Sai phạm tại Tập đoàn Cao su: Hơn 8.300 tỉ đồng đã bốc hơi như thế nào?

Như Một Thế Giới đã đưa tin ngày 12.12, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố bị can, lệnh khám xét và áp dụng các biện pháp ngăn chặn theo quy định của pháp luật đối với 5 vị nguyên lãnh đạo Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, gồm: Ông Lê Quang Thung - nguyên Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Cao su Việt Nam; Nguyễn Thành Châu - nguyên Giám đốc Công ty Cao su Đồng Nai; Nguyễn Văn Minh - nguyên Kế toán trưởng Công ty Cao su Đồng Nai; Nguyễn Hồng Phú - nguyên Giám đốc Công ty Cao su Phú Riềng; Hoàng Văn Sơn - Kế toán trưởng Công ty Cao su Phú Riềng. Các bị cáo trên đều bị khởi tố về tội "Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng".

Thanh tra Chính phủ từng cho biết hàng loạt sai phạm lớn xảy ra tại Tập đoàn trong thời gian ông Lê Quang Thung giữ vai trò Tổng giám đốc, Chủ tịch HĐQT VRG. Trong nhiều năm, lợi nhuận đạt được của VRG chủ yếu từ kết quả kinh doanh sản phẩm cây cao su, trong khi đó, việc "rót" tiền nhà nước vào công ty sân sau, đầu tư ngoài ngành... gây ra nhiều thua lỗ, sai phạm. Theo đó, Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu xử lý về kinh tế với số tiền hơn 8.300 tỉ đồng.

Theo kết luận thanh tra tại Tập đoàn Công nghiệp cao su, tính đến 31.1.2011, tập đoàn đã đầu tư ra ngoài ngành nghề kinh doanh chính hơn 2.420 tỉ đồng, chiếm 13,03% vốn điều lệ và chiếm 13,25% tổng vốn đầu tư tài chính, chủ yếu lấy từ nguồn vốn điều lệ do Nhà nước đầu tư.

Cụ thể, VRG đã đầu tư hàng nghìn tỉ đồng vào các công ty hoạt động trong các lĩnh vực thủy điện, xi măng, kinh doanh khách sạn, thép, chứng khoán... tuy nhiên nhiều năm liên tục không có lợi nhuận được chia. Đơn cử, VRG đầu tư hơn 390 tỉ đồng vào Công ty cổ phần Đầu tư thủy điện VRG Phú Yên, Công ty cổ phần Xi măng FICO Tây Ninh, Tổng công ty Xây dựng miền Trung nhưng trong 5 năm liên tục (từ 2006 - 2011) không có lợi nhuận được chia...

Nghiêm trọng nhất phải kể đến vụ việc một số cá nhân là lãnh đạo VRG và đơn vị thành viên thao túng "công ty sân sau" thông qua việc góp vốn vào Công ty CP Chế biến và xuất nhập khẩu thủy sản Đồng Tháp (DSEC). Đáng chú ý, những đơn vị thành viênđã sử dụng quỹ phúc lợi của công ty để góp vốn, khi quyết định đầu tư góp vốn đã không xây dựng đề án, không có ý kiến đồng ý của VRG là trái quy định về quản lý vốn nhà nước.

Từ khi thành lập đến năm 2012, DSEC liên tục bị thua lỗ nhưng vẫn được Công ty Tài chính TNHH MTV Cao su Việt Nam và các đơn vị góp vốn ưu ái cho vay bằng những hợp đồng vay, hồ sơ thế chấp và bảo lãnh không đủ căn cứ pháp lý. Nhiều khoản vay còn bị DSEC sử dụng sai mục đích, chiếm dụng vốn gây thiệt hại nhiều tỉ đồng.

Thanh tra Chính phủ cho biết việc đầu tư góp vốn, quản lý sử dụng vốntại DSEC có nhiều sai phạm, có dấu hiệu cố ý làm trái các quy định của nhà nước trong việc góp vốn, sử dụng vốn đầu tư, gây thiệt hại lớn cho nhà nước và doanh nghiệp, hoạt động kinh doanh của công ty liên tục lỗ, đến nay đã mất hết vốn điều lệ khoảng 144 tỉ đồng và dư nợ không có khả năng thanh toán hơn 253 tỉ đồng.

Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra hàng loạt công ty con của VRG không yêu cầu đối tác phải bảo lãnh việc thực hiện hợp đồng theo quy định; nhiều sai phạm trong quản lý đất đai, tài chính, đầu tư xây dựng... việc quản lý, thực hiện đầu tư các dự án trồng mới cao su của đơn vị thành viên là Công ty TNHH MTV Cao su Phú Riềng bị buông lỏng cả về cơ chế và công tác quản lý điều hành, dẫn đến xảy ra nhiều sai phạm từ khâu khảo sát, lập, trình duyệt và thực hiện dự án, gây thiệt hại lớn về kinh tế.

Cũng theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, Hội đồng thành viên VRG quyết định tăng vốn điều lệ năm 2010 và 2011 cho VRG và các đơn vị thành viên trước khi được Thủ tướng phê duyệt, chưa đúng quy định về trình tự, thủ tục, thẩm quyền phê duyệt tăng vốn điều lệ.

Cụ thể, tăng vốn điều lệ tại Công ty Tài chính TNHH MTV cao su Việt Nam 500 tỉ đồng; tăng vốn điều lệ 3 công ty TNHH MTV với lý do cấp bù vốn thiếu hơn 507 tỉ đồng; khoản đầu tư tài chính dài hạn ra ngoài ngành nghề kinh doanh chính hơn 133 tỉ đồng; khoản trả nợ lãi vay ngân hàng hơn 120 tỉ đồng; các khoản VRG góp vốn vào 8 công ty cổ phần thuộc ngành nghề kinh doanh chính năm 2010 hơn 345 tỉ đồng, năm 2011 của công ty cổ phần hơn 1.491 tỉ đồng (tổng cộng hơn 1.837 tỉ đồng).

Bên cạnh đó, VRG còn quyết định tăng vốn điều lệ để góp vốn vào các công ty cổ phần thuộc ngành nghề kinh doanh chính chưa đúng thẩm quyền với hơn 3.540 tỉ đồng.

Vào ngày 5.12 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có yêu cầu về xử lý, thực hiện kết luận thanh tra tại VRG. Theo đó, Thủ tướng giao Bộ Công an báo cáo trước ngày 1.1.2018 kết quả điều tra, xử lý các sai phạm có dấu hiệu tội phạm xảy ra tại một số đơn vị thành viên VRG do Thanh tra Chính phủ chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra.

Thủ tướng giao Thanh tra Chính phủ kiểm tra, tổng hợp kết quả xử lý sau thanh tra theo kết luận thanh tra ngày 2.10.2014, báo cáo trước 1.2.2018. Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam báo cáo Thủ tướng trước ngày 1.7.2018 việc chấp hành quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản, đất đai tại doanh nghiệp và các đơn vị thành viên trong thời gian từ 2012 đến 2017.

Hiện nay, Cơ quan Cảnh sát điều tra đang điều tra vụ án "Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng", xảy ra tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, Tổng công ty Cao su Đồng Nai, Công ty Cao su Phú Riềng và các đơn vị có liên quan theo Quyết định khởi tố vụ án hình sự số 68/C46-P11 ngày 6.12.2017 của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an.

Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam tiền thân là Ban cao su Nam Bộ và chuyển thành Tổng công ty Cao su Việt Nam (trực thuộc Bộ Nông nghiệp) từ tháng 7.1977. VRG nhận quyết định thành lập Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam sau gần 30 năm hoạt động theo mô hình tổng công ty. Đến năm 2010, công ty mẹ của tập đoàn được chuyển thành Công ty TNHH MTV do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.

Hồi tháng 9 vừa qua, tập đoàn này đã công bố phương án cổ phần hóa với giá trị thực tế của doanh nghiệp cho mục đích xác định quy mô vốn điều lệ là 40.736 tỉ đồng, trong đó phần vốn Nhà nước chiếm hơn 95%. Góp phần lớn trong số này là quỹ đất rộng 244.000 ha phân bố rộng khắp tại 18 tỉnh thành trên cả nước, thuộc quyền sở hữu của công ty mẹ và các đơn vị thành viên. VRG dự kiến thu về gần 13.000 tỉ đồng từ bán một tỉ cổ phần trong lần đầu phát hành cổ phiếu ra công chúng.