Quá trình điều tra luận tội ông Trump diễn ra như thế nào?

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi ngày 24.9 thông báo tiến hành điều tra luận tội. Bà cho rằng Tổng thống Trump phản bội lời thề khi nhậm chức, phản bội an ninh quốc gia và “vi phạm nghiêm trọng Hiến pháp Mỹ” vì tìm cách tranh thủ thế lực nước ngoài để giành lợi thế chính trị.

Quyết định trên được đưa ra sau khi xuất hiện một lá thư tố cáo đề cập cuộc trò chuyện giữa ông Trump với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky vào cuối tháng 7, có thảo luận về cựu Phó tổng thống Joe Biden.

Dư luận lẫn chính giới Mỹ nghi ngờ Tổng thống Trump gây sức ép buộc Tổng thống Zelensky mở cuộc điều tra cựu Phó tổng thống Joe Biden cùng con trai Hunter Biden hòng tạo lợi thế trong lần tái tranh cử năm sau.

Quy trình luận tội

Chủ tịch Pelosi cho biết 6 ủy ban Hạ viện hiện đang điều tra hành vi phạm tội tiềm tàng của Tổng thống Trump. Dựa trên kết quả điều tra, Ủy ban Tư pháp có thể soạn thảo và phê chuẩn các các buộc luận tội.

Nếu các cáo buộc vượt qua cuộc bỏ phiếu ở Hạ viện thì Thượng viện sẽ tổ chức một phiên xét xử. Để kết án rồi bãi nhiệm Tổng thống cần có 2/3 số Thượng nghị sĩ thông qua.

Như vậy, bãi nhiệm ông Trump đòi hỏi phải có đến 20 Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa ủng hộ phe Dân chủ.

Chuyện gì xảy ra tiếp theo?

Sẽ có thêm nhiều thông tin được đưa ra ánh sáng. Ủy ban Tình báo Hạ viện cho biết người tố cáo sẵn lòng ra điều trần sớm nhất trong tuần này. Thượng viện hôm 24.9 cũng bỏ phiếu thông qua việc yêu cầu Nhà Trắng công bố thư tố cáo.

Hôm 24.9, Tổng thống Trump tuyên bố ông đã cho phép công bố biên bản nội dung cuộc trò chuyện với người đồng cấp Ukraine.

Tổng thống Trump có thể bị luận tội gì?

Đương kim lãnh đạo Washington có thể phải đối mặt với rất nhiều cáo buộc như lợi dụng chức vụ trục lợi cá nhân, vi phạm quy định tài chính tranh cử, sử dụng không hợp lý ngân sách các mục đích khác cho việc xây bức tường biên giới,…

Tuy nhiên, một số nhà bình luận cho rằng Quốc hội Mỹ chỉ nên tập trung vào một nhóm hành vi sai phạm, không chỉ để tránh xảy ra tình trạng đấu đá đảng phái mà còn tránh tạo ra tiền lệ phạm vi luận tội quá rộng.

Theo Lawfare - trang mạng hợp tác giữ hai viện nghiên cứu Lawfare và Brookings, cáo buộc luận tội nên tránh vấn đề bất đồng chính sách mà nhắm đến hành vi mà ông Trump thực hiện lúc tại nhiệm, có bằng chứng mạnh mẽ.

Cụ thể, 5 cáo buộc khả dĩ là: cản trở công lý và lạm dụng các cơ quan/nhân sự thực thi pháp luật, truy tố đối thủ chính trị, lạm dụng giới chức chính sách đối ngoại, nỗ lực cản trở những cuộc điều tra của Quốc hội, nói dối người dân Mỹ.

Tác động chính trị

Cáo buộc chống lại Tổng thống Richard Nixon đã được thông qua, nhưng ông từ chức năm 1974 - trước khi bị luận tội.

Hai Tổng thống Bill Clinton và Andrew Johnson đều bị luận tội tại Hạ viện, tuy nhiên vẫn tại vị do không bị kết tội tại Thượng viện.

Đặc biệt, nỗ lực luận tội ông Bill Clinton năm 1998 của đảng Cộng hòa phản tác dụng: tỷ lệ ủng hộ Tổng thống tăng, còn Cộng hòa chịu tổn thất nặng nề trong cuộc bầu cử sau đó.

Lý do luận tội

Hiến pháp Mỹ nêu rằng Tổng thống có thể bị bãi nhiệm vì tội “phản quốc, nhận hối lộ và các tội nghiêm trọng khác”. Tội danh chính xác theo điều khoản này vẫn còn gây tranh cãi.

Tổng thống Andrew Johnson bị cáo buộc lạm quyền khi sa thải Bộ trưởng Chiến tranh Edwin Stanton - vi phạm Đạo luật Nhiệm kỳ Quan chức chính phủ (Tenure of Office Act) 1867.

Tổng thống Bill Clinton bị cáo buộc cản trở công lý và gian dối trong lời khai về bê bối tình ái với thực tập sinh Nhà Trắng Monica Lewinsky.

Nếu không từ chức, Tổng thống Richard Nixon có thể bị Thượng viện kết tội với 1 trong 3 cáo buộc sau: cản trở công lý, lạm quyền, khinh tội. Cáo buộc dành cho cựu lãnh đạo này xoay quanh bê bối Watergate.

Quá trình luận tội kéo dài bao lâu?

Không có quy định cụ thể về thời gian. Quá trình luận tội Tổng thống Andrew Johnson kéo dài 94 ngày, Tổng thống Bill Clinton là 127 ngày, Tổng thống Richard Nixon kéo dài 184 ngày (cho đến lúc ông từ chức).

Cẩm Bình (theo The Guardian, CNN)