Ông Kissinger phân tích về nguy cơ xảy ra chiến tranh hạt nhân với Mỹ

Phần trước: Ông Kissinger phân tích vì sao Tổng thống Putin ra tay với Ukraine

DER SPIEGEL: Ông, cùng với 6 nhân vật được nêu trong cuốn sách mới của mình ("Lãnh đạo: Sáu nghiên cứu trong chiến lược thế giới"), đã định hình nên thế giới chúng ta đang sống ngày nay. Và nó không phải là một thế giới ổn định. Ở châu Âu, một cuộc chiến đang hoành hành ở Ukraine. Ở châu Á, một cuộc xung đột về Đài Loan dường như đang lờ mờ. Ở Trung Đông, chương trình hạt nhân của Iran tiếp tục phủ bóng đen. Tại sao các chính trị gia nên làm theo các ví dụ từ cuốn sách của ông? Nếu Bắc Kinh ra tay với Đài Loan. Có rất ít thời gian cho phương Tây.

Kissinger: Tôi không nói rằng họ nên làm theo những tấm gương của những người mà tôi đã miêu tả, bởi vì họ rất khác nhau - và hoàn cảnh của họ cũng khác nhau. Nhưng tôi nghĩ họ có thể học hỏi từ những vấn đề mà các nhà lãnh đạo này phải đối mặt. Rằng có xung đột trên thế giới: Đây không phải là điều mới. Điều mới mẻ là trong thời kỳ của chúng ta, lần đầu tiên chúng ta có tác động thường xuyên của các vùng văn hóa khác biệt lên nhau. Đối với một số xung đột hiện tại, các ví dụ từ cuốn sách có thể hữu ích. Những người khác có thể là duy nhất trong thời kỳ của chúng ta. Tôi không viết sách dạy nấu ăn trong quan hệ quốc tế.

Ông có nghĩ rằng chính sách đối ngoại trong những điều kiện mà ông mô tả, và đặc biệt như Richard Nixon và ông đã thực hành nó, vẫn là cách hiệu quả nhất để xử lý các mối quan hệ quốc tế - có nghĩa là nhà cầm quyền thì phù hợp với người có tầm nhìn xa và người duy trì sự ổn định thì phù hợp với người tuân theo quy tắc?

Nhà cầm quyền và người nhìn xa trông rộng đơn giản là hai kiểu lãnh đạo khác nhau.

Sự ưa thích của ông rất rõ ràng. Trong cuốn sách của mình, ông gọi Theodore và Franklin D. Roosevelt, Kemal Atatürk và Jawaharlal Nehru là “chính khách”, trong khi ông xác định Akhenaten, Joan of Arc, Robespierre và Lenin là “những người có tầm nhìn xa”. Ông có nghĩ rằng duy trì cán cân quyền lực vẫn là con đường khuyến khích nhất để thực hiện trong quan hệ quốc tế?

Tôi nghĩ cán cân quyền lực là tiền đề cho những thứ khác, nhưng bản thân nó không phải là dấu chấm hết. Sự cân bằng quyền lực tự nó không đảm bảo sự ổn định, nhưng không có sự cân bằng quyền lực, bạn không thể có sự ổn định.

Trên giá sách phía sau ông là cuốn tiểu sử của Hoàng tử Metternich, người từng là chủ đề cho luận án Tiến sĩ của ông và người được coi là kiến ​​trúc sư của trật tự hòa bình châu Âu đầu thế kỷ 19. Có phải giai đoạn vài thập kỷ tương đối ổn định, như sau thời đó hoặc tương tự như sau Thế chiến thứ hai, là điều thực tế nhất mà chúng ta có thể hình dung hiện giờ?

Kissinger: Không, tôi nghĩ tình hình đương đại là độc nhất vô nhị. Nhìn vào lịch sử, tôi đã mô tả Chiến tranh Thế giới thứ nhất như một ví dụ về việc công nghệ đã vượt xa khả năng kiểm soát nó. Nhưng trong thời kỳ của chúng ta, không có nghi ngờ gì về điều này. Chúng ta đã có vũ khí hạt nhân trong 80 năm và hàng nghìn tỉ USD đã được chi cho việc chế tạo chúng. Kể từ năm 1945, không ai dám sử dụng chúng, kể cả để chống lại một nước không có hạt nhân. Ngày nay, những vũ khí hạt nhân này được kết hợp bởi các sức mạnh không gian mạng, bởi trí tuệ nhân tạo.

Ý ông là chúng càng trở nên nguy hiểm hơn vì các thuật toán và quy trình kỹ thuật kiểm soát chúng là không thể đoán trước trong trường hợp khủng hoảng?

Trong mọi trường hợp, việc các nhà lãnh đạo chính trị kiểm soát công nghệ là điều cực kỳ khó khăn, đặc biệt là trong trường hợp chiến tranh. Bây giờ có một nghĩa vụ lớn hơn để ngăn chặn một cuộc chiến tranh mà trong đó công nghệ cao như vậy có thể được sử dụng. Và đặc biệt là cuộc chiến giữa hai quốc gia công nghệ cao thuộc loại lớn nhất là Trung Quốc và Mỹ. Chưa bao giờ có một tình huống nào có thể so sánh được, bởi vì người ta thường tưởng tượng kẻ chiến thắng có thể thu được lợi ích nào đó. Còn trong loại chiến tranh này, điều đó là không thể.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã mô tả tình hình địa chính trị hiện nay như một cuộc đấu tranh giữa dân chủ và chế độ chuyên quyền (theo định nghĩa của phương Tây). Chính phủ mới của Đức cũng đã đặt ra  định nghĩa để theo đuổi một chính sách đối ngoại “dựa trên giá trị” hơn. Phản ứng của ông về điều này là gì?

Với lịch sử từng trải của tôi, ưa thích dân chủ là điều hiển nhiên. Đối với tôi, nền dân chủ thực sự là một hệ thống đáng mơ ước hơn. Nhưng trong các mối quan hệ của thế giới đương đại, nếu nó được coi là mục tiêu chính, nó sẽ dẫn đến sự thúc đẩy truyền bá tư tưởng có thể gây ra một cuộc xung đột quân sự kiểu Chiến tranh Ba mươi năm (chiến tranh châu Âu hồi đầu thế kỷ 17). Bây giờ, Tổng thống Biden đã nói rằng ông không có bất kỳ mong muốn nào nhằm thay đổi chính phủ Trung Quốc, rằng ông không cố gắng can thiệp vào tình hình nội bộ. Vì vậy, tôi nghĩ ông ấy phải đối mặt với cùng một vấn đề mà bất kỳ nhà lãnh đạo lớn nào hiện nay cũng gặp phải. Tất nhiên, có những tình huống mà trong đó có nghĩa vụ phải tự vệ, và đó là những gì châu Âu đã nhận thức trong cuộc xung đột ở Ukraine này. Kỹ năng của người lãnh đạo đất nước trong thời kỳ này là phải biết dung hòa vai trò lịch sử trong cán cân quyền lực, vai trò mới của công nghệ cao và bảo tồn các giá trị thiết yếu. Đó là một thách thức mới cho giai đoạn này.

Ông đánh giá thế nào về tuyên bố của ông Biden rằng Tổng thống Putin "không thể tiếp tục nắm quyền"?

Đó không phải là một câu nói thận trọng.

Một trong những giả định cơ bản của chủ nghĩa chính trị hiện thực là hệ thống quốc tế cuối cùng là không cần ai dẫn dắt và không có quyền nào cao hơn chủ quyền của các quốc gia riêng lẻ. Kinh nghiệm của ông có xác nhận giả định này không?

Không. Nguyên tắc chủ quyền trong các mối quan hệ quốc tế đã đặt nền móng ở châu Âu và được thông qua châu Âu, ở phần còn lại của thế giới, một mặt cho phép sự phát triển của khái niệm về tính hợp pháp trong luật quốc tế. Nhưng mặt khác, nó cũng chia cắt thế giới, bởi vì các nguyên tắc chủ quyền được cho là tối quan trọng. Tình trạng khó xử này rất khó vượt qua về mặt triết học, bởi vì sự khác biệt văn hóa giữa các khu vực khác nhau trên thế giới liên quan đến các cung bậc giá trị khác nhau.

Khi ông nhìn vào cuộc chiến ở Ukraine đã diễn ra như thế nào cho đến nay, ông nghĩ nó làm tăng hay giảm ước muốn của giới lãnh đạo Trung Quốc trong việc giải quyết dứt điểm vấn đề Đài Loan một lần và mãi mãi?

Tôi nghĩ cũng không đâu. Ông Putin rõ ràng đã đánh giá thấp sự phản kháng mà ông sau nhận thấy. Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ chỉ sử dụng vũ lực toàn lực chống lại Đài Loan khi họ đã xác quyết rằng không bao giờ có thể xảy ra quá trình hòa bình. Và tôi không nghĩ rằng đã đạt đến điểm đó.

Nhưng nếu một ngày nào đó Trung Quốc đi đến kết luận như vậy, thì cuộc xung đột đó sẽ khác với cuộc xung đột hiện tại ở Ukraine như thế nào?

Về vấn đề Ukraine, một khía cạnh của vấn đề quân sự là hai nhóm hạt nhân đang tiến hành một cuộc chiến tranh quy ước trên lãnh thổ của một quốc gia thứ ba, tất nhiên, quốc gia này có nhiều vũ khí từ chúng ta. Nhưng về mặt pháp lý, một cuộc tấn công vào Đài Loan sẽ đưa Trung Quốc và Mỹ vào xung đột trực tiếp ngay từ đầu.

Phần cuối cuộc phỏng vấn: Ông Kissinger trước câu hỏi Mỹ có lặp lại chuyện Nixon ve vãn Trung Quốc để chống Nga

Anh Tú (lược dịch)