Tiền Giang: Huyện Cái Bè 'lỡ tay' cho phá đập, nước mặn phá vườn cây tiền tỉ của dân

Nước mặn tràn ngập hơn 170 héc-ta vườn cây ăn trái đặc sản

Gần 1 tuần qua, chiếc mô-tơ điện của ông Nguyễn Văn Cam (ấp An Hòa, xã Đông Hòa Hiệp, H.Cái Bè, tỉnh Tiền Giang) gần như phải hoạt động 24/24 để bơm nước mặn trong các con mương của vườn sầu riêng rộng 9.500 m² ra bên ngoài. Ông Cam than thở: “Tốn tiền điện là một chuyện, nhưng bi kịch hơn là vườn sầu riêng đang bị suy thoái và có nguy cơ chết sạch vì nhiễm nước mặn, thiệt hại phải tính bằng tiền tỉ”.

Ông Cam là 1 trong số hơn 450 nhà vườn của ấp An Hòa đang khốn đốn vì bất thình lình bị nước mặn tràn ngập vườn cây ăn trái đặc sản, chủ yếu là sầu riêng và mít Thái, khiến nguy cơ chết cây, thiệt hại hàng trăm tỉ đồng hiển hiện trước mắt. Nguyên nhân là con đập ngăn mặn ở vàm rạch Cái Sơn (phía trên là đường giao thông) đang bảo vệ rất hiệu quả hơn 170 héc-ta vườn cây ăn trái của ấp An Hòa (trong đó có khoảng 80 héc-ta vườn sầu riêng đang cho thu hoạch), bị phá tan tành khiến nước mặn từ sông Tiền đổ vào tràn ngập cả ấp.

Theo ông Lê Tấn Phi - nhà cách con đập ngăn mặn bị phá khoảng 50 mét, từ đầu mùa hạn hán, xâm nhập mặn đến nay con đập phát huy hiệu quả rất tốt, bảo vệ được các vườn cây ăn trái của ấp. Trưa 16.3, ông Lê Văn Hưởng, Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang, đã đến thị sát đập ngăn mặn rạch Cái Sơn trong chuyến kiểm tra tình hình hạn mặn, cung cấp nước tưới cho người dân.

Do đập ngăn mặn bị phá tan tành nên nước mặn từ sông Tiền tràn ồ ạt vào vườn cây ăn trái đặc sản, gây thiệt hại nặng - Ảnh: Thanh Anh

Tại đây, ông Hưởng đã chỉ đạo UBND H.Cái Bè phải đắp thêm 1 con đập phía trong đập ngăn mặn hiện hữu, ở nơi hẹp nhất của rạch Cái Sơn, tạo thành ao chứa và bơm nước ngọt từ sà lan cung cấp, phục vụ nhu cầu của người dân. Khi hình thành ao chứa nước ngọt, chính quyền địa phương phải cho lót vải bạt bên dưới đáy, ngăn ngừa nước mặn xâm nhập vào nguồn nước ngọt.

“Chiều cùng ngày UBND huyện cho sà lan chở máy đào đất Kobe đến phía ngoài con đập ngăn mặn. Sau đó họ… phá đập để sà lan chở máy xúc đi vào rạch, đắp con đập bên trong, vậy là nước mặn từ sông Tiền tha hồ tràn vào. Điều trớ trêu là đến ngày 22.3 con đập mới đắp để giữ ngọt cũng vô tác dụng vì bị nhiễm nước mặn nên phá bỏ, từ đó đến nay cứ thủy triều lên thì nước mặn từ sông Tiền ào ào tràn qua con đập bị phá vào sâu trong rạch Cái Sơn, gây ngập toàn bộ các vườn cây ăn trái đặc sản của ấp”, ông Phi kể.

Theo ông Phi, những người phá đập ngăn mặn cho rằng họ thực hiện chỉ đạo của cấp trên, phá bỏ đập để… đặt cống. Nhưng điều làm mọi người bức xúc là đơn vị thi công không hề có thông báo trước để người dân chuẩn bị, gia cố cống bọng trong vườn ngăn nước mặn, nên không ai kịp trở tay. Theo thông tin PV có được, những người phá đập ngăn mặn Cái Sơn gây thiệt hại cho nhà vườn thuộc 1 công ty xây dựng của H.Cái Bè.

Ông Phạm Thanh Cường, chủ vườn mít Thái và sầu riêng ở tổ 10, cho biết từ khi đóng cống ngăn mặn thì các con mương trong vườn cây dần khô cạn, nhưng nhà vườn trong ấp chấp nhận đi mua nước ngọt với giá vài chục ngàn đồng/m³ để tưới cây cầm cự. Nhưng hơn nửa tháng qua nhiều vườn cây bắt đầu suy thoái và chết dần, vì nước trong mương vườn đầy ắp với độ mặn dao động từ 1,1g/lít đến hơn 3g/lít đã thấm sâu vào đất, làm ảnh hưởng đến bộ rễ của cây.

“Do nước mặn tràn vào mà cá nuôi dưới mương vườn của tui chết sạch. Còn mít Thái, sầu riêng, tui lấy nước từ hệ thống nước sinh hoạt nông thôn để tưới cầm chừng, nhưng vẫn bị vàng lá, suy thoái nặng vì nước mặn ngấm trong đất. Trong ấp này rất nhiều vườn mít, sầu riêng đã bắt đầu rụng lá, có nguy cơ chết trắng”, ông Cường cho biết.

Nguy cơ thiệt hại tiền tỉ suốt nhiều năm

Theo ông Cam, kinh nghiệm cho thấy cây sầu riêng chỉ chịu được nước mặn có nồng độ dưới 0,5g muối/lít, cây mít Thái chịu được độ mặn chỉ hơn 1g/lít, nên việc chết cây là không thể tránh khỏi. “Điều nguy hiểm nhất là hiện nay nước mặn từ 1-3g đã thấm sâu vào đất dưới chân vườn, nên sau đợt thiệt hại này việc cải tạo, khôi phục vườn cây ăn trái sẽ rất khó khăn, vì cần có thời gian để rửa mặn cho đất”, ông Cam lo lắng nói.

Theo tính toán của nhiều nhà vườn, 1 héc-ta vườn sầu riêng 5 năm tuổi cho thu hoạch 20 tấn trái/héc-ta/năm, bán với giá bình quân 50.000 đồng/kg thì nhà vườn thu được 1 tỉ đồng/năm. Trong khi đó mít Thái đầu tư khoảng 200 triệu đồng/héc-ta, sau 2 năm bình quân thu hoạch 500 triệu đồng/héc-ta/năm. Nếu cây chết, không chỉ tính thiệt hại trước mắt mà còn phải tính đến những thiệt hại của nhà vườn trong thời gian khôi phục vườn cây như nguyên trạng.

Ông Võ Minh Nhựt, Chủ tịch UBND xã Đông Hòa Hiệp, cho biết đã nắm được thông tin người dân ấp An Hòa phản ứng gay gắt về việc cống ngăn mặn rạch Cái Sơn bị phá khiến nước mặn tràn vào gây thiệt hại vườn cây ăn trái. “Công trình này của Ban quản lý dự án H.Cái Bè đầu tư thi công, phá đập ngăn mặn không hiệu quả để đặt ống cống tròn. UBND xã đã báo cáo tình hình dân phản ứng công trình vì bị thiệt hại với UBND huyện”, ông Nhựt nói.

Tuy nhiên, dù PV nhiều liên hệ với ông Nguyễn Quốc Thanh, Chủ tịch UBND H.Cái Bè, để hỏi rõ lý do vì sao phải phá đập ngăn mặn trong cao điểm hạn hán, xâm nhập mặn khiến người dân bị thiệt hại nặng, nhưng ông này không nghe máy. Trong khi đó ông Nguyễn Thiện Pháp, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Tiền Giang, rất bất ngờ khi biết thông tin UBND H.Cái Bè cho phá đập ngăn mặn ở thời điểm này để đặt cống khiến nước mặn tràn vào gây thiệt hại nặng vườn cây ăn trái của người dân. “Chi cục Thủy lợi không biết việc này, chúng tôi sẽ cho kiểm tra ngay”, ông Pháp nói.

Theo Chi cục Thủy lợi Tiền Giang, trong mùa hạn hán, xâm nhập mặn năm nay UBND tỉnh Tiền Giang đã chi hơn 120 tỉ đồng để vận chuyển, cung cấp nước ngọt phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân và cứu các vườn cây ăn trái đặc sản, trong đó có khoảng 1,3 triệu m³ nước ngọt để cứu hơn 13.000 héc-ta vườn sầu riêng đang cho trái. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã duyệt chi cho Tiền Giang 70 tỉ đồng kinh phí phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

Nhiều vườn sầu riêng ở ấp An Hòa đã bắt đầu rụng lá, có nguy cơ chết cây do nước mặn - Ảnh: Thanh Anh

“Trong lúc UBND tỉnh và người dân nỗ lực chống hạn hán, xâm nhập mặn, bằng mọi giá cứu vườn cây ăn trái đặc sản trị giá tiền tỉ thì UBND H.Cái Bè lại cho phép phá đập ngăn mặn, khiến hàng trăm gia đình bị thiệt hại, là điều khó có thể chấp nhận. Cái đập ngăn mặn đang rất hiệu quả, nếu muốn phá ra đặt cống thì chờ đến lúc nước hết mặn thi công cũng đâu có muộn. Bây giờ cả trăm nhà vườn bị thiệt hại nặng, ai chịu trách nhiệm?”, ông Cam đặt vấn đề.

Theo luật sư Nguyễn Minh Tấn (Tiền Giang), trước mắt UBND tỉnh Tiền Giang và các cơ quan hữu trách cần phải xác minh làm rõ cá nhân, tổ chức nào đứng sau hành vi phá đập ngăn mặn khiến hàng trăm nhà vườn ở ấp An Hòa bị thiệt hại nặng. Từ đó sẽ xử lý hành vi này theo điều 5 Nghị định 104/2017/NĐ-CP của Chính phủ, quy định "Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng chống thiên tai, khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi, đê điều".

Tại khoản 5, điều 5 của Nghị định này nêu rõ: cá nhân có hành vi làm hư hại công trình phục vụ phòng chống thiên tai bị phạt tiền từ 25 - 40 triệu đồng. Nếu tổ chức vi phạm thì mức phạt tiền bằng 2 lần đối với cá nhân. “Ngoài việc các cá nhân, tổ chức thực hiện việc phá đập ngăn mặn Cái Sơn bị xử phạt hành chính, những chủ vườn ở ấp An Hòa bị thiệt hại do nước mặn cần thống kê, đánh giá mức độ thiệt hại tài sản cụ thể của vườn cây ăn trái, sau đó gửi đơn đến tòa án khởi kiện những người chủ trương và thực hiện phá đập ngăn mặn, yêu cầu họ phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại”, luật sư Tấn nói.

Thanh Anh