Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã 'hạ cánh mềm' chưa?

"Rã đông” sau Nghị định 08

Từ sau các vụ việc trên thị trường tài chính hồi tháng 10.2022, thị trường TPDN gặp khủng hoảng. Điều này khiến nhà đầu tư mất niềm tin, DN bị áp lực phải mua lại trái phiếu đã phát hành, cũng như không phát hành được trái phiếu mới để huy động nguồn vốn cho sản xuất kinh doanh.

Tại cuộc tọa đàm "Thúc đẩy phát triển thị trường TPDN hiệu quả, an toàn, bền vững” do Cổng thông tin điện tử chính phủ tổ chức chiều 4.12, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng trong bối cảnh đó, Chính phủ ban hành Nghị định 08 đã có nhiều tác động tích cực.

Theo ông Dương, Nghị định 08 có chính sách hoãn thực hiện số quy định của Nghị định 65; cho phép DN và nhà đầu tư có thể có các cơ chế đàm phán, giãn, hoãn và hoán đổi trái phiếu đã phát hành… trên tinh thần rủi ro chia sẻ, lợi ích hài hòa giữa các bên. Qua đó, thị trường đã có những dấu hiệu tích cực hơn.

“Trong quý 1 hầu như không có đợt phát hành nào nào, từ quý 2 trở đi, tháng sau khối lượng phát hành đều cao hơn tháng trước. Tới hết tháng 11, có 77 DN phát hành khối lượng khoảng 220.000 tỉ đồng. DN và trái chủ đã rất nỗ lực thực hiện đàm phán thanh toán trái phiếu đến hạn”, ông Dương nêu và cho biết có khoảng 40% khối lượng trái phiếu chậm trả của 68 DN thì đến nay đã có phương án đàm phán, tỷ lệ đàm phán thành công tăng từ 16% tháng 2.2023 lên 63% vào tháng 10.2023.

TS Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng BIDV cũng đánh giá Nghị định 08 tháo gỡ những vướng mắc hiện hữu như cho phép giãn hoãn, quay vòng... nợ trái phiếu với những điều kiện mới thuận lợi hơn so với trước đây.

“Với Nghị định 08, đây là quyết sách chưa từng có trong tiền lệ, tức là cho phép hoán đổi trái phiếu lấy sản phẩm là bất động sản (BĐS) hoặc thứ khác. Đây là tháo gỡ rất quan trọng cho thị trường BĐS”, ông Lực nêu và cho rằng song song với Nghị định 08, Thủ tướng cũng tháo gỡ cả kênh tín dụng, cả kênh thị trường BĐS với nhiều công điện, nhiều chỉ thị trong thời gian vừa qua.

760 mã trái phiếu của hơn 200 doanh nghiệp giao dịch trên sàn

Các chuyên gia cũng cho rằng một điều rất đáng chú ý là việc đưa vào vận hành hệ thống giao dịch tập trung TPDN riêng lẻ. Đây là điểm quan trọng làm tăng thanh khoản.

Ông Nguyễn Anh Phong, Tổng giám đốc Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) chia sẻ thêm, ngày 19.7, hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ tập trung đầu tiên của Việt Nam đã đi vào hoạt động.

“Ngày đầu tiên đi vào giao dịch, chúng tôi có 19 trái phiếu của 3 DN tham gia đăng ký giao dịch; đến nay đã có 760 trái phiếu của hơn 200 DN đăng ký. Như vậy cỡ khoảng 2/3 các DN cũng như trái phiếu trên thị trường đã được đăng ký trên hệ thống giao dịch tập trung này”, ông Phong nói.

Về quy mô giao dịch, ông Phong cho biết đã có những tăng trưởng so với ngày giao dịch đầu tiên, hiện nay trung bình một phiên trên 3.000 tỉ đồng. Tổng 5 tháng kể từ khi đi vào giao dịch đến giờ khoảng trên 1,2 nghìn tỉ/phiên. Đây là tín hiệu rất tốt đối với thanh khoản trên thị trường. Điều này cũng góp phần quay ngược tác động lại thị trường phát hành sơ cấp.

Ông Phong cũng cho hay hiện nay tất cả giao dịch thứ cấp, thông tin về giao dịch được tổng hợp trên chuyên trang thông tin về TPDN riêng lẻ. Trên hệ thống này có các thông tin thứ cấp và thông tin trên thị trường sơ cấp về kết quả chào bán cũng như các hoạt động giao dịch.

Bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng giám đốc Công ty Quản lý quỹ SSI bày tỏ: “Từ cuối năm 2022, toàn bộ các thành viên thị trường có chung một mối quan ngại là liệu rằng đến năm 2023 điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Đến thời điểm này, tôi cũng như tất cả các anh chị ở đây, chúng ta đều có thể nói rằng đã có "hạ cánh mềm" cho sự việc này”.

Bà Ngọc Anh cho rằng Bộ Tài chính đã quyết liệt đưa ra Nghị định 08 để có cơ sở pháp lý giúp các bên cùng đàm phán và gia hạn và việc đưa vào vận hành thị trường trái phiếu riêng lẻ thứ cấp. Điều này diễn ra trong một thời gian nhanh, chưa từng có tiền lệ đã hỗ trợ rất lớn cho việc xây dựng lại niềm tin của nhà đầu tư và thị trường.

Theo bà Ngọc Anh, nếu như trước đây, các nhà đầu tư thứ cấp chỉ có thể thông qua hệ thống phân phối, bên môi giới bán hàng để tiếp cận thông tin và thông tin được truyền tải một cách không đầy đủ, thì hiện nay, thông qua thị trường trái phiếu tập trung, nhà đầu tư hoàn toàn có quyền và có khả năng tiếp cận được đầy đủ tất cả thông tin mà họ muốn tiếp cận.

“Như vậy sẽ giảm thiểu rủi ro việc các hệ thống phân phối đưa ra những mời chào quá mức hay lời hứa đây là những sản phẩm không rủi ro. Tôi nghĩ rằng việc vận hành thị trường TPDN riêng lẻ này đóng một vai trò rất quan trọng đem lại tính minh bạch cho thị trường, đặc biệt đối với các nhà đầu tư cá nhân”, bà Ngọc Anh nói.

Đề cập đến tính thanh khoản của thị trường, đại diện quỹ SSI cho rằng nếu trước đây các nhà đầu tư không có một thị trường để giao dịch, mua đi bán lại thì hiện nay họ đã có một thị trường giao dịch điện tử để mua đi bán lại với những điều khoản, điều kiện và cam kết rất rõ ràng.

“Tôi nghĩ rằng, thời điểm sắp kết thúc 2023 cũng là thời điểm tất cả chúng ta đều thấy rằng một năm rất khó khăn đã đi qua và thực sự đây là cơ hội, tiền đề để sang năm 2024 sẽ có những tăng trưởng vượt bậc trong thị trường này”, bà Ngọc Anh nêu.