Kế hoạch đóng cửa nhà tù đầy tai tiếng này sẽ được chính phủ Mỹ trình lên Quốc hội trong vài tuần tới.
Trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2008 và hai nhiệm kỳ của mình, ông Obama luôn cho rằng nhà tù Vịnh Guantanamo đã biến thành một công cụ cho việc tuyển dụng các phần tử khủng bố và đe dọa an ninh quốc gia. Hơn nữa, việc duy trì hoạt động nhà tù này làm tiêu tốn quá nhiều tiền của người dân đóng thuế.
Do đó, ông Obama đã cam kết với người dân sẽ đóng cửa hệ thống nhà tù này. Tuy nhiên, kế hoạch của ông có thể sẽ phải được xem xét lại, sau vụ IS tấn công nước Pháp khi 352 người bị thương vào gần đây.
Gần đây, nhiều đạo luật, trong đó có Đạo luật Thẩm quyền quốc phòng NDAA trong năm tài chính 2016, đã được các thành viên hai đảng Dân chủ và Cộng hòa trong Quốc hội Mỹ thông qua, nhằm ngăn cản nỗ lực đóng cửa nhà tù Vịnh Guantanamo của Tổng thống.
Trong dự luật chính sách quốc phòng cung cấp 607 tỉ USD cho chính phủ Mỹ vừa được Quốc hội nước này thông qua, cũng có một vài điều khoản nhằm ngăn cản ông Obama đóng cửa nhà tù vịnh Guantanamo, như cấm đưa tù nhân bị giam tại nhà tù này vào Mỹ.
Dù dự kiến vẫn sẽ ký dự luật này vào cuối tháng 11, nhưng ông Obama có thể sẽ đơn phương sử dụng quyền hành pháp để thực hiện cam kết đóng cửa nhà tù.
Đây không phải là lần đầu tiên các chính sách của tổng thống Obama bị ngăn cản.
Vào tuần trước, một tòa án liên bang đã ra phán quyết ngăn chặn việc thực thi sắc lệnh không được trục xuất người nhập cư trái phép mà tổng thống đưa ra.
Có rất ít sự ủng hộ trong đảng Dân chủ trong việc đóng cửa nhà tù Vịnh Guantanamo, trong khi các thành viên của đảng Cộng hòa ở lưỡng viện cho biết: họ sẵn sàng phản đối và sẽ tìm mọi cách thách thức việc thực thi kế hoạch đóng cửa nhà tù của ông Obama.
Trong cuộc trả lời phỏng vấn báo chí vào tuần trước, Thượng nghị sĩ Mitch McConnell đã bày tỏ lo ngại về sự chia rẽ giữa Thượng viện và Tổng thống. Ông cũng cho biết “sẽ chờ xem những hành động tiếp theo của ông Obama”.
Thậm chí, chủ tịch Ủy ban quân vụ Thượng viện, Thượng nghị sĩ John McCain tuy là người ủng hộ việc đóng cửa nhà tù Vịnh Guantanamo, nhưng lại đe dọa sẽ kiện tổng thống nếu Obama “qua mặt” Quốc hội.
Trong khi đó, chính phủ Mỹ đã thành lập một nhóm nhỏ để đi khảo sát và tìm kiếm nơi thay thế cho nhà tù Vịnh Guantanamo.
Thượng nghị sĩ các bang Colorado, Kansas và South Carolina thuộc Đảng Cộng hòa đã tuyên bố sẽ dùng mọi công cụ lập pháp có thể để ngăn chặn kế hoạch của chính phủ.
Theo họ, việc chuyển các nghi phạm khủng bố từ nhà tù Vịnh Guantanamo vào Mỹ là cực kỳ nguy hiểm, sẽ biến Mỹ một lần nữa thành mục tiêu của bọn khủng bố.
Trong cuộc trả lời phỏng vấn của đài truyền hình Bloomberg, Chủ tịch Hạ viện Mỹ Paul Ryan cũng đã lên tiếng phản đối về hành động đơn phương của ông Obama.
“Ông ta (Obama) không thể và không có thẩm quyền để làm vậy. Thông điệp trong Đạo luật Thẩm quyền quốc phòng NDAA và Dự luật chính sách quốc phòng mà Quốc hội thông qua là rất rõ ràng: không thể chuyển các nghi phạm khủng bố vào Mỹ”, ông Ryan cho biết.
Bất đồng về việc đóng cửa nhà tù vịnh Guantanamo một lần nữa đã đặt ra vấn đề: liệu Tổng thống Obama có vi phạm Hiến pháp Mỹ, khi đơn phương ban hành và thực thi các sắc lệnh hay không.
Về vấn đề này, Washitong Post gần đây đã đăng ý kiến của luật sư Gregory Craig, cựu cố vấn Nhà Trắng và cựu đặc phái viên Cliff Sloan chịu trách nhiệm đóng cửa nhà tù Vịnh Guantanamo cho rằng ông Obama nên bỏ qua những áp đặt mà Quốc hội mà tiếp tục thực hiện kế hoạch của mình.
“Tổng thống kiêm Tổng tư lệnh quân đội, do đó có quyền đưa ra các quyết định quân sự. Quốc hội tuy có quyền tuyên bố chiến tranh nhưng không thể trực tiếp chỉ huy các chiến dịch”, hai ông cho biết.
Theo ý kiến của Benjamin Wittes thuộc Viện nghiên cứu chính sách Brookings, việc chính phủ Mỹ hành xử bất chấp sự áp đặt của Quốc hội là “rất táo bạo”.
Trong cuộc trả lời phỏng vấn báo giới hồi đầu tháng 11, người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest cho biết: “Việc tổng thống Obama có toàn quyền trong việc thực hiện mục tiêu an ninh quốc gia quan trọng này (đóng cửa nhà tù Vịnh Guantanamo) là không có gì để bàn cãi”.
Hiện nhà tù Vịnh Guatanamo vẫn còn giam giữ 112 tù nhân, trong đó có 53 tù nhân đạt đủ điều kiện để chuyển đi nhà tù khác.
Theo số liệu từ Liên đoàn bảo vệ Quyền tự do công dân Mỹ ACLU, kể từ khi nhà tù này được mở cửa năm 2002 để giam giữ những nghi can khủng bố, người dân Mỹ đã phải đóng gần 5 tỉUSD tiền thuế, với số tiền trung bình mỗi năm khoảng 495 triệu USD trong vòng năm năm qua, chi cho hoạt động của nhà tù.
Cẩm Bình (Theo Fiscal Times)
.jpg "Vui buồn nghề muối Bạc Liêu - Bài 2: Ứng dụng kỹ thuật, công nghệ mới")
