Ông Mugabe 'dọn đường' cho vợ làm Tổng thống Zimbabwe

Theo Reuters ngày 6.11, Bộ trưởng Thông tin Simon Moyo nói Tổng thống Mugabe đã cách chức của Phó tổng thống Mnangagwa vì 3 “tội” kể trên.

Cuộc bầu cử tổng thống sẽ diễn ra ngày 21.7.2018, theo Hiến pháp Zimbabwe, và ông Mugabe, 93 tuổi, là ứng cử viên tổng thống của đảng cầm quyền Zanu-PF. Nếu ông tái trúng cử và hoàn tất nhiệm kỳ 5 năm thì ông sẽ 99 tuổi.

Nhưng các nhà phân tích chính trị cho rằng ông Mugabe có thể kêu gọi bầu cử sớm, dẫn lý do ông đã tuổi cao sức yếu, và có thể ông muốn tranh thủ sự chia rẽ trong nội bộ Zanu-PF.

Nội bộ đảng cầm quyền chia rẽ trầm trọng

Đảng này có 2phái, gồm phái G40 tập hợp quanh Đệ nhất phu nhânGrace Mugabe, 52 tuổi, và phái Lacoste ủng hộ Phó tổng thống Mnangagwa, một cựu chỉ huy tình báo nên ông nhận được sự ủng hộ lớn của các cơ quan an ninh rất có quyền lực, cùng của các lão cựu binh của thời chiến tranh du kích Zimbabwe những năm 1970.

Theo báo nhà nướcHerald, tại một hội nghị các tổ chức tôn giáo ngày 5.11, bà Mugabe tố cáo ông Mnangagwa là “cội nguồn của chủ nghĩa bè phái, đang tìm cách xem thường tổng thống và chia rẽ trong đảng”.

Bà Mugabe cũng kêu gọi khai trừ toàn thể đảng viên phái Lacoste, trướckhi đại hội đảng Zanu-PF diễn ra trong tháng 12.2017.

Hồi tháng 10, bà lên truyền hình nhà nướcphủ nhận sự cáo buộc bà chủ mưu đầu độc ông Mnangagwa, người tuyên bố đã bị đầu độc nên ông phát bệnh nhân một cuộc tranh cử hồi tháng 8, phải nhờ máy bay đưa qua Nam Phi chữa trị.

Bà Grace từng đề nghị chồng bà công bố người kế nhiệm ưa thích của ông. Và ngày 5.11, bà cho biết rằng bà sẵn sàng tiếp nhận vai trò lãnh đạo của chồng: “Tôi đã nói với ông Mugabe: “Anh nên để em nhận lấy vị trí của anh. Anh đừng có sợ. Nếu anh trao nhiệm vụ cho em, thì hãy trao một cách tự do”.

Theo Newsweek, việc Phó tổng thống Mnangagwa bị truất phế không bất ngờ, với những lời lẽ của bà Mugabe, và của chính ông Mugabe hôm 4.11. Hôm ấy, ông đã dọa cách chức ông Mnangagwa, sau khi bà Mugabe bị nhân dân la ó chế diễu tại một cuộc mít-tinh ở Bulawayo, thành phố lớn thứ hai của Zimbabwe.

Tổng thống Mugabe nói ông có biết vụ la ó này là có sự tổ chức từ trước, và qui trách nhiệm cho người ủng hộ Mnangagwa đã dè bỉu vợ ông.

Ông nói: “Hàng ngày tôi bị sỉ nhục từ những người nhân danh Mnangagwa. Liệu tôi đã sai lầm khi chọn ông ta làm phó của tôi? Nếu tôi đã phạm sai lầm, thì tôi thậm chí có thể đánh rớt ông ta. Nếu ông ta toan lập đảng riêng thì cứ việc. Chúng ta không thể có một đảng mà hàng ngày các đồng chí lại sỉ nhục lẫn nhau”.

Ông Mnangagwa bị cách chức Phó tổng thống - Ảnh:Reuters

Bà Mugabe có bằng tiến sĩ chỉ sau vài tháng học đại học?

Việc ông Mnangagwa phải ra đi chắc chắn củng cố vị thế của bà Mugabe, người nhanh chóng thăng tiến trên đường chính trị từ khi làm vợ ông Mugabe năm 1996.

Theo Newsweek, ông Mugabe làm Tổng thống Zimbabwe từ năm 1980. Bà Grace từng là một trong những thư ký của ông Mugabe, khi chuyện tình của họ bắt đầu năm 1987. Đó là một cuộc ngoại tình, vì lúc đó ông Mugabe vẫn còn vợ đầu là Sally Hayfron.

Hai người bí mật có 2 con, trước khi vợ ông Mugabe qua đời năm 1992. Đám cưới của ông bà tổ chức hoành tráng năm 1996, có thượng khách là Tổng thống Nam Phi lúc đó, ông Nelson Mandela.

Bà Mugabe cũng từng góp tay loại bỏ nữ phó Tổng thống Joice Mujuru hồi năm 2014. Bà cáo buộc bà Mujuru âm mưu ám sát chồng bà để giành quyền làm tổng thống. Cuối năm đó, ông Mugabe khai trừ đảng đối với bà Mujuru, chỉ định ông Mnangagwa làm Phó tổng thống.

Bà Grace năm 2014 trở thành chủ tịch Hiệp hội phụnữ của đảng cầm quyền Zanu-PF. Đây là một thế lực mạnh trong đảng này, trong khi đoàn thanh niên ZANU-PF cũng ủng hộ việc phế bỏ Phó tổng thống Mnangagwa.

Hồi tháng 8, bà Mugabe bị cáo buộc tấn công cô người mẫu Nam Phi Gabriella Engels, khi cô đến khách sạn nọ ở Nam Phi để gặp một con trai của bà.

Vụ này gây sự có ngoại giao, nhưng cuối cùng bà Grace được Nam Phi cho hưởng quyền miễn trừ ngoại giao để trở về nước, không bị cảnh sát Nam Phi điều tra.

Trở về Zimbabwe, bà nói cô người mẫu dùng dao đâm bà nên bà phải tự vệ, cầm sợi dây cáp điện đánh lại.

Bà Mugabe tiêu xài lãng phí, chỉ quan tâm mua sắm hàng hiệunên bị người dân không ưa, gọi bà là Gucci Grace, vào lúc kinh tế Zimbabwe suy thoái nghiêm trọng.

Gần đây có tin Russell Goreraza, con trai trưởng của Đệ nhất phu nhân Mugabe, nhập về Zimbabwe 2 xe sang Rolls-Royce, 2 chiếc Range Rover, 2 chiếc Mercedes-Benz S-Class.

Bà Mugabe được cho đã mua một chiếc Rolls-Royce. Năm 2003, có tin chỉ trong một ngày mua sắm ở Pháp, bà xài hết 100.000USD.

Ở Zimbabwe cũng bàn tán trình độ học vấn của bà Mugabe.Đại học Zimbabwe cấp bằng tiến sĩ cho bà hồi tháng 9.2014, chỉ vài tháng sau khi bà đăng ký học ở trường này. Quyết định này khiến giới học giả phản đối, và phe đối lập chế giễu bà là “Tiến sĩ Grace”.