Toan tính của chính quyền Trump khi đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston

Hôm thứ Tư, yêu cầu của Mỹ nhằm dừng hoạt động lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston chỉ trong vòng 24 tiếng đã châm ngòi cho các động thái đe dọa trả thù của Trung Quốc. Đây là mâu thuẫn mới nhất giữa hai quốc gia này khi Chính quyền Trump tăng cường mở chiến dịch chống trả Bắc Kinh nhằm tạo lợi thế trong cuộc bầu cử tháng 11 sắp tới.

Vào thứ Tư, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Steve Biegun đã chỉ ra “một số tranh chấp ngày càng gia tăng” giữa nước này và Trung Quốc về “các hành động ngày càng cứng rắn và hung hăng” của Bắc Kinh đã khiến chính quyền Trump phải hành động, trong đó có việc dừng hoạt động lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston.

Các nhà lập pháp, cựu quan chức và chuyên gia Mỹ cho rằng cần những biện pháp mạnh để chống lại các cuộc tấn công an ninh mạng, sự vi phạm nhân quyền tại Hồng Kông và Tân Cương cùng với sự bành trướng quân sự ở Biển Đông. Nhưng một số người cho rằng đóng cửa lãnh sự quán Houston là một mục tiêu chính trị được chọn lựa rất kỹ càng, để tạo ra vẻ bên ngoài mạnh mẽ trong khi tránh khỏi nguy cơ xảy ra đụng độ lớn.

Các quan chức Nhà Trắng đã vạch ra chiến lược đả kích Bắc Kinh nhằm củng cố số phiếu tín nhiệm đang giảm sút của Tổng thống Trump trước cuộc bầu cử, một phần để giảm tải trách nhiệm trước những phản ứng của Nhà Trắng đối với đại dịch coronavirus, gây thiệt hại nghiêm trọng đối với nền kinh tế, đồng thời trở lại với chủ nghĩa dân tộc kinh tế, chủ đề đã dẫn dắt Trump đến chiến thắng năm 2016.

“Con mồi béo bở”

Jeff Moon, một cựu trợ lý đại diện thương mại Mỹ tại Trung Quốc, để ý rằng Bộ Ngoại Giao cho biết lệnh đóng cửa tại Houston là một phản ứng đối với hành vi đánh cắp tài sản trí tuệ của Trung Quốc và ông cho rằng điều đó đặt ra câu hỏi về lý do tại sao chỉ có một lãnh sự quán bị nhắm đến.

“Nếu đó thực sự là lý do, Mỹ sẽ phải đóng cửa lãnh sự quán San Francisco, bao trùm Thung lũng Silicon,” lời ông Moon, một trong những nguời cho rằng có yếu tố chính trị đang diễn ra. “Hành động này là con mồi béo bở đối với những người ủng hộ Trump, những người muốn trả đũa Trung Quốc và chuyển sự chú ý khỏi chính sách COVID-19 thảm hại của Trump.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus cho biết lãnh sự quán được chỉ đạo đóng cửa "để bảo vệ tài sản trí tuệ và thông tin cá nhân của người Mỹ", nhưng không cung cấp ngay chi tiết về những gì đã thúc đẩy dẫn đến việc đóng cửa. Ngoại trưởng Mike Pompeo, người vừa hoàn thành chuyến đi châu Âu với mục đích thúc đẩy lập trường cứng rắn hơn đối với Bắc Kinh, đã từ chối cung cấp thông tin chi tiết về quyết định đóng cửa lãnh sự quán. Bộ Ngoại giao không trả lời yêu cầu giải thích thêm.

Thượng nghị sĩ Angus King, một nghị sĩ của bang Maine, người đã họp kín với đảng Dân chủ, nói với ông John Berman của đài CNN trong chương trình “New Day” vào thứ Tư rằng ông ấy không biết về bất kỳ “tình báo gần đây nào về các hoạt động cụ thể đối với Trung Quốc, kể cả liên quan đến cuộc bầu cử hay toàn bộ cuộc đối đầu giữa hai quốc gia, sự trộm cắp tài sản trí tuệ” có thể đã dẫn đến quyết định trên.

"Chắc chắn có một lý do chính đáng để đối đầu với Trung Quốc. Mối quan tâm của tôi là, với sự căng thẳng leo cao này, liệu điều đó thực sự nhằm đối đầu với Trung Quốc, hay nó có liên quan gì đến cuộc bầu cử trong bốn tháng?" Ông King, một thành viên của Ủy ban Tình báo Thượng viện cho biết.

Một cựu quan chức đã rời khỏi chính quyền Trump năm ngoái nói rằng Trump thường bỏ ngoài tai các cố vấn thúc giục ông áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn hơn đối với Trung Quốc vì lo rằng điều đó sẽ gây trở ngại cho các cuộc đàm phán thương mại.

Mặc dù vậy, khi dịch COVID-19 bắt đầu tàn phá nền kinh tế và sức khỏe người dân ở Mỹ, các đồng minh Đảng Cộng hòa của Tổng thống và những nhân viên Nhà Trắng có tiếng tăm, bao gồm Jared Kushner, đã lập luận rằng một cách để tiếp sức cho cơ sở chính trị của Tổng thống là bằng cách đổ lỗi cho Trung Quốc về thất bại trong việc dập tắt sự lây lan của bệnh dịch khi còn sớm, các quan chức chính quyền và ba người quen thuộc với suy nghĩ của Kushner đã nói với CNN.

Moon, người hiện đang điều hành China Moon Strategies, một chuyên gia tư vấn về quan hệ kinh tế và thương mại Mỹ-Trung cho biết việc đặt mục tiêu vào lãnh sự quán Houston là cách để Tổng thống đặt mình vào vị thế giữa việc tỏ vẻ cứng rắn mà lại không gặp nhiều rủi ro.

Chính phủ Mỹ và Trung Quốc có sự giao tiếp không chính thức giữa các lãnh sự quán của họ, với cơ sở Houston của Trung Quốc giao tiếp không chính thức với lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Vũ Hán. Moon lưu ý rằng lãnh sự quán Vũ Hán được báo cáo vẫn bị đóng cửa do coronavirus, "vì vậy Trung Quốc có thể đóng cửa và leo thang chiến tranh ngoại giao ít nhất có thể".

Một ‘mạng lưới gián điệp rộng lớn’

Hôm thứ Tư, Biegun nói với Ủy ban Đối ngoại Thượng viện rằng Trump chuyển sang đóng cửa lãnh sự quán vì sự xâm lược ngày càng tăng của Trung Quốc.

Biegun chỉ ra "sự gián điệp thương mại và trộm cắp tài sản trí tuệ từ các công ty Mỹ, đối xử bất bình đẳng với các nhà ngoại giao, doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ và nhà báo của chúng ta bởi phía Trung Quốc, và lạm dụng sự tự do học thuật của Mỹ và sự chào đón nồng hậu đối với sinh viên quốc tế để đánh cắp công nghệ nhạy cảm và nghiên cứu từ các trường đại học của chúng ta để nâng cao năng lực quân sự của Trung Quốc".

"Chính những yếu tố này đã khiến Tổng thống chỉ đạo một số hành động đáp trả, bao gồm cả thông báo hôm qua cho Trung Quốc rằng chúng ta đã rút lại sự chấp thuận để Trung Quốc vận hành lãnh sự quán của mình ở Houston, Texas", Biegun nói.t

Hôm thứ Tư, Trump nói "luôn luôn có thể" việc ông ấy sẽ ra lệnh đóng cửa thêm nhiều lãnh sự quán Trung Quốc, nói thêm rằng các quan chức Mỹ nghĩ rằng đã có một vụ hỏa hoạn tại lãnh sự quán Houston nhưng có vẻ như "bọn họ đang đốt tài liệu mật".

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Marco Rubio của bang Florida, chủ tịch đương nhiệm của Ủy ban Tình báo Thượng viện, đã viết trên Twitter hôm thứ Tư rằng việc đóng cửa lãnh sự quán Houston "cần phải xảy ra" và tuyên bố nơi đó là "trung tâm của mạng lưới gián điệp rộng lớn của đảng Cộng sản Trung Quốc".

Khi được hỏi về cáo buộc đó, một quan chức tình báo Mỹ đã đồng ý, nói với CNN rằng "tất nhiên nơi đó" được sử dụng để làm gián điệp. "Chúng tôi đã theo dõi họ trong một thời gian", họ nói. Quan chức đó từ chối bình luận về lý do tại sao chỉ bây giờ mới ra quyết định để đóng cửa lãnh sự quán Houston.

Quan chức an ninh quốc gia hàng đầu của Bộ Tư pháp cho biết việc đóng cửa không liên quan đến các cáo buộc liên bang chưa được tiết lộ hôm thứ ba đối với hai hacker Trung Quốc trong chiến dịch 10 năm nhằm đánh cắp tài sản trí tuệ từ hàng trăm doanh nghiệp trên toàn cầu, bao gồm gần đây từ bốn công ty Mỹ đang nghiên cứu coronavirus.

Thay vào đó, Trợ lý Bộ trưởng Tư pháp John Demers cho biết chính quyền đã chống lại lãnh sự quán Houston nhằm cản trở các hành vi trộm cắp bí mật quốc phòng và thương mại của Trung Quốc sau một chuỗi các hoạt động ngầm. "Không có một hành động thực sự đặc biệt nào mà là sự tích tiểu thành đại của những việc chúng ta đã thấy theo thời gian và một quyết định mạnh mẽ được đưa ra không chỉ để đối đầu chung chung mà thực sự cản trở Trung Quốc bằng cách đóng cửa lãnh sự quán đó", Demers nói.

Các cựu quan chức Mỹ cảm thấy bối rối. Ông Daniel Russell, cựu Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương người đã từ chức năm 2017, nói rằng khi ông ấy còn làm ở Nhà nước và Hội đồng An ninh Quốc gia, "lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston không có tiền sử gì đặc biệt để sử dụng làm cơ sở gián điệp".

"Thật khó để tôi thấu hiểu được những gì Trung Quốc có thể làm được từ ​​lãnh sự quán của nước mình ở Houston mà họ không thể làm được từ các lãnh sự quán ở Boston, Los Angeles hay New York, từ đại sứ quán ở DC hoặc thông qua những cơ sở không chính thức khác", Russell nói. "Khó có thể thể tin được việc đóng cửa một lãnh sự quán sẽ ngăn chặn được hành động gián điệp".

"Hành động khó hiểu này có vẻ chỉ là một lời dạo đầu cho bài phát biểu của ông Pompeo vào hôm thứ Năm”, Russell nói thêm. "Hành động này thực sự có mùi đánh lạc hướng".

• Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Steve Biegun: Gián điệp thương mại và trộm cắp tài sản trí tuệ từ các công ty Mỹ, đối xử bất bình đẳng với các nhà ngoại giao, doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ và nhà báo của chúng ta bởi phía Trung Quốc, và lạm dụng sự tự do học thuật của Mỹ và sự chào đón nồng hậu đối với sinh viên quốc tế để đánh cắp công nghệ nhạy cảm và nghiên cứu từ các trường đại học của chúng ta để nâng cao năng lực quân sự của Trung Quốc. Chính những yếu tố này đã khiến Tổng thống chỉ đạo một số hành động đáp trả, bao gồm cả thông báo hôm qua cho Trung Quốc rằng chúng ta đã rút lại sự chấp thuận để Trung Quốc vận hành lãnh sự quán của mình ở Houston, Texas.

Hoàng Phương