Tiền mã hoá bản chất là tài sản đầu cơ, không đảm bảo vai trò tiền tệ, thanh toán

Cần hiểu rủi ro khi tham gia "chơi" tiền mã hóa

Phó thủ tướng cho biếtthời gian vừa qua, Bitcoin và các loại tiền mã hóa tương tựhoạt động phân tán, có tính ẩn danh cao, không do cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiểm soát, phát hành. Việt Nam cũng như đa số các quốc gia khác không coi tiền mã hóa là tiền tệ và phương tiện thanh toán hợp pháp trên lãnh thổ quốc gia mình.

Tiền mã hóa là một hiện tượng, vấn đề rất mới, các quy định pháp luật cụ thể về tiền ảo, tài sản ảo tại Việt Nam chưa có; thực trạng diễn biến khá phức tạp, thu hút nhiều cá nhân quan tâm và tham gia mua bán, đầu tư giao dịch, nổi bật nhất trong đó là Bitcoin.

Các giao dịch chủ yếu là mua đi - bán lại trên sàn giao dịchnằm ngoài lãnh thổ Việt Nam từ lượng Bitcoin/các tiền mã hóa khác (Ethereum, LiteCoin...) có được do mua bán trao tay hoặc từ hoạt động “đào” (khai thác)dựa trên các hệ thống máy tính chuyên dụng, cấu hình cao nhập khẩu.

Bên cạnh đó, lượng máy tính “đào” Bitcoin nhập khẩu về Việt Nam thời gian qua cũng tăng khá cao. Từ năm 2017 đến nay có đến 15.600 máy đào tiền mã hóa được nhập khẩu vào Việt Nam, riêng từ đầu năm 2018 đến nayđã làm thủ tục cho 3.664 máy xử lý dữ liệu tự động khai thác tiền mã hóa nhập khẩu về TP.HCM.

Tại công văn số 5484/VPCP-KTTH ngày 9.6.2018, Chính phủ đã giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan nghiên cứu, xem xét việc tạm ngừng nhập khẩu máy xử lý dữ liệu tự động khai thác tiền mã hóa theo thẩm quyền và quy định pháp luật hiện hành.

Theo Phó thủ tướng, giải pháp Chính phủ,các bộ, ngành đã và sẽ thực hiện là làm sao để người dân hiểu được thực chất về rủi ro khi tham gia đầu tư, giao dịch các loại tiền mã hóa,được thể hiện trên 2 khía cạnh: rủi ro liên quan đối với sự ổn định của thị trường tài chính và rủi ro đối với sự ổn định và trật tự xã hội.

Chính phủ cũng đã đã có chỉ đạo và các bộ, ngành, địa phươngđã chủ động triển khai một số công việc, biện pháp giúp người dân hiểu được rủi ro, thận trọng, cảnh giác khi tham gia đầu tư, giao dịch mua bán tiền mã hóa, ngăn ngừa ảnh hưởng tiêu cực của tiền mã hóa.

NHNN đã khẳng định quan điểm rằng, Bitcoin và các loại tiền mã hóa tương tự khác không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam; việc phát hành, cung ứng, sử dụng Bitcoin và các loại tiền mã hóa tương tựlàm phương tiện thanh toán là hành vi bị cấm tại Việt Nam.

Ngày 21.8.2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1255/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Hoàn thiện khung pháp lý để quản lý, xử lý đối với các loại tài sản ảo, tiền điện tử, tiền ảo” (Đề án 1255), trong đó đã giao Bộ Tư pháp là cơ quan đầu mối rà soát, đánh giá thực trạng về tiền mã hóavà lập đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật về quản lý tiền mã hóa, tài sản "ảo"; thời gian hoàn thành là trong năm 2018.

Bên cạnh đó, NHNNđã xây dựng báo cáo rà soát, đề nghị sửa đổi, bổ sung, ban hành văn bản quy phạm pháp luật mới về tiền tiền mã hóa, trong đó làm rõ khái niệm, bản chất, hình thái biểu hiện của loại hình này, đối tượng quản lý cũng như đề xuất các giải pháp phù hợp giúp quản lý hoạt động, cung ứng, phát hành, sử dụng tiền mã hóa tại Việt Nam (dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ vào tháng 8.2018).

Kiến nghị phát hành loại hình công cụ thanh toán tiền mã hóa​

Về đề nghị của đại biểu quốc hội Huỳnh Thành Chung xem xét phát hành loại hình công cụ thanh toán tiền mã hóa trong tương lai, Phó thủ tướng khẳng định: Đến thời điểm hiện tại, tiền mã hóa (Bitcoin và một số tiền mã hóa nổi bật khác) chưa thể trở thành tiền tệ, phương tiện thanh toán có khả năng thách thức các đồng tiền quốc gia, mạng thanh toán hiện hành.

Đó là khả năng chấp nhận tiền mã hóa như một trung gian trao đổi an toàn, hiệu quả ở thời điểm hiện nay là rất thấp. Các giao dịchchủ yếu là giao dịch mua đi, bán lại với mục đích đầu tư, đầu cơ chứ không phục vụ cho mục đích sử dụng như một phương tiện trao đổi, thanh toán hàng hóa dịch vụ.

Trên bình diện quốc tế, tiền mã hóa(Bitcoin và một số đồng tiền mã hóa nổi bật khác) mới chỉ được chấp nhận trong các web hoạt động mờ ám(dark web) và tại một số ít các đơn vị cung ứng hàng hóa, dịch vụ như một công cụ quảng bá hình ảnh là chính.

Bitcoin nói riêng và các đồngtiền mã hóa khác có mức độ biến động rất mạnh, không giống với đặc trưng ổn định thông thường của các đồng tiền quốc gia. Mức biến động mạnh của Bitcoin nói trên khiến nó không thể đóng vai trò công cụ lưu trữ giá trị hiệu quả.

Cuối cùng, Bitcoin và các đồng tiền mã hóa cũng thất bại trong vai trò là một đơn vị kế toán (unit of account) khi rất ít các công ty, tổ chức thực hiện hạch toán, kế toán, lập báo cáo tài chính quy đổi theo Bitcoin hay tiền mã hóa.

Với những thuộc tính trên, Bitcoin và các đồng tiền mã hóa mang bản chất của một loại tài sản/công cụ đầu cơ tài chính, chưa thể đảm đương vai trò, chức năng của một phương tiện thanh toán đích thực.

Bên cạnh đó, dù các nước còn chưa thống nhất quan điểm, cách thức đối xử, cơ chế quản lý đối với tiền mã hóa nhưng không một quốc gia/khu vực nào trên thế giới công nhận Bitcoin hay một loại tiền mã hóa tương tự là tiền pháp định (legal tender), được Chính phủ, Ngân hàng Trung ương bảo đảm và được hệ thống pháp luật bảo vệ.

Đề xuất của đại biểu về một đồng tiền mã hóa được phát hành và bảo lãnh thanh toán bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền là một vấn đề rất mới, đòi hỏi kiến thức, chuyên môn sâu. Một số tổ chức tài chính quốc tế lớn như Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cũng thận trọng với đề xuất này. Các ngân hàng trung ương trên thế giới vẫn đang tìm hiểu, theo dõi chặt chẽ các công nghệ liên quan trong khi vẫn giữ cách tiếp cận thận trọng đối với việc áp dụng, triển khai.

Cho tới nay, một số thử nghiệm tại hệ thống thanh toán của một số nước như Canada, Nhật Bản, Singapore... về một đồng tiền mã hóa phục vụ giao dịch liên ngân hàng giá trị lớn giữa ngân hàng trung ương với các ngân hàng thương mại vẫn chưa chứng tỏ được tính hiệu quả, kết quả thuyết phục, làm căn cứ cho việc phát hành một đồng tiền như vậy.