Tổng thống Mỹ cảnh báo Trung Quốc đừng tái diễn Thiên An Môn ở Hồng Kông

"Tôi nghĩ sẽ rất khó có thỏa thuận nếu họ chọn bạo lực, ý tôi là, nếu đó thànhmột vụ quảng trường Thiên An Môn khác", ông Trump nói với các phóng viên ở bang New Jersey.

Bình luận của Tổng thống Trump được đưa ra trong bối cảnh biểu tình Hồng Kông không có dấu hiệu hạ nhiệt sau hơn hai tháng. Vào Chủ nhật hôm qua, có khoảng 1,7 triệu người (con số ước tính của các nhà tổ chức) tuần hành bất chấp những cảnh báo nghiêm khắc từ Bắc Kinh.

Trung Quốc đang có dấu hiệu mất kiên nhẫn trước tình hình tại Hồng Kông sau khi người biểu tình bao vây sân bay và làm các hoạt động hàng không tê liệt trong tuần trước. Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã dùng những từ ngữ gay gắt đối với những người bất đồng chính kiến, chê bai những hành động "giống như khủng bố" của một nhóm thiểu số bạo lực. Bên cạnh đó là động thái đe nẹt khi Bắc Kinh phát đi hình ảnh xe bọc thép tập kết ở Thâm Quyến, thành phố sát ngay Hồng Kông.

Điều này khiến phương Tây liên tưởng đến chuyện 30 năm trước, thời điểm Trung Quốc đã triển khai quân đội để giải tán cuộc biểu tình do sinh viên khởi xướng tại quảng trường Thiên An Môn (Bắc Kinh). Nếu một tình huống như vậy được lặp lại ở Hồng Kông thì tổng thống Mỹ nghĩ sao? "Tôi nghĩ rằng sẽ có... cảm xúc chính trị to lớn để không làm gì đó", ông Trump nói với ý đề cập đến chuyện ngưng làm ăn với Trung Quốc.

Thực ra không phải ông Trump là người đầu tiên nhắc đến Thiên An Môn khi đề cập đến Hồng Kông hiện giờ. Thay vào đó, chính Thời báo Hoàn cầu – phụ san của Nhân dân nhật báo (cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc) mới nêu 2 sự kiện có tính kết nối như vậy trước.

Thứ sáu tuần trước, 16.8, Hoàn cầu trong một bài xã luận cho biết "sẽ không lặp lại" biến cố quảng trường Thiên An Môn khi đề cập đến chuyện ở Hồng Kông.Hoàn cầu khẳng định: “Bắc Kinh đã quyết định không can thiệp mạnh mẽ để dập tắt các cuộc bạo loạn ở Hồng Kông cho dù Bắc Kinh có quyền rõ ràng để lựa chọn giải pháp này".

"Cảnh sát vũ trang tập kết tại Thâm Quyến đã gửi một cảnh báo rõ ràng đến những kẻ bạo loạn Hồng Kông", tờ báo nói khi đề cập đến các cuộc diễn tập mà lực lượng an ninh vũ trang đã tiến hành trong tuần qua tại thành phố giáp Hồng Kông.

"Nếu Hồng Kông không thể tự mình khôi phục luật pháp và các cuộc bạo loạn gia tăng, thì chính phủ trung ương phải có hành động thẳng tay dựa trên Luật cơ bản", Hoàn cầu nêu. Luật cơ bản - hiến pháp của Hồng Kông có điều khoản tuyên bố rằng chính quyền Hồng Kông có thể yêu cầu quân đội Trung Quốc đồn trú tại đặc khu này giúp duy trì trật tự. Ngoài ra, một điều khoản khác của Luật cơ bản cho phép Ủyban Thường vụ Quốc hội Trung Quốc tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở Hồng Kông để bật công tắc cho quân đồn trú triển khai.

Tuy vậy, Hoàn cầu cho biết tình hình ở Hồng Kông "sẽ không lặp lại sự kiện chính trị ngày 4.6.1989", ám chỉ đến biến cốở quảng trường Thiên An Môn cách đây 30 năm.

Cách đây 30 năm, quảng trường Thiên An Môn là nơi tập trung của nhiều sinh viên trí thức Trung Quốc sau cái chết của cựu Tổng bí thư Hồ Diệu Bang – một nhà cải cách của Trung Quốc thời bấy giờ. Họ biểu tình với đòi hỏi về những thay đổi trong chính trị xã hội Trung Quốc thời điểm đó.

Trước cuộc biểu tình của giới sinh viên, chính quyền Trung Quốc khi đó đưa quân đội vào giải tán những người tập trung tại quảng trường Thiên An Môn và sau ngày 4.6.1989 thì tình trạng sinh viên tập trung tại Thiên An Môn không còn nữa. Gần đây, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa cũng thừa nhận: “Các cuộc biểu tình ở Thiên An Môn là "bất ổn chính trị mà chính quyền trung ương cần phải dập tắt, đó là chính sách đúng đắn".

Hoàn cầu cũng cho rằng Mỹ sẽ không nhân cơ hội ở Hồng Kông để gây áp lực với Trung Quốc như năm 1989. "Washington sẽ không thể đe dọa Trung Quốc bằng cách sử dụng tình trạng hỗn loạn 30 năm trước. Trung Quốc giờ đã mạnh mẽ và trưởng thành hơn rất nhiều và khả năng quản lý các tình huống phức tạp cũng được nâng cấp đáng kể".

Tuy Hoàn cầu tỏ ra mạnh miệng và Trung Quốc có động thái khoe cơ bắp ở Thâm Quyến nhưng các nhà phân tích cho rằng bất kỳ sự can thiệp nào vào Hồng Kông của lực lượng an ninh Trung Quốc sẽ là một thảm họa đối với danh tiếng và nền kinh tế của Trung Quốc.

Willy Lam, Phó giáo sư của Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc thuộc Đại học Trung Quốc tại Hồng Kông phân tích: Một trở ngại chính trong việc sử dụng binh lính là nó sẽ làm tổn hại danh tiếng về sự điều hành của Trung Quốc. Trung Quốc sẽ mất rất nhiều thứ nếu làm vậy. Việc dùng quân đội chẳng khác gì thừa nhận là 22 năm sau khi nối lại chủ quyền, Bắc Kinh đã thất bại trong việc giành được trái tim và khối óc của người dân Hồng Kông.