Vì sao Hà Nội chưa đón được 'đại bàng'?

Đó là vài vấn đề cốt lõi được Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư đặt ra tại buổi thẩm định Quy hoạch thủ đô Hà Nội diễn ra chiều nay 23.2. Thủ đô Hà Nội là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn của cả nước về kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục và giao dịch quốc tế, là một động lực phát triển quan trọng đối với sự phát triển của vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước...

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, bên cạnh những lợi thế, kết quả đạt được, thành phố vẫn còn một số khó khăn, thách thức và "điểm nghẽn" cần giải quyết, chẳng hạn vị thế kinh tế của Hà Nội có xu hướng giảm dần so với các tỉnh thành vùng đồng bằng sông Hồng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn chậm, chưa hình thành rõ rệt được các ngành kinh tế mũi nhọn, hiệu quả cao...

Bên cạnh đó, còn nhiều tồn tại về phát triển hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội (giao thông, điện, năng lượng, thông tin, truyền thông, cấp thoát nước, thủy lợi, giáo dục, đào tạo, y tế, văn hóa, xã hội...). Ba vấn đề lớn là tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường và ngập lụt. Các tuyến giao thông thuộc hệ thống hạ tầng khung vẫn chưa được hình thành đồng bộ, đặc biệt thiếu các trục xuyên tâm bắc - nam và đông - tây. Việc xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao còn thiếu sự đồng bộ, liên thông, liên kết, chưa phát huy được tiềm năng.

Kết nối giữa Hà Nội với các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng, đặc biệt các tỉnh tiểu vùng phía nam, còn chưa đồng bộ và chưa phát triển đúng mức. Hà Nội mới phát triển được 2/8 trục hướng tâm đã được xác định trong quy hoạch. Các nút giao thông vào thủ đô thường xuyên ùn tắc. Là thành phố không có biển, Hà Nội gặp hạn chế trong cạnh tranh về phát triển dịch vụ, logistics, ảnh hưởng đến độ mở nền kinh tế.

Ngoài ra, quy mô dân số Hà Nội đã vượt mức dự báo do tăng dân số cơ học, việc giãn dân khỏi nội đô là không khả thi, tạo áp lực rất lớn đến hạ tầng và chất lượng sống của người dân. Địa hình bị chia cắt bởi hệ thống sông ngòi; nền địa chất yếu tạo ra thách thức đến sự phát triển các công trình ngầm, nhất là phát triển không gian ngầm.

"Muốn phát triển vững mạnh, TP.Hà Nội cần xác định rõ được những tiềm năng riêng có, các thế mạnh khác biệt và nổi trội, đặc biệt trong bản quy hoạch lần này cần phải có cách tiếp cận mới, tư duy mới, mở rộng tầm nhìn phát triển và đưa ra lộ trình thực hiện rõ ràng. Phát triển phải có trọng tâm, trọng điểm; dựa trên liên kết vùng để tạo hiệu ứng lan tỏa thúc đẩy kinh tế và tương xứng với vị trí, cực tăng trưởng phát triển của vùng và cả nước", Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Đồng thời, buổi thẩm định đã cho ý kiến về việc xác định các ngành, lĩnh vực kinh tế ưu tiên và định hướng, giải pháp phát triển các ngành, lĩnh vực đó; việc phát triển kinh tế không cần phải tập trung vào nhiều ngành mà tập trung vào một số ngành có yếu tố nổi trội, lan tỏa và tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế.

Hà Nội có tập trung vào các ngành sản xuất chip, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) hiện đang là xu thế của thế giới và đang có tiềm năng của Hà Nội, hay là các vấn đề định hướng phát triển các ngành kinh tế công nghiệp xanh, kinh tế số, công nghiệp văn hóa, kinh tế tri thức, kinh tế tuần hoàn, kinh tế đô thị... cũng là thế mạnh, lợi thế của Hà Nội là những vấn đề được Bộ trưởng Dũng gợi ý để tập trung thảo luận, cho ý kiến.

Cần lưu ý cơ cấu, tỷ trọng phát triển công nghiệp của Hà Nội còn khiêm tốn, chiếm khoảng 24%, không tạo động lực cho Hà Nội phát triển; việc xem xét lựa chọn các ngành mũi nhọn phát triển phải dựa trên cơ sở phát huy thế mạnh và phù hợp thực tiễn và hướng tới tương xứng với các thủ đô các nước xung quanh, mang tầm quốc tế; cho ý kiến về định hướng tổ chức không gian phát triển của thủ đô; đầu tư sân bay thứ 2 ở khu vực 2 huyện Phú Xuyên - Ứng Hòa; phát triển hạ tầng số, lựa chọn phương thức giao thông hiện đại, thông minh; giải quyết các vấn đề về ngập úng, ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, bụi mịn khi Hà Nội đang thuộc nhóm các thành phố ô nhiễm nhất trên thế giới...

Các vấn đề về đảm bảo an ninh nguồn nước, làm thế nào để Hà Nội đủ nước sạch phục vụ cư dân khi nhu cầu sử dụng nước sạch ngày càng tăng. "Tại sao với lợi thế là trung tâm nghiên cứu khoa học, công nghệ, đào tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao vượt trội so với cả nước nhưng khả năng thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao của Hà Nội chưa tối ưu, chưa có các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đặt các trung tâm nghiên cứu và phát triển tại Hà Nội, cũng như chưa xác định Hà Nội là trung tâm phát triển và cung ứng sản phẩm ra thế giới?", Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ.

Về phía Hà Nội, Chủ tịch UBND TP Trần Sỹ Thanh cho biết dự thảo quy hoạch xác định các điểm nghẽn như hạ tầng thiếu đồng bộ; hạ tầng giao thông công cộng, đặc biệt là đường sắt đô thị chưa phát triển; năng lực quản lý còn hạn chế, quy hoạch đô thị chậm đổi mới, các quy chuẩn quy hoạch chưa theo kịp xu hướng hiện đại; ô nhiễm môi trường và các quy định về quản lý, khai thác các dòng sông chưa phù hợp đang làm mất lợi thế tự nhiên của Hà Nội...

Quy hoạch cũng đưa ra 6 nhiệm vụ trọng tâm trong thời kỳ quy hoạch, nổi bật là giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm các dòng sông, xử lý ô nhiễm môi trường các sông Nhuệ, sông Đáy để đảm bảo nguồn nước tưới an toàn cho nông nghiệp; giải quyết dứt điểm tình trạng ngập úng tại các khu vực đô thị, đề xuất các giải pháp đảm bảo an toàn trong mùa mưa lũ cho các vùng địa hình thấp trũng; giải quyết căn bản tình trạng kẹt xe tại các cửa ngõ thành phố và tình trạng ùn tắc giao thông đô thị vào giờ cao điểm.

Quy hoạch thủ đô Hà Nội cũng xác định phương hướng phát triển các ngành quan trọng; tổ chức không gian phát triển thủ đô Hà Nội với 5 trục động lực; phát triển hạ tầng giao thông kết nối 4 phương thức vận tải gồm hàng không, đường bộ cao tốc, đường sắt đô thị với đường sắt quốc gia kết nối liên vùng và quốc tế, đường thủy nội địa với vận tải biển; đường vành đai 4 và 5 kết nối vùng.

"Quy hoạch thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt sẽ là cơ sở đặc biệt quan trọng để các cấp các ngành nghiên cứu xây dựng và triển khai thực hiện những chính sách, kế hoạch, chương trình phát triển vào các dự án đầu tư nhằm phát triển kinh tế - xã hội thủ đô Hà Nội", Chủ tịch Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh.