Project Ara, smartphone 'biến hình' đã được hình thành và phát triển như thế nào?

Vì sao Phonebloks là đối tác duy nhất trong dự án này?

Ngày 10.9.2013, ngày Apple công bố chiếc iPhone 5S cũng là ngày nhà thiết kế người Hà Lan Dave Hakkens đăng tải một đoạn video ngắn lên YouTube để quảng bá cho dự án tốt nghiệp đại học của mình: Phonebloks, "một chiếc điện thoại đáng để giữ lại."

Ý tưởng của Hakkens rất khác biệt so với thời điểm đó, một chiếc smartphone được tạo nên từ các khối có thể thay đổi được cho nhau, và mỗi khối đó – tương đương với màn hình, pin, bộ xử lý và tương tự như vậy – lại có thể dễ dàng nâng cấp hay sửa chữa, để nó có thể tái sử dụng thay vì bị quẳng vào bãi rác thải chỉ sau 2 năm.

"Tôi có một chiếc máy ảnh cũ mà tôi đã làm hỏng và tôi không thể sửa được nó. Vì vậy, tôi tháo nó ra thành từng phần và tôi nhận ra rằng, các bộ phận vẫn còn tốt, ngoại trừ một bộ phận." Hakkens cho biết về câu chuyện của mình qua đoạn video. "Tôi nghĩ: Thật phi lý khi chúng ta phải ném đi mọi thứ chỉ vì một bộ phận bị hỏng?"

"Đầu tiên, tôi muốn làm một chiếc điện thoại có thể dùng trong 100 năm. Nhưng sau đó tôi nhận ra với loại công nghệ này, chúng có thể tiến hóa và trở nên tốt hơn. Nhược điểm duy nhất là sau khi trở nên tốt hơn, chúng ta lại quẳng những món đồ cũ đi, và nó sẽ tạo ra rác thải điện tử …. Vậy nếu chỉ một con chip trong tủ lạnh bị hỏng? Liệu bạn sẽ vứt cả cái tủ lạnh đó đi không?"

Dù chỉ hy vọng sẽ có được sự chú ý từ khoảng 500 người, nhưng câu chuyện của Dave Hakkens về Phonebloks đã lan nhanh khắp mọi nơi và nhận được vô số người hỗ trợ khi họ tweet và share ý tưởng đó trên khắp các mạng xã hội. Nhưng đi cùng với việc lan truyền câu chuyện là sự nghi ngờ với một ý tưởng mộng mơ.

"Chẳng có cách nào ý tưởng này có thể làm được. Đây chỉ là một giấc mộng hão huyền. Cách anh ấy thiết kế ra nó hoàn toàn phi thực tế bởi vì anh ấy là một nhà thiết kế công nghiệp, và chẳng hiểu gì về sự phức tạp." Đó là lời nhận xét chung của những kỹ sư trên trang Reddit. Nhưng Hakkens không nản lòng.

"Nếu bạn nhận được nhiều sự hỗ trợ từ cộng đồng, các công ty sẽ làm nó." Ý tưởng của Hakkens đã khiến mọi người phát cuồng vì nó, anh chỉ cần ai đó làm nó cho mình.

Trong vòng 48 giờ sau khi đăng tải, đoạn video ngắn về Phonebloks đã thu hút đến hàng triệu lượt xem, và giữa lúc ý tưởng nhận được vô số sự chú ý – một nhóm nghiên cứu công nghệ đã giật nảy mình khi biết về nó. Đó là ATAP hay nhóm của Motorola.

Ý tưởng lớn gặp nhau

Trước đó hơn một năm, nhóm ATAP đã bí mật nghiên cứu về một thiết bị tương tự như vậy: một chiếc điện thoại được làm từ các bộ phận có thể tùy chỉnh mà họ gọi là các module. Nó không phải là chiếc điện thoại mà bạn phải xếp hàng hàng năm để mua, thay vào đó bằng cách ghép các bộ phận lại với nhau, bạn có thể tự tạo ra chiếc điện thoại cho riêng mình. Nhưng sự xuất hiện của Phonebloks là điều mà họ không ngờ tới.

"Phonebloks được giới thiệu, và cả thế giới như hóa điên vì nó. Nếu Dave Hakkens không đăng tải đoạn video đó, có thể chúng tôi sẽ không thông báo về Ara trong ít nhất một năm sau đó." Cựu thiết kế trưởng của ATAP, Dan Makoski nhớ lại.

"Ara Knaian từ phòng Thí nghiệm NK Labs, và đội của anh đã hình dung được thiết bị như vậy sẽ hoạt động như thế nào. Nhưng nếu chúng tôi chờ đến khi hoàn thành để nói với thế giới rằng, chúng tôi đang thực hiện nó, mọi người sẽ nghĩ rằng chúng tôi sao chép Dave."

"Vậy," Makoski nói. "Chúng ta sẽ gọi cho Dave."

Và 48 ngày sau đó, dự án Project Ara nhằm xây dựng một chiếc điện thoại từ các module chính thức ra mắt, với cái tên Dave Hakkens và Phonebloks xuất hiện như một đối tác của dự án này. Tuy vậy, ban đầu dự án này có một cái tên hoàn toàn khác: Esprimo – theo tiếng Esperanto (quốc tế ngữ) nghĩa là "expression" hay sự biểu lộ.

Với Dan Makoski, người đứng đầu dự án điện thoại táo bạo này, một người luôn thán phục vẻ đẹp và sự hoàn mỹ trong thiết kế của Apple, dự án Ara cùng với Maker Faire – hội chợ với những phát minh độc đáo của những nhà sản xuất nhỏ, hay các cửa hàng Tech Shop là những đại diện cho bình minh của một phong trào sản xuất mới – Do It Yourself hay DIY, một hình thức cá nhân hóa ở mức cao nhất, đối lập hoàn toàn với mô hình của Apple. Đó chính là lý do cho cái tên ban đầu của dự án, Esprimo.

Tuy nhiên, với vai trò là người đầu tiên nêu ra ý tưởng về điện thoại xếp hình, cũng là người đã chế tạo được 6 phiên bản thử nghiệm với những bộ phận như bộ xử lý, bộ nhớ, pin, … dưới dạng các module để lắp vào khung, tên của kỹ sư xuất sắc, Ara Knaian đã được đặt cho dự án này.

T/H