Sai phạm nghìn tỉ khi di dời nhà máy, xây cao ốc trên 'đất vàng'

Theo Thanh tra Chính phủ, trong giai đoạn 2003-2016, UBND TP.Hà Nội và các sở ngành đã tích cực đưa các cơ sở sản xuất trong nội thành không còn phù hợp ra ngoại thành, đồng thời chuyển mục đích sử dụng các dự án thành văn phòng, nhà ở, trung tâm thương mại, bãi xe… Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đã xảy một số vi phạm, thiếu sót.

Về công tác di dời và chuyển mục đích sử dụng đất, theo Quyết định 86/2010 QĐ-TTg ngày 22.10của Thủ tướng, các doanh nghiệp có quyền sử dụng đất cũ phải di dời được phép hợp tác đầu tư với nhà đầu tư khác để thựchiện dự án.

Tuy nhiên, UBND TP.Hà Nội không có hướng dẫn và quy định cụthể nên các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước khi đưa vị trí đất vào hợp tác liên doanh thành lập pháp nhân mới với chủ đầu tư chuyển mục đích sử dụng đất đã xác định giá trị lợi thế đất chưa sát với thị trường.

Thanh tra Chính phủ nhận định, việc pháp luật không có quy định xác định lợi thế thương mại dối với giá trị quyền sửdụng đất khi thực hiện dự án là một trong những sơ hở chính sách gây thất thoát ngân sách nhà nước trong quá trình chuyển đổi mục đích sử dụng đất và thực hiện dự án ở những vị trí đắc địa.

Ví dụ như dự án tạo lô đất C3 là một phần dự án khu độ thị Trung Hòa Nhân Chính, khu đất sạch đã có hạ tầng được xây dựng bằng nguồn vốn ngân sách nhưng năm 2009, UBND TP.Hà Nội thu hồi và giao cho chủ đầu tư thực hiện dự án không qua đấu giá, vi phạm Luật Đất đai. Trách nhiệm thuộc UBND TP.Hà Nội và các sở KH-ĐT, Tài chính và TN-MT.

Thanh tra Chính phủ cũng nhận định có tình trạng doanh nghiệp không tổ chức đấu giá lựa chọn nhà đầu tư mà tự thỏa thuận, nên thu được thấp như tại dự án GP Complex (số 1 Phùng Chí Kiên), Tổ hợp trung tâm thương mại, dịch vụ tổng hợp, văn phòng, căn hộ cao cấp và khách sạn căn hộ (47 Nguyễn Tuân), Khu hỗn hợp trung tâm thương mại, dịch vụ công cộng, văn phòng và nhà ở để bán (219 Trung Kính), dự án Tòa nhà hỗn hợp văn phòng, dịch vụ thương mại, khách sạn và căn hộ thương mại (44 Yên Phụ)...

Cũng theo Thanh tra Chính phủ, Thủ tướng đã phê duyệt quy hoạch chung xây dựng thủ đô đến năm 2030 và tầm nhìn 205. Sau đó, UBND TP.Hà Nội đã ban hành kế hoạch triển khai 68 đồ án (35 đồ án quy hoạch phân khu và 33 đồ án chung).

Tuy nhiên, việc triển khai đồ án quy hoạch phân khu quá chậm. Đến thời điểm thanh tra vẫn còn 4 đồ án quy hoạch chưa được phê duyệt. Việc này ảnh hưởng đến công tác quản lý trật tự xây dựng đô thị, phá vỡ quy hoạch,gây quá tải cho mạng lưới giao thông và hạ tầng đô thị.

Thanh tra Chính phủ kiểm tra 38 dự án cho biết, công tác lập quy hoạch, phê duyệt quy hoạch còn nhiều hạn chế, phải điều chỉnh nhiều lần. Có 20/30 dự án vi phạm quy hoạch xây dựng, quản lý đầu tư xây dựng.

Sở Quy hoạch - Kiến trúc chấp thuận phương án kiến trúc không tuân thủ quy định của pháp luật và Sở Xây dựng cấp phép xây dựng theo phương án kiến trúc cho 10 dự án có thêm các tầng kỹ thuật không đúng với quy hoạch đã được phê duyệt. Một số chủ đầu tư dự án không sử dụng vào công năng kỹ thuật mà chủ yếu xây dựng để sử dụng vào mục đích kinh doanh văn phòng, dịch vụ thương mại, công công cho thuê.

Tuy nhiên, cơ quan chức năng chưa xác định giá thu tiền sử dụng đất, dẫn đến quá nhiều chủ đầu tư được hưởng lợi vì không phải thực hiện nghĩavụ nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, gây thất thu ngân sách.

Bên cạnh đó, việc chấp thuận quy hoạch tổng mặt bằng, phương án kiến trúc và cấp phép cho 11 dự án xây dựng công trình tầng hầm vượt chỉ giới xây dựng, có dự án trùng với chỉ giới đường là vi phạm quy định của pháp luật.

Sở QH-KT cũng chấp nhận điều chỉnh tổng mặt bằng và phương án kiến trúc đối với dự án phát triển nhà Phong Phú - Daewon - Thủ Đức tại 378 Minh Khai là không phù hợp với quy hoạch phân khu, làm giảm diện tích cây xanh, vi phạm Nghị định 37/2010 của Chính phủ. Hơn nữa, dự án nhóm A, công trình cấp 1 nhưng UBND quận Hai Bà Trưng cấp giấy phép xây dựng là không đúng thẩm quyền.

Công tác quản lý xây dựng, quy hoạch chưa được chú trọng. Quá trình kiểm tra, đôn đốc các chủ đầu tư có dấu hiệu tự điều chỉnh quy hoạch, mục đích sử dụng đất không đúng công năng gây ảnh hưởng đến cộng đồng, thất thu ngân sách.

Việc tính toán về phê duyệt giá thu tiền sử dụng đất đối với dự án chuyển mục đích sử dụng đất không căn cứ vào Thông tư 145/2007/TT-BTC của Bộ Tài chính và các quy định liên quan, khiến chủ đầu tư hưởng lợi lớn, Nhà nước thất thu ngân sách.

Đoàn thanh tra tạm tính số tiền sử dụng đất phải thu thêm tại 30/38 dự án lên tới 1.480 tỉ đồng. Đặc biệt, riêng dự án trung tâm thương mại, văn phòng, căn hộ tại 302 Cầu Giấy, số tiền sử dụng đất phải thu thêm lên tới 403,3 tỉ đồng.

Theo đó, tổng số tiền sai phạm được phát hiện qua thanh tra 38 dự án chuyển mục đích sử dụng đất là gần 4.000 tỉ đồng.

Theo đó, cơ quan thanh tra kiến nghị TP.Hà Nội cần có biện pháp chấn chỉnh những tồn tại, vi phạm trong công tác quản ý đầu tư, xây dựng, sử dụng đất; rà soát lại các dự án chủ đầu tư vi phạm quy hoạch; đôn đốc các chủ đầu tư còn nợ đọng tiền sử dụng đất, thuê đất… nộp về ngân sách…

Cùng với đó, Thanh tra Chính phủđề nghị UBND TP.Hà Nội xử lý trách nhiệm các cơ quan liên quan qua các thời kỳ. Đề nghị Bộ Xây dựng kiểm điểm trách nhiệm trong việc hướng dẫn Công ty An Lộc được miễn giấy phép xây dựng không đúng quy định tại dự án 107 Xuân La.