Trung Quốc: Nhiều bằng sáng chế nhưng hầu hết vô giá trị

Mặc dù số lượng hồ sơ rất lớn, nhưng hầu hết các bằng sáng chế đều bị loại bỏ từ năm thứ năm trở đi khi khi những người được cấp phép gặp khó khăn trong việc đóng phí duy trì bảo hộ. Liên quan đến bằng sáng chế thiết kế, tỷ lệ cụ thể là hơn 90%. Con số này đối lập với Mỹ.

Tỷ lệ tiêu hao cao như vậy là hệ quả của cái cách mà Chính phủ Trung Quốc trợ cấp và đưa ra các ưu đãi để thúc đẩy các trường đại học, các công ty sân sau và các nhà phát minh thực hiện nộp các hồ sơ để được cấp bằng sáng chế. Theo đó, số lượng hồ sơ đăng ký cấp bằng sáng chế tăng cao nhưng số lượng không chuyển thành chất lượng. Và đất nước này vẫn còn phụ thuộc vào những ý tưởng sáng tạo từ nơi khác, chẳng hạn như điện thoại thông minh hiện đại.

“Điều đó có nghĩa là các bằng sáng chế này thực sự không có giá trị như mọi người nghĩ”, Lu Junfeng, một luật sư sáng chế tại Văn phòng Luật Sáng chế và Nhãn hiệu JZMC có trụ sở tại Thượng Hải cho biết. “Nếu tỷ lệ duy trì các bằng sáng chế thiết kế quá thấp, thì liệu có vấn đề hệ thống lớn hơn hay không.”

Bằng sáng chế vô giá trị

Khoảng 91% bằng sáng chế thiết kế Trung Quốc năm tuổi bị loại bỏ. Điều này có nghĩa là cứ 100 bằng sáng chế thiết kế được cấp phép thì 9 trong số đó được đóng phí để tiếp tục bảo hộ sáng chế từ năm thứ 5 trở đi.

Cách đây 8 năm, Trung Quốc đã vượt Nhật Bản để trở thành quốc gia sở hữu lớn nhất các bằng sáng chế trong nước và vẫn dẫn đầu kể từ đó. Chỉ trong riêng năm ngoái., Trung Quốc đã cấp chứng nhận cho 1,8 triệu bằng sáng chế. Chương trình Made in China 2025 của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình 2025 – bây giờ càng được chú ý khi căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc leo thang – nhằm mục đích biến đất nước thành một nhà lãnh đạo toàn cầu về công nghệ. Và theo đó, tăng tích trữ tài sản trí tuệ đã trở thành yếu tố trung tâm.

Để có được bức tranh rõ ràng hơn về lịch sử sáng chế của Trung Quốc, điều quan trọng phải hiểu rằng không phải tất cả các bằng sáng chế đều có giá trị như nhau. Ở đây, có ba loại khác nhau: phát minh (invention), mô hình tiện ích (utility model) và thiết kế (design).

Bằng phát minh sáng chế, đúng như tên gọi, chỉ cho những ý tưởng mới đại diện cho “tiến bộ đáng chú ý” trong việc thúc đẩy một công nghệ. Danh mục này thể hiện điều mà hầu hết mọi người hiểu về bằng sáng chế: một bước đột phá trong thiết kế, quy trình hoặc khái niệm. Loại này chiếm 23% các bằng sáng chế được cấp ở Trung Quốc năm ngoái.

Tương tự như ở Hoa Kỳ, bằng phát minh phải đối mặt với một con đường đầy thử thách, có thể kéo dài đến 18 tháng, để kiểm tra giám sát trước khi phê duyệt. Ý tưởng thành công có thể được bảo vệ trong 20 năm.

Hai loại còn lại, có tuổi thọ 10 năm, chiếm số lượng lớn, 77% nhưng giá trị lại nhỏ. Để dễ hiểu hơn, xin nêu những ví dụ thế này: khi bạn có một mẫu chai soda mới và đăng ký, bạn được cấp một bằng sáng chế thiết kế; Khi bạn tạo ra chức năng trượt để mở khóa điện thoại thông minh, bạn được cấp bằng sáng chế về mô hình tiện ích. Cả hai loại bằng sáng chế này đều không được kiểm tra nghiêm ngặt và có thể được cấp trong vòng chưa đầy một năm.

Tính đến năm ngoái, hơn 91 phần trăm bằng sáng chế thiết kế được cấp vào năm 2013 đã bị loại bỏ bởi vì mọi người ngừng trả tiền để duy trì chúng, theo dữ liệu về Nhãn hiệu và Bằng sáng chế của JZMC được biên soạn để trả lời câu hỏi màBloombergđặt ra. Mọi thứ cũng không khá hơn nhiều cho ác mô hình tiện ích với 61% đã không còn được bảo hộ trong thời gian 5 năm. Trong khi đó, tỷ lệ tương ứng với các bằng sáng chế phát minh là 37%; cao hơn gấp hai lần so với tại Mỹ (tại Mỹ, con số này là 14,4%).

“Thực tế cho thấy tỷ lệ loại bỏ các bằng sáng chế thiết kế cao đáng kinh ngạc”, luật sư Lu của JZMC nói. “Mọi người không có nhiều mong muốn để giữ các bằng sáng chế kiểu này.”

Bằng sáng chế cất cánh

Trung Quốc vượt Nhật Bản trở thành quốc gia sở hữu bằng sáng chế lớn nhất trong nước năm 2010

Trong khi chính phủ Trung Quốc khuyến khích cho các ứng dụng/sáng chế mới, thì các chủ sở hữu bằng sáng chế phải trả các khoản phí ngày càng tăng chỉ để giữ chúng.

Đối với bằng sáng chế phát minh, chi phí cấp bằng mới là 900 nhân dân tệ (khoảng 131 đô la Mỹ – USD) nhưng để duy trì, chủ sở hữu phái trả 8.000 nhân dân tệ/một năm trong suốt vòng đời bảo hộ. Đối với các hạng mục khác, mức phí tương tự lần lượt là 600 và 2.000 nhân dân tệ.

Một quy trình phê duyệt lỏng lẻo đối với các hạng mục ít sáng tạo hơn đã dẫn đến sự bùng nổ của các hồ sơ, nơi mà nói trắng ra thì mọi người sao chép bằng sáng chế tại Hoa Kỳ và tìm kiếm sự chấp thuận ở Trung Quốc, theo Wang Xiang – người đứng đầu công ty luật Orrick China IP.

Một số công ty cũng đã bị phơi bày tình trạng gian lận. Các công ty này tìm cách sử dụng hồ sơ bằng sáng chế để nhận các khoản trợ cấp về thuế và cư trú cho nhân viên. Kể từ năm 2008, là một phần trong chính sách quốc gia của Trung Quốc nhằm khuyến khích đổi mới sáng tạo, các công ty được chứng nhận là “các công ty công nghệ cao” đã giành được các khoản cắt giảm thuế quan trọng và nhận trợ cấp hàng năm 500.000 nhân dân tệ tại các tỉnh như Hải Nam.

Hệ thống tư pháp hiện tại của Trung Quốc không có sự ngăn chặn hiệu quả chống lại việc nộp đơn gian lận hoặc làm sai lệch bằng chứng và có lẽ họ cũng thiếu động lực để xử lý nghiêm khắc các công ty gian lận, ông Wang nhận xét.

Nội soi các bằng sáng chế

Bằng sáng chế mô hình tiện ích (utility model) chiếm hơn một nửa số bằng sáng chế được cấp tại Trung Quốc trong năm 2017

Các nhà quản lý Trung Quốc chỉ mới bắt đầu chú ý đến một số trường hợp nghi ngờ. Năm nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đã thu hồi giấy phép công nghệ cao đối với ít nhất 14 công ty mà không trích dẫn lý do cụ thể. Trong một động thái bất thường vào tháng 8 vừa qua, Cơ quan Tin tức Tân Hoa Xã đã làm rung chuyển ngành công nghiệp Sở hữu trí tuệ Trung Quốc về hành vi đạo văn, giả mạo và các hoạt động dới chuẩn cho phép. Nó cho biết khu vực này đã bị bao vây bởi “Sở hữ trí tuệ yếu, nhu cầu giả và một số công ty chạy theo sự đổi mới giả tạo. Đổi mới giả tạo chiếm lấy các nguồn tài trợ và các khoản trợ cấp, làm tổn thương các nhà đổi mới sáng tạo đang làm việc chăm chỉ, và cũng giảm bớt sự khách quan với các nhà hoạch định chính sách”.

Mặc cho những tiêu cực, sự hỗ trợ của Trung Quốc đối với việc tăng cường các bằng sáng chế đem lại những giá trị nhất định, ví như lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và điện toán đám mây. Theo Nigel Swycher, công ty tư vấn Sở hữu trí tuệ Aistemos có trụ sở tại Luân Đôn, các công ty Trung Quốc đã đệ trình số lượng hồ sơ bằng sáng chế liên quan đến các công nghệ đó gấp 8 lần so với các đối tác Hoa Kỳ.

Tencent Holdings Ltd., với danh mục đầu tư lớn nhất trong số bộ ba Trung Quốc (Bộ ba Trung Quốc là cụm từ chỉ cho ba ông lớn công nghệ tại quốc gia này, gồm: Baidu, Alibaba và Tencent), hiện nắm số bằng sáng chế nhiều gấp ba lần Facebook và gấp đôi Amazon, theo số liệu từ công ty Aistemos. Alibaba Group Holding Ltd. cũng đã vượt qua các công ty Mỹ.

Tuy nhiên, tỷ lệ duy trì bằng sáng chế thấp cho thấy Trung Quốc vẫn còn một chặng đường dài để đi cho đến khi nó trở thành quốc gia công nghệ tinh vi như mong muốn. được.

“Trong khi chất lượng bằng sáng chế của Trung Quốc đã được cải thiện mỗi năm, họ vẫn còn xa để tiến gần các đối thủ tại Mỹ”, ông Wang Xiang nói.