường, Vụ trưởng Khoa học Công nghệ (Bộ Công Thương) cho biết chủ trương của Chính phủ là khuyến khích sử dụng loại nhiên liệu mới để đạt được 3 mục tiêu gồm: bảo đảm an ninh năng lượng, bảo đảm môi trường, thúc đẩy phát triển nông nghiệp, các nước trên thế giới như: Mỹ, Philippines… đều ban hành luật, sắc lệnh về sử dụng nhiên liệu sinh học. Lúc đó, các quốc gia đều phải tìm kiếm nhiên liệu thay thế để góp phần giảm bớt sự phụ thuộc vào nhiên liệu hoá thạch.

Để khuyến khích dùng xăng E5 có nhiều cách. Theo ông Cường, nhiều nước áp dụng ưu đãi về thuế, phí để khuyến khích sản phẩm thân thiện môi trường. Giữa xăng khoáng RON 92 và xăng E5 trên cơ sở xăng RON 92 trước kia, Chính phủ dùng chính sách thuế phí để tạo độ chênh. Thời điểm chênh cao nhất là khoảng 1.000 đồng, có lúc chỉ còn 300 đồng… Bình quân là chênh 500 đồng. Khi giá xăng khoảng 15 nghìn đồng/lít, nếu giảm 500 đồng thì giảm được khoảng 3,3%. Như vậy, phải sử dụng 95% xăng nền (xăng khoáng 92), đưa thêm 5% Ethanol vào và giá giảm 3,3%.

Thực chất, Nhà nước đã dùng công cụ chính sách để tính 3,3% Ethanol đưa vào không được tính vào giá. Ngoài ra, kể cả trong thời điểm tồn tại giữa xăng 92 và xăng 95 thì khoảng chênh giữa 92 và 95 đã là 700 – 800 đồng. Nhưng đây là xăng cùng loại xăng đạt tiêu chuẩn EURO 2. Hiện tại, xăng RON 95 với mức giá cao đột biến là xăng tiêu chuẩn EURO 3, và 4. Đây là xăng có tiêu chuẩn khắt khe hơn. Nhiên liệu này ở các nước khác cũng bán giá cao hơn vì đòi hỏi công nghệ lọc hoá dầu tốt hơn. Nếu so sánh xăng 95 của EURO 2 và 4 thì trên thị trường thế giới đã chênh khoảng 100 - 200 đồng/lít.

"Việc so sánh xăng 95 hiện nay và E5 là không cùng hệ và không hợp lý. Chính phủ không ép dùng xăng E5 mà chỉ khuyến khích bằng giá và giảm thuế, phí. So sánh như thế không khác gì so sánh vận động viên lặn và bơi ông nào nhanh hơn", ông Cường cho hay.

Bộ Công Thương cho biết mặt hàng xăng RON 95 từ trước đến nay đều không được chọn để tính toán, công bố giá cơ sở. Giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu tiêu dùng phổ biến trên thị trường mới được dùng là căn cứ để cơ quan quản lý nhà nước điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước.

"Trước đây người dân chủ yếu sử dụng RON 92. Chỉ một số ít loại xe thế hệ mới, phân khối lớn, đắt tiền, có tỷ số nén cao thường được nhà sản xuất động khuyến cáo sử dụng xăng có chỉ số RON 95. Đó là lý do Liên Bộ Công Thương - Tài chính lấy xăng RON 92 để tính toán, công bố giá cơ sở phục vụ điều hành giá bán lẻ tại thị trường nội địa", Bộ Công Thương đánh giá.

Xoay quanh vấn đề sử dụng xăng E5, một số ý kiến khác cho rằng giá bán xăng E5 có sự hỗ trợ của Nhà nước, hay có thể hiểu là Nhà nước đang bù lỗ cho loại xăng này? Ông Nguyễn Phú Cường lý giải hiện nay, phí môi trường đang tính cho xăng E5 thấp hơn phí môi trường xăng khoáng 100%. Thuế tiêu thụ đặc biệt cũng có sự khác biệt. Hiện giờ, Bộ Công Thương, xuất phát từ đề nghị của rất nhiều bên, đang báo cáo Chính phủ tiếp tục giảm phí môi trường của sản phẩm thân thiện với môi trường là xăng E5. Đây chính là cơ sở tạo độ chênh về giá.

"Mặt khác, với sản phẩm xăng dầu hoàn toàn điều hành theo thị trường có điều tiết của Nhà nước bằng các công cụ thuế, phí. Còn bù lỗ hay không thì phải hỏi Cục Giá. Một lần nữa, tôi muốn mọi người không nên so sánh giữa các loại không cùng hệ với nhau. So sánh RON 92 thường và 92 E5 còn được, chứ đừng so sánh E5 với RON 95", ông Cường nhấn mạnh.

Về chất lượng sử dụng xăng E5, các chuyên gia cho biết việc sử dụng loại xăng này không ảnh hưởng gì đến động cơ, kể cả vấn đề cháy nổ. Bởi với E5 tỷ lệ phối trộn cồn quá nhỏ. Trên thế giới đã không dùng E5 mà thay vào đó là dùng E10, thậm chí đã đến E85

"Với kiểm định ô tô, chúng tôi có kiểm định khí thải, tuy nhiên người kiểm định không khai báo sử dụng xăng gì. Do đó, kiểm định không thể đánh giá về mức độ tiêu hao nhiên liệu hay khí thải cũng như sự gây hại của xăng này (nếu có) với phương tiện. Tuy nhiên, một số tổ chức độc lập cũng đã có đánh giá rồi", Nguyễn Văn Phương - Phó phòng Chất lượng xe cơ giới (Cục Đăng kiểm Việt Nam) cho hay.