Thấy gì khi khối ngoại liên tục rút ròng trên thị trường chứng khoán?

Cụ thể, tính từ đầu năm đến nay, do lo ngại tác động của dịch bệnh đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu, khối ngoại đã bán ròng ở hầu hết các thị trường mới nổi trong khu vực, bao gồm Việt Nam (138 triệu USD), Philppines (434 triệu USD), Thái Lan (2,244 triệu USD), Malaysia (1,124 triệu USD) …

Theo Công ty Chứng khoán KB (KBSV), xu hướng rút ròng này là một trong những nguyên nhân chính khiến các thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam lao dốc mạnh trong bối cảnh dòng tiền trong nước tham gia khá dè dặt. Trong quá khứ từ năm 2014 đến nay, đã có 3 giai đoạn khối ngoại rút ròng mạnh.

Cụ thể, giai đoạn 1, vào giai đoạn nửa cuối năm 2004, nhà đầu tư nước ngoài bán ròng mạnh ở các thị trường mới nổi do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) dừng gói kích cầu QE3 và giá dầu lao dốc mạnh do lo ngại tăng trưởng kinh tế suy giảm ở Trung Quốc. Trong giai đoạn này, chỉ số VN-Index xuất hiện nhịp lao dốc mạnh và tạo đáy ở thời điểm cuối 2014 khi nhà đầu tư nước ngoài dừng bán ròng.

Giai đoạn 2, vào quý 4/2015 và 2 tháng đầu năm 2016, động thái phá giá đồng nhân dân tệ cùng các lo ngại về suy thoái kinh tế ở Trung Quốc kết hợp với việc Fed thắt chặt chính sách tiền tệ khiến dòng vốn rút ròng ở cả thị trường chứng khoán Việt Nam cũng như các thị trường mới nổi trong khu vực. Trong giai đoạn này, dòng tiền trong nước hoạt động tích cực, kết hợp với đà hồi phục ở nhóm cổ phiếu dầu khí nhờ đà hồi phục của giá dầu, chỉ số VN-Index chỉ chịu mức điều chỉnh nhẹ trong thời gian ngắn.

Giai đoạn 3, vào năm 2018, dòng vốn toàn cầu đã rút khỏi các thị trường mới nổi khi mà các yếu tố rủi ro gia tăng như chiến tranh thương mại, Fed tăng lãi suất. Đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, việc chỉ số VN-Index đạt đỉnh giai đoạn cuối quý 1/2018 cũng là nguyên nhân khiến áp lực bán từ khối ngoại gia tăng mạnh. Trong giai đoạn này, chỉ số VN-Index sụt giảm giai đoạn nửa đầu năm, trước khi đi ngang với biên độ dao động mạnh.

Trong khi đó, khối ngoại bán ròng mạnh trên thị trường chứng khoán Việt Nam ở thời điểm hiện tại do dịch COVID-19. “Đối với giai đoạn bán ròng hiện tại, chúng tôi đánh giá dòng vốn khó có thể đảo ngược trong tương lai gần nếu không xuất hiện các thông tin hỗ trợ cụ thể như việc dịch bênh được kiểm soát, kinh tế toàn cầu cho thấy khả năng hồi phục rõ rệt…

Việc các ngân hàng trung ương tăng cường các chính sách kích thích kinh tế là một tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, dư địa nới lỏng chính sách của các ngân hàng trung ương không còn lớn như giai đoạn hậu khủng hoảng 2008-2009. Điều này đồng nghĩa với việc tác động của các chính sách này sẽ bị hạn chế đáng kể và khó có thể là động lực giúp xu hướng rút vốn ròng được đảo ngược. Đối với các động lực thu hút vốn ngoại trong nước, câu chuyện thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước sẽ khó có thể được đẩy mạnh”, KBSV nhận định.

Đáng chú ý, mặc dù chịu áp lực bán từ khối ngoại ở thời điểm hiện tại tương đồng với giai đoạn 2 (cuối 2015, đầu 2016), thế nhưng chỉ số VN-Index có diễn biến tiêu cực hơn hẳn 3 giai đoạn trước. Nguyên nhân là áp lực bán đến từ cả khối nhà đầu tư trong nước trước các lo ngại về tác động của dịch COVID-19.

“Khác với các giai đoạn trong quá khứ, khi mà kinh tế Việt Nam tỏ ra tương đối vững vàng trước các biến động bên ngoài, ở giai đoạn hiện tại, dịch COVID-19 dự báo sẽ tác động mạnh đến tăng trưởng kinh tế cũng như lợi nhuận các doanh nghiệp trong nước. Nghiêm trọng hơn là có thể dẫn đến khủng hoảng kinh tế quy mô toàn cầu.

Nhìn lại giai đoạn năm 2003, bối cảnh kinh tế toàn cầu vừa hồi phục từ khủng hoảng tại Mỹ cuối năm 2000 và khủng hoảng châu Á cuối những thập niên 90, tác động của dịch SARS đã là tương đối rõ nét đến tăng trưởng kinh tế. Ở thời điểm hiện tại, mặc dù chưa có cơ sở để đánh giá chi tiết, chúng tôi cho rằng dịch COVID-19 sẽ có tác động lớn hơn nhiều khi mà kinh tế toàn cầu trước đó đã cho thấy các dấu hiệu suy yếu. Các ngân hàng trung ương không còn nhiều dư địa nới lỏng chính sách, trong khi chu kỳ kinh tế đã trải qua giai đoạn tăng trưởng kéo dài hơn 10 năm kể từ cuộc khủng hoảng gần nhất.

Đối với kinh tế Việt Nam, mức độ hòa nhập và độ mở kinh tế có sự khác biệt hoàn toàn so với giai đoạn dịch SARS. Tác động của dịch COVID-19 đến biến động thị trường chứng khoán Việt Nam chắc chắn sẽ lớn hơn nhiều. COVID-19 không chỉ gây ra các ảnh hưởng lớn hơn đến tăng trưởng kinh tế trong nước, tăng trưởng lợi nhuận các doanh nghiệp niêm yết, mà còn tác động đến các kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, tăng vốn ngân hàng quốc doanh của Chính phủ”, KBSV dự báo.

Phan Diệu