Phải công nhận rằng lớp trẻ bây giờ rất thạo vi tính, họ thao tác nhanh như chớp trên máy tính hay trên chiếc điện thoại thông minh, nhìn cứ hoa cả mắt lên. Lớp già sử dụng máy tính trục trặc hoài, gọi chúng nó đến nhoáng cái là xong.
Nào google, nào facebook,....suốt ngày sục sạo trên mạng, chẳng thấy ai cầm trong tay một cuốn sách. Mà văn chương mạng hiện nay thì các vị đều biết rồi đấy, không đầu không đuôi cứ như nói chuyện cà lăm, còn tệ hơn là ăn nói bỗ bã bình thường với nhau nữa.
Thời đại công nghệ lên ngôi. Có mấy ai bây giờ còn cầm trên tay cuốn sách?
Văn học bình dân thời hiện đại cứ thế ngấm dần vào thế hệ trẻ. Chả trách mà mấy cô thi Hoa hậu Đại Dương trả lời vấn đáp cứ như là đang tấu hài ở Gala cười! Ở một công ty thiết kế, kiến trúc sư còn trẻ cả, giao cho họ thiết kế một công trình nào đó, họ lục lọi trên máy tính rẹc rẹc. "Ừ, cái mặt bằng này có vẻ hợp với đồ án của mình đây; cái mái này coi được đấy; cái góc nhà này khá đẹp, cái mảng tường này khá hay..." cứ thế họ sao chép và lắp ghép lại với nhau, chẳng mấy chốc ngôi nhà đã hình thành.
Họ vẽ tay rất tồi, mà sáng tác kiến trúc đầu tiên phải là ý tưởng, rồi dùng những nét vẽ tự tay mình sơ phác lên những ý tưởng ấy. Ý tưởng và nét vẽ từ đâu mà có? Chính là từ tri thức và nhất là tâm hồn. Tâm hồn từ đâu mà có? Chính là từ sự giáo dục văn hóa nghệ thuật mà văn học là chủ đạo. Văn học không chỉ là nơi dạy cho con em nói và viết đúng tiếng Việt mà còn chính là nơi đào tạo và nuôi dưỡng tâm hồn.
Tôi bảo một kỹ sư viết một báo cáo về kết quả đi thực địa, một KTS khác viết bản thuyết minh cho công trình anh ta đang làm. Chẳng ra làm sao cả, viết cứ lục cà lục cục, câu không ra câu, cú không ra cú, từ ngữ thì nói làm sao viết làm vậy. Chao ôi! có lẽ tất cả các ngành bây giờ gần như không cần đến văn học nữa.
Lớp trẻ bây giờ cũng khá thạo tiếng Anh. Đúng thôi. Thời đại hội nhập, không biết tiếng Anh coi như bị mù mất một mắt. Gọi là tiếng Anh thông dụng thôi, chứ chắc mấy ai đọc nổi một tác phẩm văn học bằng tiếng Anh. Tôi có nhờ một bạn trẻ dịch cho tôi lá thư của một người bạn nước ngoài. Đọc bản dịch tôi chẳng hiểu gì mấy.
Tôi bảo anh ta giải thích từng câu từng chữ, lúc bấy giờ tôi mới hiểu. Hóa ra là anh ta không phải dốt tiếng Anh mà lại là rất dốt tiếng Việt. Chữ nghĩa đó nhưng anh ta không diễn tả được bằng tiếng Việt. Thế đấy. Giáo dục văn học của chúng ta trong bao nhiêu năm qua, phải chăng kết quả là như vậy. Thật đau lòng!
Ở công ty thiết kế, nhân viên được phép vừa thiết kế vừa nghe nhạc nho nhỏ. Tất nhiên bạn trẻ thì nghe nhạc trẻ nhưng nhạc trẻ bây giờ gần như không có mấy giai điệu, còn lời ca thì cứ như tán gẫu với nhau trong men rượu ở quán bar, quán nhậu. Không còn tìm thấy đâu tính văn học trong các ca từ nữa. Nói thế hơi quá chứ cũng có những nhạc sĩ trẻ viết những ca khúc rất hay cả nhạc lẫn lời, như Giáng Son, như Việt Anh hay Hồ Hoài Anh... Tôi nghĩ rằng các bạn ấy đã có một trình độ văn học khá tinh tế.
Giáng Son - một trong những nhạc sĩ viết ca từ rất hay cho ca khúc của mình Vâng, giai điệu và ca từ cũng là từ tâm hồn mà ra cả. Rất nhiều nhạc sĩ trẻ dường như thiếu cái đó. Tôi thấy hiện nay ca sĩ và nhạc sĩ sao mà nhiều thế. Các cô chân dài chẳng mấy chốc thành ca sĩ, các ca sĩ chẳng mấy chốc thành nhạc sĩ. Hồ Quỳnh Hương là một ca sĩ nổi danh thế mà hôm hát bài "Lên ngàn" trong đêm Giai điệu tự hào có một nữ nhà báo đã nói là cô ấy hát một cách vô cảm.
Cái chính là ở tâm hồn và sự thẩm thấu của văn học. Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc rất hay bài “Thư tình cuối mùa thu” của Xuân Quỳnh. Giáp Văn Thạch để lại bài ca bất hủ từ bài thơ “Quê Hương, Bài Học Đầu Cho Con” của Đỗ Trung Quân. Hãy giao cho một nhạc sĩ trẻ bây giờ phổ một bài thơ hay đi, tôi e rằng hơi bị khó đấy, bởi trước khi phổ nhạc phải hiểu sâu, phải thâm nhập được vào với bài thơ ấy bằng chính tâm hồn và trình độ văn học của mình.
Rõ ràng văn học trong giáo dục phổ thông có vấn đề nghiêm trọng dẫn đến nhiều bạn trẻ từ “cái nôi có vấn đề” ấy trình độ văn học trong diễn tả bằng nói hay viết đã xuống cấp quá nghiêm trọng dắt dây những tâm hồn bị xuống cấp theo.
Lưu Trọng Hải
Ảnh: Tư liệu
.jpg "Vui buồn nghề muối Bạc Liêu - Bài 2: Ứng dụng kỹ thuật, công nghệ mới")
