Ông Trump cảnh báo lãnh đạo Triều Tiên 'chung số phận Gaddafi'

Lời dọa của chủ nhân Nhà Trắng sau khi ông được hỏi về gợi ý mới đây của Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton, người nói “mô hình Libya” là mẫu để đàm phán với Triều Tiên tại cuộc gặp thượng đỉnh giữa ông Trump với ông Kim tại Singapore ngày 12.6 tới.

“Mô hình Libya” là một thỏa thuận mà chính phủ Tổng thống Mỹ George Bush và Anh nhanh chóng đạt được với Đại tá Moammar Gaddafi hồi tháng 12.2003: lãnh đạo Libya chấp nhận từ bỏ chương trình hạt nhân sơ khai, đổi lại Libya được quốc tế nới lỏng lệnh cấm vận và lời hứa lập quan hệ bình thường với phương tây.

Libya đã giao nộp số VKHN sơ khai cùng lò phản ứng làm giàu uranium và chúng được chở qua Mỹ.

Tuy nhiên, Guardian bình luận xem ra ông Trump không biết thỏa thuận này, và diễn giải “mô hình Libya” có nghĩa NATO can thiệp vào Libya để “chống lưng” quân nổi dậy hồi năm 2011.

Trong cuộc nổi dậy Mùa xuân Ả Rập, quân nổi dậy lật đổ chế độ Gaddafi, Đại tá Gaddafi bị quân nổi dậy truy lùng rồi giết chết sau khi phát hiện ông đang trốn trong một ống cống. Vài tuần sau đó, ông Kim Jong-un bắt đầu thay cha nắm quyền lực ở Triều Tiên.

Ông Trump nói: “Nếu quývị trông vào mô hình với Gaddafi, đó là sự tiêu diệt. Chúng tôi đến đó để đánh bại ông ta. Nay, mô hình đó sẽ diễn ra nếu chúng tôi không đạt được một thỏa thuận. Nhưng nếu chúng tôi đạt đến một thỏa thuận, tôi cho rằng Kim Jong-un sẽ rất hạnh phúc”, ám chỉ Bình Nhưỡng sẽ tồn tại nếu ông Kim đồng ý từ bỏ VKHN.

Tổng thống Mỹ còn nói: “Như thế, Kim Jong-un sẽ điều hành đất nước ông ấy, nước của ông ấy sẽ rất giàu. Chúng tôi sẵn sàng làm nhiều việc, ông ấy cũng sẵn sàng làm thế, và tôi nghĩ chúng tôi sẽ thật sự có quan hệ tốt, ông ấy sẽ nhận được sự bảo vệ mạnh mẽ”.

Khi được hỏi những bình luận của ông có nghĩa ông bất đồng với Cố vấn An ninh quốc gia thứ ba, ông Trump nói: “Tôi nghĩ khi John Bolton tuyên bố như thế, ông ấy đã nói về chuyện nếu chúng tôi vấp phải một vấn đề, vì chúng tôi không thể để nước đó có VKHN. Chúng tôi không thể làm thế”.

Ông Joel Wit, hiện là nhà nghiên cứu cấp cao ở Viện Mỹ-Hàn thuộc Đại học John Hopkins, từng là một thành viên đàm phán của Mỹ, nói: “Có lẽ đây không phải là lúc tung ra lời dọa nạt, 3 tuần trước cuộc gặp thượng đỉnh”.

Cuối tuần qua, Bình Nhưỡng đã phản ứng mạnh với bình luận của ông Bolton, người nhấn mạnh Triều Tiên phải lập tức giải trừ hoàn toàn kho VKHN.

Một quan chức cấp cao Triều Tiên hôm 16.5 cũng nói ông Kim sẽ không dự cuộc gặp thượng đỉnh “một chiều”, tức Mỹ chỉ nhắm mục tiêu Triều Tiên phải từ bỏ VKHN.

Lúc khuya 15.5, Triều Tiên tranh thủ cuộc tập trận chung Mỹ-Hàn mang tên Thần Sấm, để biện hộ việc hủy cuộc đàm phán liên Triều (dự kiến tổ chức sáng 16.5).

Đoàn ngoại giao Triều Tiên tại LHQ ra tuyên bố ngày 17.5, nói máy bay ném bom B-52 (có thể mang bom hạt nhân) và chiến đấu cơ F-22 tham gia cuộc diễn tập này, đồng thời khẳng định “đó là hành động cực kỳ khiêu khích”.

Nhưng ông Trump nói bất chấp Bình Nhưỡng tuyên bố hủy cuộc gặp thượng đỉnh, “họ vẫn đàm phán như không có chuyện gì xảy ra”.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ, bà Heather Nauert nói: “Chúng tôi tiếp tục thúc đẩy và lập kế hoạch chuẩn bị cuộc gặp tháng 6 giữa Tổng thống với Kim Jong-un”.

Ngày 15.5, tại cuộc họp lãnh đạo doanh nghiệp ở Tokyo (Nhật Bản), trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách mảng Đông Á-Thái Bình Dương, bà Susan Thornton nói phương án giải giáp một phần kho VKHN của Triều Tiên là có thể chấp nhận được, như bước khởi đầu cuộc đàm phán với Bình Nhưỡng.

Bà Thorton nói trong những cuộc gặp giữa ông Kim với các quan chức Hàn Quốc, ông Kim có nói sẽ quyết tâm hoàn toàn từ bỏ chương trình VKHN.

Không rõ bình luận của bà Thornton có điều phối với ông Bolton hay không. Ông đã gợi ý Triều Tiên phải hoàn toàn từ bỏ VKHN trước khi được hưởng các quyền lợi.