Politico: Châu Âu đang chiến thắng trong cuộc chiến năng lượng với Nga

Theo Politico, Tổng thống Vladimir Putin cảnh báo vào tháng 9.2022 rằng người châu Âu sẽ “đóng băng” nếu phương Tây tiếp tục duy trì các biện pháp trừng phạt năng lượng đối với Nga. Giá khí đốt bán buôn lúc đó ở châu Âu ở mức 200 euro mỗi MWh (megawatt)/giờ, cao hơn khoảng 10 lần so với năm 2021.

Các kế hoạch đã được Liên minh châu Âu (EU) soạn thảo để cắt giảm nhu cầu khí đốt và đảm bảo nguồn cung có thể di chuyển qua biên giới đến các quốc gia rơi vào tình trạng thiếu hụt năng lượng tồi tệ nhất. Mất điện luân phiên thường xuyên ở EU là một viễn cảnh rất thực tế.

EU cắt khí đốt Nga cũng bất lợi hơn cho cuộc sống của người dân khắp châu Âu. Moscow mong muốn việc thiếu hụt khí đốt sẽ khiến người dân EU sẽ ngừng ủng hộ Ukraine. Nhưng khi một năm mới đến, bức tranh về châu Âu tích cực hơn hầu hết mọi người dự đoán.

Giá khí đốt đã giảm xuống còn 65 euro mỗi MWh, song vẫn rất cao so với mức bình thường. Việc giảm giá và ổn định nguồn cung cấp khí đốt là do hai nguyên nhân: thời tiết mùa đông ôn hòa đáng kể và sự thành công của châu Âu trong việc chuyển từ đường ống dẫn khí đốt của Nga sang khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG), được vận chuyển bằng tàu biển từ các nhà cung cấp thân thiện hơn.

Tăng nguồn cung cấp

Với chi phí lớn, các nước châu Âu đã tăng nguồn cung LNG toàn cầu từ giữa đến cuối năm 2022, tăng nhập khẩu từ 83 tỉ mét khối (bcm) vào năm 2021 lên 141 bcm vào năm 2022, theo Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford. Con số đó bù đắp khoảng 3/4 trong số 80 bcm mà châu Âu không còn nhận được từ các đường ống của Nga. Cơ sở hạ tầng nhập khẩu LNG mới đang mọc lên khắp châu Âu, bao gồm cả ở Đức.

Politico cho biết, phần lớn LNG đã được nhập khẩu - phần nhiều được vận chuyển từ Mỹ - hiện đang nằm trong mạng lưới các cơ sở lưu trữ ngầm của châu Âu. Thời tiết ôn hòa, kết hợp với mức tiêu thụ khí đốt giảm mạnh do giá cao hơn, có nghĩa là những kho chứa này vẫn đầy 82%. Vào ngày 1.1, dự trữ châu Âu cao hơn khoảng 31 bcm so với một năm trước đó, theo Jack Sharples của Viện Oxford.

Trong khi đó, Moscow đang bắt đầu cảm thấy tác động của các biện pháp đối phó năng lượng của phương Tây. Một phân tích từ Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch ước tính rằng lệnh cấm nhập khẩu dầu thô Nga của EU và mức trần giá 60 đô la/thùng của G7 cùng nhau gây thiệt hại cho Nga 160 triệu euro mỗi ngày.

Bất chấp các lệnh trừng phạt và cắt giảm nguồn cung, Moscow đã kiếm được 155 tỉ euro từ xuất khẩu dầu và khí đốt vào năm 2022 - cao hơn 30% so với năm trước. Nhưng với giá dầu và khí đốt toàn cầu đang giảm, vào năm 2023, theo ước tính của riêng Điện Kremlin, những khoản thu đó sẽ giảm 23% - một con số mà một số chuyên gia cho là lạc quan.

Liệu châu Âu đã chiến thắng trong cuộc chiến năng lượng chưa?

“Nếu coi đây là chiến thắng thì quá táo bạo”, Dieter Helm, giáo sư chính sách kinh tế tại New College, Oxford (Anh) và là cựu cố vấn năng lượng của Ủy ban châu Âu (EC) cho biết, đồng thời, cảnh báo rằng đây mới chỉ là đầu đông và có rất nhiều thứ vẫn có thể xảy ra sai sót. “Nhưng châu Âu đã làm tốt hơn rất nhiều so với hầu hết các nhà phân tích mong đợi”, ông nói thêm.

“Hiện tại, mọi thứ có vẻ ổn. Người Nga chỉ có một vũ khí duy nhất trong cuộc chiến năng lượng đó là khí đốt - một vũ khí mạnh mẽ, có tác động ngắn hạn mạnh mẽ. Nhưng họ đã sử dụng nó rồi. Kho vũ khí của EU đa dạng hơn, bao gồm: tăng cường năng lượng tái tạo, nhận nguồn cung từ nơi khác và thực hiện các bước để sử dụng ít năng lượng hơn. Nhưng chúng ta không thể tự mãn”, một nhà ngoại giao EU cho Politico biết.

“Tỷ số là châu Âu 1, Nga 0, nhưng trận đấu còn lâu mới kết thúc”, một bộ trưởng năng lượng của nước thành viên EU cho biết. Trong nhiều tháng nay, các nhà lãnh đạo châu Âu đã cảnh báo rằng mùa đông năm sau có thể nguy hiểm hơn mùa đông này, với thị trường LNG toàn cầu thắt chặt và khả năng Trung Quốc hồi sinh, mở cửa trở lại sau các đợt phong tỏa do COVID-19, cạnh tranh nguồn cung hạn chế.

Trả giá

Vị thế vững chắc của châu Âu trong tháng 1 cũng đi kèm với một cái giá phải trả.

Các chính phủ cũng đang nỗ lực thanh toán các khoản thanh toán hỗ trợ hóa đơn năng lượng khổng lồ cho người tiêu dùng và doanh nghiệp - với tổng trị giá 705 tỉ euro trên khắp châu Âu theo tổ chức tư vấn Bruegel. Những khoản tiền khổng lồ như vậy sẽ đè nặng lên ngân sách quốc gia trong nhiều năm tới.

Sự ủng hộ chính trị và công khai dành cho Ukraine sẽ củng cố quyết tâm của châu Âu. Cuộc thăm dò của Eurobarometer được tiến hành vào tháng 10 và 11, bố trong tuần trước cho biết 73% công dân EU ủng hộ sự ủng hộ của khối đối với Kyiv và các biện pháp trừng phạt chống lại Nga.

Có một vài dấu hiệu cho thấy quan điểm đã thay đổi trong suốt mùa đông. Phe cực hữu của Đức đã dẫn đầu phản đối các biện pháp trừng phạt và chính phủ Hungary thường xuyên đẩy lùi lập trường của EU đối với Ukraine - nhưng cho đến nay những động thái như vậy chỉ là thiểu số ở châu Âu.

“Đây là vấn đề chính trị cũng như kinh tế. Tôi nghĩ người châu Âu đã thể hiện một mức độ đoàn kết đáng kể”, ông Dieter Helm, giáo sư chính sách kinh tế tại New College nhận định.