Sốt hộ chiếu Ireland trước thềm Brexit

Khi thời hạn để Anh ra khỏi Liên minh châu Âu (EU), hay còn gọi là Brexit, ngày càng đến gần, bà Noeleen Hayes quyết định đã đến lúc xin hộ chiếu Ireland cho hai cậu con trai.

Người phụ nữ 42 tuổi sống ở Ferrmanagh, Bắc Ireland đã chi khoảng 300 Euro, tương đương 337 USD, để xin hộ chiếu Ireland cho hai cậu bé 11 và 12 tuổi. Mục đích của việc xin hộ chiếu này một phần nhằm đảm bảo hai cậu bé sau này sẽ được hưởng những chế độ phúc lợi của Liên minh châu Âu (EU) như học phí đại học và phí chăm sóc y tế thấp.

Một thỏa thuận hòa bình ký kết vào năm 1998 quy định 1,8 triệu người dân của Bắc Ireland có thể sở hữu hộ chiếu Ireland, hộ chiếu Anh hoặc cả hai.

"Tôi làm thế với hy vọng giữ được các quyền lợi cho các con với tư cách là người nắm giữ hộ chiếu Ireland và công dân EU, để chúng được học tập và làm việc ở bất kỳ đâu ở châu Âu hoặc ở Ireland", bà Hayes nói với hãng tin Bloomberg.

Tuy nhiên, đã xuất hiện những lo ngại rằng mọi chuyện có thể sẽ không đơn giản như vậy, vì nhiều chế độ phúc lợi EU đối với người Bắc Ireland sẽ bị xóa trừ phi Anh và EU đạt nhất trí rằng vùng này sẽ tiếp tục là một phần của EU sau Brexit. Những tranh cãi về quyền lợi chỉ là một phần nhỏ trong mâu thuẫn lớn hơn về Ireland - vấn đề có thể khiến Anh ra khỏi EU mà không có một thỏa thuận nào.

Địa vị của Bắc Ireland là một điểm gai góc trong cuộc đàm phán Brexit. Trọng tâm đàm phán cho đến nay vẫn là tránh phải lập các chốt kiểm soát biên giới, nhưng vấn đề cho phép người Bắc Ireland tiếp tục được hưởng các quyền lợi của công dân EU là rất "nan giải" - Thủ tướng Ireland Leo Varadkar nói hồi tuần trước.

Cũng trong tuần trước, 1.000 người có ảnh hưởng ở Bắc Ireland đã viết một bức thư gửi Thủ tướng Ireland, kêu gọi Dublin không từ bỏ vùng này.

Trong cuộc trưng cầu dân ý về Brexit, 56% cử tri Bắc Ireland chọn ở lại trong EU. Bởi vậy không có gì khó hiểu về việc hộ chiếu Ireland lại có sức hấp dẫn lớn đến như vậy đối với người Bắc Ireland ở thời điểm này. Dublin đã nhận được 180.000 đơn xin cấp hộ chiếu Ireland từ Bắc Ireland kể từ sau cuộc trưng cầu dân ý.

Nhiều người Bắc Ireland xin hộ chiếu Ireland với hy vọng sẽ được hưởng chăm sóc y tế miễn phí khi thăm châu Âu, công nhận bằng cấp trong toàn khối và được trợ cấp học phí đại học. Một công dân EU theo học ngành kỹ thuật tại Đại học Trinity ở Dublin chỉ phải trả 28.000 Euro học phí trong vong 4 năm. Trong khi đó, sinh viên không phải là công dân EU, như người Anh sau Brexit, sẽ phải đóng khoảng 100.000 Euro.

Vấn đề nằm ở chỗ nhiều chế độ trong số này bị ràng buộc bởi nơi cư trú. Chẳng hạn, một sinh viên cần phải sống ở EU trong 3-5 năm trước khi nhập học mới được hưởng mức học phí thấp hơn ở Dublin.

Giải pháp là công dân Bắc Ireland phải được xem như sống ở EU sau Brexit. Tương tự, EU đã đề xuất xem Bắc Ireland như một phần trong liên minh hải quan của khối sau khi Anh rời đi, để tránh phải lập lại các chốt kiểm soát biên giới. Tuy nhiên, Anh đã từ chối đề xuất này, cho rằng EU thực ra đang muốn sáp nhập Bắc Ireland.